Yüce Divan'da yargılanan bakanlar

Eski BaÅŸbakanlardan Mesut Yılmaz'ın sevkedilmesiyle yeniden gündeme gelen Yüce Divan, Türk siyasi hayatında dönem dönem önemli bir yer tuttu. Cumhuriyet'in kuruluÅŸundan bu yana iÅŸleyen Yüce Divan mekanizmasına bugüne dek 14 bakan sevk edildi. Yüce Divan'a (Divanı Ali) ilk sevk kararı 26 Ocak 1928 tarihinde alındı ve Meclis, Cebelibereket (Osmaniye) Milletvekili ve Bahriye Eski Bakanı Ä°hsan (Eryavuz) ile ErtuÄŸrul (Bilecik) Milletvekili Dr. Fikret'i (Onuralp), Yavuz Zırhlısı'nın onarımında yolsuzluk yapıldığı iddiasıyla Divanı Ali'ye sevketti. Ä°hsan Eryavuz 2 yıl ağır hapis, Fikret Onuralp 4 ay hapis cezasına çarptırıldı. Yüce Divan'a son olarak, 15 Haziran 2004'de, DSP, MHP, ANAP Koalisyon Hükümeti'nde (57. Hükümet) Devlet Bakanı ve BaÅŸbakan Yardımcısı olarak görev yapan Hüsamettin Özkan ile Devlet Bakanlığı görevinde bulunan Recep Önal sevkedildi. Yasalara aykırı uygulamalarda bulunarak Türkiye Halk Bankası A.Åž.'nin zarara uÄŸramasına sebep oldukları iddiasıyla Yüce Divan'a sevkedilen Özkan ve Önal'ın yargılanmalarına henüz baÅŸlanmadı.   23 Nisan 1920 tarihinden günümüze kadar Meclis SoruÅŸturması sonucu Yüce Divana sevk kararı verilenler ve sonuçları: 1. BAHRÄ°YE ESKÄ° BAKANI Ä°HSAN BEY (ERYAVUZ): (1928) Cebelibereket (Osmaniye) Milletvekili ve Bahriye eski Bakanı Ä°hsan Bey (Eryavuz) hakkında, Yavuz Zırhlısı'nın onarımında yolsuzluk yaptığı iddiasıyla, BaÅŸbakan Ä°smet Ä°nönü'nün Malatya Milletvekili sıfatıyla 18 Aralık 1927'de verdiÄŸi önerge doÄŸrultusunda, 24 Aralık 1927 tarihinde Meclis SoruÅŸturma  Komisyonu kuruldu. "Yavuz-Havuz Olayı" olarak bilinen bu olay nedeniyle Bahriye eski Bakanı Ä°hsan Bey, 26 Ocak 1928'de dokunulnazlığı kaldırılarak Divanı Ali'ye (Yüce Divan) sevkedildi. ErtuÄŸrul (Bilecik) Milletvekili Dr. Fikret (Onuralp) de aynı olay nedeniyle Divanı Ali'ye gönderildi. Divanı Ali'deki ilk duruÅŸma 5 Åžubat 1928 tarihinde yapıldı. Divanı Ali, 16 Nisan 1928'de davayı sonuçlandırdı ve Bahriye eski Bakanı Ä°hsan Bey'i (Eryavuz) "görevi kötüye kullanmak ve rüşvet alma giriÅŸiminden" 2 yıl ağır hapis ve 2 yıl memuriyetten men cezasına, Dr. Fikret'i (Onuralp) "dolandırıcılıktan" 4 ay hapis ve 100 lira ağır para cezasına çarptırdı. Bu karar, Yüce Divan'ın Cumhuriyet Döneminde verdiÄŸi ilk mahkumiyet kararı oldu. Meclis'in sevk kararı ve "Yavuz-Havuz Olayı"... 2. TÄ°CARET ESKÄ° BAKANI ALÄ° CENANÄ°: (1928) Gaziantep Milletvekili ve Ticaret eski Bakanı Ali Cenani hakkında, un ve zahire fiyatlarının yükselmesini önlemek için Ticaret Bakanlığı emrine verilen 500 bin liranın harcanmasında usulsüzlük yapıldığı gerekçesiyle 10 Mart 1928'de SoruÅŸturma Komisyonu oluÅŸturuldu. Ali Cenani, 14 Nisan 1928'de dokunulmazlığı kaldırılarak Yüce Divan'a sevkedildi. Yüce Divan, Ali Cenani'ye 14 Mayıs 1928 tarihinde 1 ay hapis ve 170 bin lirayı tazmin etme cezası verdi. Meclis'in sevk kararı... 3. BAHRÄ°YE ESKÄ° BAKANI MAHMUT MUHTAR PAÅžA (KATIRCIOÄžLU): (1929) Bahriye eski Nazırı Mahmut Muhtar (PaÅŸa) KatırcıoÄŸlu, Anadolu Demiryolu Kumpanyası ile ilgili olarak Ä°ngiltere’de Times Iron Works fabrikalarına 20 bin Ä°ngiliz lirasını kefaletsiz ödeyerek "hazineyi zarara uÄŸratmak" suçlamasıyla 30 Mayıs 1929'da Yüce Divan'a sevkedildi. KatırcıoÄŸlu'nun yargılanması 3 Kasım 1929 tarihinde sona erdi. Yüce Divan, ÅŸirkete ödenen 22 bin Türk altınının yüzde 5 iskonto edilmek suretiyle Mahmut Muhtar PaÅŸa'dan tahsiline karar verdi. Meclis'in sevk kararı... 