Zap’a baraj yerine kıyısına termik santral

Asırlardır Zap deli akar Hakkarili mahzun bakar. Nedense bahar aylarında debisi saatte 80-90 kilometreye kadar yükselen Zap'a baraj kurulmaz. Hatta Zap'la alay eder gibi, enerji uÄŸruna kıyısına kömür-fuel oil yakan mobil termik santral bile dikilir.Oysa Türkiye'nin bu en yoksul ilinde inÅŸa edilecek bir barajın bırakın elektrik, sulama ve iklimi yumuÅŸatması gibi uzun dönemli yararlarını, en kısa vadede 5 bin iÅŸsize (yani her on Hakkariliden birine!) ekmek kapısı açacak olması bile yeter sebeptir. Ä°l Valisi ErdoÄŸan Gürbüz Hakkari Barajı'nın bu yılki programa alındığını söylüyor. Ama Hakkari Ticaret ve Sanayi Odası BaÅŸkanı Ahmet Åžen çok daha temkinli. - Gözünüz aydın diyelim mi? - 1960'lardan bu yana Zap'a 11 baraj yapımı düşünüldü, planlandı...- Ya sonra?- Sonra üçe indi. Ana barajın zemin etüdü ve diÄŸer çalışmaları tamamlandı.- Ne zaman baÅŸlayacak?- Kiska ve yabancı ortağı kredi anlaÅŸması imzalandığı an baÅŸlamaya hazır.- Ne bekleniyor?- Yabancı ortağın kredisi için Hazine garantisi kararı.FAKÃœLTE VE ALAN Ä°STÄ°YORHakkari'deki Oda'nın 1200 üyesi var ama sadece 300'ü aktif. Her biri 5 kiÅŸiye iÅŸ verse 1500-2 bin kiÅŸi eder. 'Ya Hakkari'nin kalanı nasıl geçinir?' diye soruyoruz. BaÅŸkan gülüyor: 'Hakkari'nin geçimi subayın, memurun maaşından harcadığı kadardır.'Peki kurtuluÅŸ formülü, acil eylem planı... Ahmet Åžen sayıyor: 'Önce Fakülte kurulacak, sonra havaalanı çünkü ulaşım ÅŸart. Köye dönenler için hayvancılık kredisi ile organize sanayi bölgesinin organize hayvancılık tesisine dönüşmesini istiyoruz.'Babacan’a ses ilacıHakkarili iÅŸadamlarının baÅŸkanı 52 yaşındaki müteahhit Ahmet Åžen terörün zirveye çıktığı 1990'lı yıllarda herkes kenti terk ederken inadına 64 odalı 148 yataklı Åženler Oteli'ni açtı. Ama resmi misafirhanelerin rekabeti nedeniyle yüzde 10 doluluÄŸu bile yakalayamıyor.Otelin lobisinde Hakkari kilimi önünde poz verirken rahatsızlığını ve ilginç tedavi hikayesini dinledik.- GeçmiÅŸ olsun ses tellerinizde nodül varmış..- Evet son anda ameliyat masasından kalktım özel ilaçla tedavi oldum.- Nedir özel ilacın terkibi?- Keten tohumunu ezip bizim buranın balıyla bire bir oranda karıştıracaksınız.- Ä°ÅŸe yaradı mı?- Toplu iÄŸne başı kadar modül iÄŸne ucu kadar kaldı...- Ä°lacınızdan isteyen oluyor mu?