Zamana yolculuk tartışılıyor

Amerikalı fizikçi Kip S. Thorne, Einstein'in izafiyet teorisinden yola çıkarak ‘‘Zaman makinesi yapılabilir mi?’’ sorusuna cevap arıyor. Bu konuda bir kitap yayımlayan Thorne, teorik olarak zaman makinesi yapmanın mümkün olduğunu söylüyor. Ünlü fizikçi, kamuoyunda büyük ilgi çekeceği tahmin edilen bir tartışmanın bilim adamları arasında başlamasına neden oldu.

Amerikalı astronom ve yazar Carl Sagan, 15 yıl önce ‘‘Temas’’ (Contact) adlı romanında kahramanını zaman ve uzay yolculuğuna çıkarmanın yolunu arıyordu. Roman daha sonra filme de çekilen ve başrolü oynayan Jodie Foster, dev bir zaman makinesiyle 26 ışıkyılı uzaklıktaki Wega yıldızına gitmeye çalıştı.

1996 yılında ölen Carl Sagan, kahramanı Ellie Arroway'i bir karadelik aracılığıyla zaman yolculuğuna çıkarmayı deniyordu. Ancak bir soru, ünlü bilginin kafasını sürekli meşgul etti: Fizik yasalarına göre bir yıldızdan diğerine seyahat etmek mümkün müydü?..

Cevap, Sagan'ın yakın arkadaşı ve California Teknoloji Enstitüsü'nün teorik fizik profesörü Kip S. Thorne'dan geldi. Karadelik, sadece ‘‘hiç’’e giden tek yönlü bir yol değil ve karadelikler müthiş bir çekim kuvvetine sahipler. Santimetrekareye uygulanan milyarlarca tonluk basınç, her şeyi bir anda paramparça edebilir. Bu da zaman yolculuğunu imkansız kılar.

HORTUM DELİKLERİ

Zaman yolculuğu için alternatif yollar arayan Thorne, zaman ve uzayda seyahati teorik olarak mümkün kılabilecek ‘‘hortum delikleri’’ üzerinde yoğunlaşıyor. Thorne, bu teoriyi geliştirirken, ünlü Alman fizikçi Albert Einstein'in 1915 yılında geliştirdiği izafiyet teorisinden yola çıktı.

İzafiyet teorisine göre ışık ışınında yıldızların yakınından geçerken sapmalar oluyor; zaman, büyük ve yoğun objelerin yakınında yavaşlıyor. Uzayda belirli bir eksen üzerinde yol alan büyük uzay kütleleri, kendi etraflarında dönerken de zamanın akışını etkiliyorlar. Bu durumda teorik olarak şu soru insanın karşısına çıkıyor: Işık ışınında meydana gelen sapmalar, uzayda ‘‘hortum deliği’’ diye anılan bir çeşit tünel yaratarak insanın başka bir yıldıza, mesala Wega yıldızına gitmesine olanak sağlayabilir mi? Karadeliklerin aksine varlıkları henüz ispatlanmamış hortum deliklerinin iki ucu bulunması gerekiyor. Giriş ve çıkışı bulunan bu tünellerin kestirme yol gibi mesafeleri kısaltacağı varsayılıyor.

NEGATİF ENERJİ

Bir diğer soru ise bu hortum deliklerinin giriş ve çıkışlarının ne kadar süre boyunca açık kaldığı. Einstein'ın teorileriyle oynayan Sagan'a göre hortum deliklerini açık tutmak mümkün. Ama bir şartla. Hortum deliklerini yine varlığı kesinleşmemiş olan ‘‘negatif enerji’’yle yüklemek gerekiyor.

Geçtiğimiz günlerde ''Black Holes & Time Warps'' adlı kitabı yayımlanan Carl Sagan, hortum deliklerinde zamanın nasıl aktığıyla ilgili de çeşitli kurgular geliştirmişti. Hortum deliğinde zamanın dışardakine oranla farklı aktığı varsayılıyor. Kurguya göre Thorne'un Los Angeles'taki evlerinin oturma odasından aileye ait uzay gemisine bir hortum uzanıyor. Thorne ve eşi, hortumun girişinde el ele tutuşuyorlar. Karısı hortum deliğinde uzay yolculuğuna çıkarken, bilim adamı odada kalıyor. Bu sırada Bayan Thorne, 1 saatlik galaksi gezisinin ardından oturma odasına geri dönüyor. Işık hızına yaklaşık bir süratle gezip gelen Bayan, Thorne eve döndüğünde oturma odasında bekleyen Bay Thorne için 1 gün ve 1 saat geçmiş oluyor. Bu varsayımlardan yola çıkan Kip S.Thorne, bir zaman makinesi imal etmenin mümkün olduğunu söylüyor. Ancak sadece kağıt üzerinde...

Çünkü reel dünyada olaylar, kağıt üzerindekinden daha komplike. Formüle kuantum fiziğini de eklemek gerekiyor. Hortum deliklerinin içiyle ilgili formül geliştiren S.Thorne'a göre kuantum fiziği açısından burada korkunç bir felaket var. Çünkü atomdan küçük partiküllerin değişimi sırasında seyahati engelleyebilecek şiddetli patlamalar meydana geliyor, bu da zaman makinasını havaya uçurabilir.

Şimdilik fantezi

Amerikalı fizikçi tüm olumsuzluklara rağmen teorisinden vazgeçmiyor. Bazı varsayımları fantezi olarak kabul görse de Amerikan Ulusal Bilim Derneği, Thorne'a 365 milyon dolarlık bir bütçe ayırmış. Bu bütçeyle şimdiye kadar görülemeyen ‘‘yerçekimi dalgalarını’’ görüntülemek için bir cihaz geliştirilecek. 2002 yılında hazır olacak Lazerli Yerçekim Dalgalarını Görüntüleme (LIGO) cihazıyla karadeliklerin çarpışması ve yıldız patlamaları görüntülenecek. Bu değişimlerin ışık ışınlarını nasıl etkilediği araştırılacak. Thorne, ‘‘Umutsuz değilim. Ancak tüm zaman makinelerinin patlamalardan zarar göreceğine bahse girerim’’ diyor.