Yüksek yargıya KHK ayarı

Yüksek yargıdaki değişiklikler özetle şöyle:

HSK’NIN YENİ YAPISI

Anayasa’nın 159. maddesine göre HSK’nın ‘tabii üyesi’ olan Adalet Bakanlığı Müsteşarı Kurul’dan çıkarıldı. Müsteşar yerine “bakan yardımcısı” Kurul’a girdi. Ek maddeyle mevzuatta müsteşara verilen görevler Adalet Bakanlığı’nın bu işlerle görevlendirilen bakan yardımcısına devredildi. Müsteşar artık diğer bakanlıklardaki gibi teknik düzeyde görev yapacak.

22 asıl, 12 yedek üyeden oluşan ve üç daire halinde çalışan HSK, iki daire ve 13 üyeyle çalışacak. Kurul; bakan, bakan yardımcısı ile cumhurbaşkanı tarafından seçilen dört ve TBMM’den seçilen yedi üyeden oluşacak.

AYM’YE YENİ GÖREV

AYM ‘Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin Anayasa’ya aykırılığı’ iddiasıyla açılan iptal davalarına bakacak, cumhurbaşkanı yardımcılarını da Yüce Divan sıfatıyla yargılayacak. Cumhurbaşkanı yardımcılarının dokunulmazlıklarıyla ilgili karar mercisi olacak.

Bireysel başvurular hakkında karar verme yetkisine sahip AYM Kurulu’ndakilerin sayısı 7’den 6’ya düşürüldü. AYM Genel Kurulu’nun toplanması için yeter üye sayısı 12 yerine 10 oldu.

‘45 yaşını doldurmuş olmak, yükseköğretim görmek ve hâkimlik mesleğine alınmaya engel halinin bulunmaması’ kaydıyla bakan yardımcıları da AYM üyesi seçilebilecek.

Cumhurbaşkanı, yardımcıları ve bakanlar hakkındaki Yüce Divan yargılamaları üç ay içinde tamamlanacak. Tamamlanmazsa ilave üç aylık süre içinde kesin bitirilecek.

AYM’ye iptal davası açabilen, “İktidar ve ana muhalefet partisi Meclis grupları” ifadesi, “TBMM’de en fazla üyeye sahip iki siyasi parti grubundan her biri” şeklinde değişti. Eşitlik halinde, iptal davası açabilecek iki parti son milletvekili genel seçiminde alınan geçerli oy sayısına göre belirlenecek.

DANIŞTAY DEVRE DIŞI

Danıştay’ın, kanun tasarı ve teklifleriyle tüzük tasarıları hakkındaki görüş bildirme görevi kaldırıldı. Belediye Yasası’ndaki değişiklikle bir yerde belediye kurulması veya tüzel kişiliğinin sona erdirilmesinde Danıştay’dan görüş alınması sona erdi. Buna cumhurbaşkanı karar verecek.

Bir yerde köy tüzel kişiği kurulması, kaldırılması veya beldeye çevrilmesi de sadece cumhurbaşkanı kararıyla gerçekleşecek. Bucakların adlarının konulması, sınırlarının değiştirilmesi cumhurbaşkanı kararıyla olacak.
m İlk derece mahkemesi sıfatıyla, ‘Bakanlar Kurulu kararlarına’ karşı açılacak iptal ve tam yargı davalarını karara bağlayan Danıştay, ‘cumhurbaşkanı kararlarına’ karşı açılacak davalara da bakacak.

Danıştay Kanunu’nda yapılan değişikliğe göre, cumhurbaşkanı yardımcılığı ve bakan yardımcılığı görevini yürütenler Danıştay üyesi seçilebilecek.

Kapatılan Başbakanlık’ın iş ve işlemleriyle ilgili açılmış ve açılacak adli ve idari davalar ile tahkim yargılaması ve icra işlemlerinde Cumhurbaşkanlığı ‘taraf’ sıfatını kazanacak.

ADALET AKADEMİSİ KALDIRILDI

Hâkim ve savcı adaylarının meslek öncesi eğitim aldığı Türkiye Adalet Akademisi kapatıldı. Yerine Hâkim ve Savcı Eğitim Merkezi kurulacak. Merkezin organları oluşuncaya kadar bu görev ve hizmetler, Adalet Bakanlığı Eğitim Dairesi Başkanlığı’nca yürütülecek.

ANAYASAYA AYKIRI

PROF. Ersan Şen, Anayasa’nın 159/3 fıkrasında Adalet Bakanlığı Müsteşarı’nın, HSK’nın ‘tabii üyesi’ olduğunun belirtildiğine vurgu yaptı ve şöyle dedi: “Anayasa’da değişiklik yapılmadıkça, kanundaki değişiklikle ‘Adalet Bakanlığı Müsteşarı’ yerine ‘Bakan yardımcısı’ ibaresinin kullanılması doğru değildir. Bu değişiklik isabetli olmamış ve Anayasaya aykırılığı gündeme getirmiştir.”