- Bakan Ali Babacan'ın baba dostuyuz. Geçen gün bakan bey aradı 'geçmiÅŸ olsun' dedi ardından bir tanıdığı için ilaçtan istedi, tabii ki gönderdik.Hakkari-Ä°stanbul bileti nasıl 35 milyona düştü?YOLUNUZ Van-BaÅŸkale arasına düşerse yol kenarında durup baÅŸparmağını aÅŸağı yukarı sallayanları sakın otostopçu sanmayın. Onların her biri kaçak akaryakıt istasyonudur. Ä°ran'dan at sırtında cerikan (Kürtçe) tabir edilen 70 litrelik bidonlarla getirilen kaçak Ä°ran mazotu/ benzini BaÅŸkale'den Van'a ve eÄŸer naylon fatura temin edilirse batı illerine yollanıyor. Jandarma yol kontrolleri ile kaçakla mücadeleye çalışıyor. Kaçak yakıt yakalanan araç gümrüğe çekiliyor bedelinin üç katına kadar ceza kesiliyor. Ama kaçakçıda çare tükenmiyor. ÖrneÄŸin bakın Van'a 30 km uzaklıktaki Zernek barajı noktası nasıl aşılıyor:- Jandarmayı nasıl geçeceksiniz?- HoÅŸap'ta (kontrol noktasına 2 km kala) deponun yarısını bidonlara boÅŸalttık.- Yarım depoya izin var mı?- Evet, kontrolden geçince depodakini ilerdeki köydeki bidonlara boÅŸaltacağız..- Sonra?- Sonrası boÅŸ depoyla dönüp HoÅŸap'taki yakıtı alacağız, kontrolü geçip köydeki yakıtı da üstüne doldurup devam edeceÄŸiz...- Bidonlar çalınmaz mı?- Yok her cerikan başına bir milyon lira saklama parası öderiz.Kaçak akaryaktın yolu Hakkari'ye pek düşmüyor. Herhalde devlet politikası gereÄŸi! Ama Hakkarili de kaçak ve ucuz yakıtın nimetini ÅŸehirler arası otobüs biletlerindeki ucuzlama ile yaşıyor. Van merkezli otobüs ÅŸirketleri rekabete tutuÅŸunca kaçak yakıtın da yardımıyla fiyatları yarı yarıya düşürdü.Yüksekova'da bir dükkan 200 bin EuroHAKKARÄ° Yüksekova'nın can damarı Ä°ran'a açılan Esendere sınır kapısı. Yıllar sonra sınır ticareti bugün-yarın yeniden baÅŸlayacak. Sınır Ticaret Merkezi çatısı altında Ä°ran'dan 50 milyon dolar ithalat yapacak, aynı miktarda mal satacak ÅŸirket kuruldu, 50 dükkan açıldı. Ama Yüksekova Ticaret Odası'nın 40 yaşındaki baÅŸkanı Veysel DaÄŸlar pek umutlu deÄŸil.- Neden fazla iÅŸ olmaz diyorsunuz?- Çünkü sermaye yok, merkezin 50 milyarını bir araya getirmedik.- BaÅŸka?- Dükkanlar küçük kiralayan çıkmadı, bir de mücavir il meselesi var.- O ne demek?- Diyelim ki Ä°ran'dan 100 ton meyve-sebze geldi, hepsini Hakkari'de satmaya kalksak olmaz, mutlaka yakındaki birkaç ile de yollama izni çıkmalı.- Tek mesele bu mu?- Hayır iÅŸin aslı esneklik. Mesela rahmetli Turgut Özal döneminde ben bir kamyon kot pantolonu bir günde, bir kamyon yağı bir saatte sattığımı bilirim. O iÅŸ hacmi sadece Yüksekova'ya deÄŸil, batıdaki üreticiye de yarıyordu. - Bu esneklik artık gösterilmiyor mu?- Ne yazık ki hayır... Geçenlerde Ä°ran'dan gelen tek bir karpuza dahi büyük diye el konuldu.Bütün bu engellere raÄŸmen Yüksekova'da sınır kapısı heyecanı dinmemiÅŸ. Öyle ki küçük bir dükkanın satış bedeli 200 bin Euro'yu buluyor. BaÅŸkan Veysel DaÄŸlar sınır ticaretini ilk adım olarak görüyor. Asıl çözümün hayvancılığın yeniden canlanması olduÄŸunu söylüyor ve ekliyor: 'Devlerin bize iki sözü de tutulmadı. Dilimli barajı 13 yıldır bitirilemedi. Havaalanımız yapılmadı.'Â