Zehirli mantar uyarısı

Renkleri, şekilleri ve tatları ile damakların vazgeçilmez lezzeti olan mantarların tüketiminde dikkatli olunması gerekiyor. Marketlerde “kültür” mantarı diye satılan mantarların dışındaki yabani mantarlar, zehirlenmeye yol açarak, “ölümle” sonuçlanan ciddi sağlık sorunlarına neden olabiliyor.

Uzmanların verdiği bilgiye göre, zehirlenmelere ilişkin ilk belirtilerin yarım saat içinde görülebildiğini ve bulantı-kusma şeklinde kendini gösterdiğini belirterek, bazı zehirlenme olgularında tansiyon düşmesi, kalpte ritm bozuklukları, görme ve işitme bozuklukları, kollar ve bacaklarda şişme ve karıncalanma, şok, böbrek yetmezliği ve ölüm görülebiliyor.
Sağlık Bakanlığı da “ölümle sonuçlanan bitkisel kaynaklı zehirlenmelerin yüzde 50'sinin yabani mantarlardan kaynaklandığını” belirtiyor.

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nazmi Bilir, mantarların bütün toplumlarda beğenilerek tüketilen bir ürün olduğunu, ancak bazı mantarların içerdiği maddeler nedeniyle zehirlenmelere yol açabildiğini söyledi.

Kural olarak marketlerde ambalajlı olarak satılan kültür mantarlarının yenmesinde herhangi sakınca olmadığını vurgulayan Bilir, “Bunun dışında doğada bulunan mantarların zehirlenmeye yol açması ile ilgili olarak doğru bir karar verme olanağı yoktur. Bu nedenle, doğadaki mantarların yenmesi durumunda zehirlenme vakaları görülmektedir. Hangi mantarın zehirlenmeye yol açacağını bilmek olanaklı değildir” diye konuştu.

Bilir, toplumda özellikle kırsal bölgelerde yaşayanlar arasında zehirli mantarların bazı özellikleri bakımından ayrılabileceği şeklindeki açıklamalara güvenilmemesi gerektiğine dikkati çekerek, “Örneğin, görünüm bakımından daha çekici olan veya koparıldığında mavi renk alan mantarların zehirli olduğu gibi görüşler vardır, ancak bu inanışlar güvenilir değildir” uyarısında bulundu.

Bulantı ve kusmaya dikkat

İçerdikleri maddeler nedeniyle zehirlenmeye yol açabilecek mantarların tüketildikten bir süre sonda bazı belirtilerle kendini gösterebildiğini ifade eden Bilir, şöyle devam etti:

“Bazı tür mantar zehirlenmelerinde bulantı-kusma şeklinde sindirim sistemi ile ilgili belirti ve bulgular ön planda olurken, bazı zehirlenme olgularında tansiyon düşmesi, kalpte ritm bozuklukları, görme ve işitme bozuklukları, kollar ve bacaklarda şişme ve karıncalanma, hatta şok ve böbrek yetmezliği gibi daha ciddi tablolar ortaya çıkabilir.
Mantar zehirlenmesine ilişkin belirtiler, mantarın yenmesinden sonra ilk yarım saat içinde görülebilir, ama çoğunlukla bu belirtiler 2 saat içinde ortaya çıkar. Bazı mantar zehirlenmelerinde ise belirtilerin ortaya çıkması 24 saate kadar uzayabilir.”

Bilir, mantar yedikten sonra zehirlenme belirtileri görüldüğünde vakit kaybetmeden hekime başvurulması gerektiğine işaret ederek, bazı mantar türleri ile olan zehirlenmelerde ilaç tedavisi uygulanabilirken, bazı zehirlenmelerde geçerli bir tedavinin söz konusu olmadığını vurguladı.

Doktora başvuruluncaya kadar kişinin kusturulması, bol sıvı içirilmesi ve uyanık tutmaya çalışılması tavsiyesinde bulunan Bilir, doktora başvurulurken yenilen mantarın örneğinin de birlikte götürülmesi gerektiğini söyledi.
Bilir, mantar zehirlenmesinden korunmak için en geçerli yaklaşımın bilinmeyen mantarların yenmemesi olduğunu ifade ederek, “Çünkü, ciddi belirtilerle seyreden mantar zehirlenmesi ölüme yol açabilir. Unutulmamalıdır ki hiçbir lezzet ölüm riskini almaya değmez” dedi.

Bakanlıktan alınan bilgiye göre, yenilebilir ve zehirli mantarları birbirinden kesin ayırt edici özellikleri bulunmuyor. Ölümle sonuçlanan bitkisel kaynaklı zehirlenmelerin yüzde 50'si yabani mantarlardan kaynaklanıyor. Türkiye'de özellikle Kuzey ve Batı Anadolu bölgeleri başta olmak üzere bol miktarda yabani mantar yetişiyor. Mantar zehirlenmesine, yüksek mantar türlerinin bazılarının çiğ veya pişmiş meyve gövdelerinin tüketilmesi neden oluyor. İnsanda zehirlenmeye neden olan pek çok mantarın pişirme, dondurma, konserve yapma veya diğer gıda işleme yöntemleri ile zehirli etkileri azalmıyor ve yok olmuyor. Mantar zehirlenmeleri ve buna bağlı ölümlerden korunabilmek için doğada kendiliğinden yetişen yabani mantarlardan tümüyle uzak durulması gerekiyor. Mantar satın alırken, seralarda özel olarak yetiştirilen, marketlerde ambalaj içinde satılan ve ambalaj üzerinde firma adı, adresi ve nerede üretildiği belli olan, Tarım ve Köyişleri Bakanlığının üretim izni, tarih sayısı, imal ve son kullanma tarihlerinin olduğu mantarların tercih edilmesi gerekiyor. Öte yandan, 24 saat hizmet veren Ulusal Zehir Danışma Merkezi (UZEM)'in 114 numaralı telefonu aranarak zehirlenmelerle ilgili bilgi alınabiliyor.