Zemin haritası yıkımı açıklamıyor

İTÜ'nün hazırladığı 1992 tarihli Avcılar'ın zemin haritası soru işareti yaratıyor. Çünkü yıkım ve hasar haritalarda yerleşime uygun bulunan sağlam zeminde oldu.

Depremden en çok etkilenen ilçe Avcılar oldu. 28 bina yıkıldı, 10 bin 526 bina çeşitli derecede hasar gördü. Bu binalar, bilimadamlarının ‘‘Yerleşime uygun değil’’ dediği zeminde olsaydı sorun yoktu. Oysa yıkım, yapılaşmaya uygun bulunan ve sağlam denen zeminlerde meydana geldi. Peki neden? Avcılar Belediye Başkanı Mustafa Değirmenci'ye göre neden imar affı ve kaçak katlar. Jeofizik Mühendisleri Odası Başkanı Oğuz Gündoğdu'nun açıklaması ise ürkütücü: ‘‘Zemindeki çatlaklar ve gözlemlenen enerji boşalmaları, Avcılar'ın altında fay olabileceğini gösteriyor.’’

10 yılda kaçak büyüme

İlçe, Merkez, Ambarlı, Denizköşkler, Mustafa Kemal Paşa, Cihangir, Gümüşpala ve Üniversite olmak üzere 7 mahalleden oluşuyor.

İlçenin zemini hakkındaki ilk rapor, İller Bankası İmar Planlama Dairesi Başkanı Kadir Okyar imzasını ve 22 Mayıs 1971 tarihini taşıyor.

Haritası kayıp olan bu jeolojik raporda, evlerin hafif malzemeden yapılması, fazlı katlı olmaması, ev cephelerinin yamaca paralel olması, derin hafriyat yapılmaması, inşaat alanlarının kıyıdan itibaren kademeli ve istinat duvarlı inşa edilmesi isteniyor. Rapor zemin emniyet geriliminin ölçülmesini de şart koşuyor.

Raporun en önemli eksiği ise o dönemde Avcılar'ın ikinci derece deprem bölgesi kabul edilmesi. Bu raporu baz alan bakanlık, ilçenin nazım (5000 ölçek) ve uygulama (1000 ölçek) imar planlarını, 3 Şubat 1982'de onaylayarak yürürlüğe koyuyor. Sonraki on yılda Avcılar hızla yapılaşıyor. Kat kat üstüne çıkılıyor. Yalnız sağlam zeminde değil, sakıncalı ve heyelana dikkat çekilen bölgelerde de (Ambarlı ve Cihangir) çok katlı binalar hızla yükseliyor. Üstelik zemin etüdü yapılmadan ve zeminin depremselliği ölçülmeden.

İTÜ de inceledi

1992'de ikinci incelemeyi İstanbul Teknik Üniversitesi yapıyor. İTÜ Araştırma ve Geliştirme Vakfı, Avcılar Yerleşime Uygunluk Amaçlı Mühendislik Jeolojisi ve Jeoteknik Araştırması'nı 1997'de Avcılar Belediyesi'ne teslim ediyor. Raporda bölgenin yüzde 62'si yerleşime uygun, 28'i yerleşime önlemli uygun, yüzde 10'u ise yerleşime uygun olmayan olarak kabul ediliyor. Bu rapor Avcılar'ı 1. derece deprem bölgesi kabul ediyor. Ama zeminin depremselliği yine ölçülmüyor.

İncelemek yetmiyor

Geçmişte iki kez ayrıntılı biçimde incelendiği görülen Avcılar'da neden beklenmeyen yıkımlar yaşandı? Yerleşime uygun olduğu tespit edilen zeminde yükselen Gümüşpala Mahallesi'nde 13, Merkez Mahallesi'nde yedi, Üniversite Mahallesi'nde 1, Denizköşkler Mahallesi'nde ise yedi bina deprem gecesi yerle bir oldu. Yani deprem bütün öngörüleri alt üst etti. Belediye Başkanı Değirmenci'ye göre bölgenin zemin etüdleri yeniden değerlendirilmeli. Sonra da mevcut planın tamamı ya da bir kısmı yürürlükten kaldırılmalı.