4. GÃœMRÃœK TEKEL ESKÄ° BAKANI SUAD HAYRÄ° ÃœRGÃœPLÃœ: (1947) Kayseri Milletvekili ve 2. SaraçoÄŸlu Hükümeti'nde Gümrük ve Tekel Bakanlığı yapan Suad Hayri Ãœrgüplü, bakanlığı döneminde kibrit üretimi ve kereste alımında yolsuzluk yaptığı iddiasıyla 15 Kasım 1946'da, kendi isteÄŸi üzerine Yüce Divan'a sevkedildi. 10 Kasım 1947'de TBMM Kararı ile oluÅŸturulan Yüce Divan, Ãœrgüplü ve o dönemde yöneticilik yapan 23 kiÅŸiyi 1 Mart 1948'de yargılamaya baÅŸladı. Yüce Divan, 5 Ekim 1948'de Ãœrgüplü ve diÄŸer sanıklar hakkında beraat kararı verdi. Meclis'in sevk kararı... 5. TÄ°CARET ESKÄ° BAKANI MEHMET BAYDUR: (1964) Eski Ticaret Bakanı Mehmet Baydur, Yüce Divan'a 7 Åžubat 1964 tarihinde sevkedildi ve beraatine karar verildi. Meclis'in sevk kararı... 6. SOSYAL GÃœVENLÄ°K ESKÄ° BAKANI HÄ°LMÄ° Ä°ÅžGÃœZAR (1981) Sosyal Güvenlik eski Bakanı Hilmi Ä°ÅŸgüzar; bakanlığı döneminde ""kayırma, yolsuzluk, nüfuz ticareti, vazifeyi suistimal ve menfaat temini suretiyle BaÄŸ-Kur ve SSK'yı zarara uÄŸrattığı" iddialarıyla Milli Güvenlik Konseyi (MGK) tarafından 2 Åžubat 1981 tarihinde Yüce Divan'a sevkedildi. Ä°ÅŸgüzar ve 15 arkadaşının 26 Mart 1981 tarihinde baÅŸlayan yargılanmaları 12 Nisan 1982'de sonuçlandı. Ä°ÅŸgüzar, 9 yıl 8 ay ağır hapis ve 5 milyon 251 bin lira para cezasına çarptırıldı. Sayıları yargılama aÅŸamasında 18'e yükselen diÄŸer sanıklara da 3 ay ile 4 yıl arasında deÄŸiÅŸen hapis cezaları verildi. (Yüce Divan; Esas Sayı 1981/1, Karar Sayısı 1982/2, Karar Tarihi 12.4.1982) Milli Güvenlik Konseyi'nin sevk kararı... 7. GÃœMRÃœK VE TEKEL ESKÄ° BAKANI TUNCAY MATARACI: (1981) Gümrük ve Tekel eski Bakanı Tuncay Mataracı; bakanlığı döneminde "rüşvet almak" iddiasıyla Milli Güvenlik Konseyi (MGK) tarafından 23 Nisan 1981 tarihinde Yüce Divan'a sevkedildi. Mataracı ve 21 arkadaşının yargılanmalarına 15 Haziran 1981'de baÅŸlandı. Yargılananlar arasında, bayındırlık eski bakanı Åžerafettin Elçi ile "yeraltı dünyasınınbabalarından olduÄŸu" bildirilen Abuzer UÄŸurlu da yer aldı. Yargılama, 16 Mart 1982'de sonuçlandı ve Mataracı 36 yıl ağır hapis ve 787 milyon 386 lira para cezasına çarptırıldı. Davada, Åžerafettin Elçi beraat etti, diÄŸer sanıklara 10 ay ile 6 yıl arasında deÄŸiÅŸen hapis cezaları ile çeÅŸitli miktarda para cezaları verildi. (Esas Sayısı 1981/2, Karar Sayısı 1982/1) Milli Güvenlik Konseyi'nin sevk kararı... 8. BAYINDIRLIK ESKÄ° BAKANI ÅžERAFETTÄ°N ELÇİ: (1982) Bayındırlık Eski Bakanı Åžerafettin Elçi; Milli Güvenlik Konseyi (MGK) tarafından "rüşvet almak" ve "görevini kötüye kullanmak" iddialarıyla 17 Mart 1982 tarihinde Yüce Divan'a sevkedildi. Elçi ve 7 arkadaşının yargılanmalarına 26 Mayıs 1982'de baÅŸlandı. Karar 12 Nisan 1983'de açıklandı ve Elçi, rüşvet suçlamasından beraat ederken, görevini kötüye kullanmaktan 2 yıl 4 ay hapis cezasına çarptırıldı. DiÄŸer 7 sanıktan 4'ü 3 yıla kadar hapis cezası aldı, 3 sanık beraat etti. Milli Güvenlik Konseyi'nin sevk kararı... 9. BAYINDIRLIK ESKÄ° BAKANI SELAHATTÄ°N KILIÇ: (1982) Bayındırlık eski Bakanı Selahattin Kılıç, "görevini kötüye kullanmak" iddiasıyla Milli Güvenlik Konseyi (MGK) tarafından 17 Mart 1982 tarihinde Yüce Divan'a sevkedildi. Kılıç ile beraber 10 kiÅŸinin yargılandığı dava, 2 Haziran 1982'de baÅŸladı, 9 Mart 1983'de sona erdi. Kılıç ve 6 arkadaşı beraat etti, 3 sanık 8 ay ile 1 yıl arasında deÄŸiÅŸen hapis cezalarına çarptırıldı. Milli Güvenlik Konseyi'nin sevk kararı... 10. DEVLET ESKÄ° BAKANI Ä°SMAÄ°L ÖZDAÄžLAR: (1985) Devlet eski Bakanı Ä°smail ÖzdaÄŸlar, "rüşvet almak" ve "görevini kötüye kullanmak" iddiasıyla TBMM tarafından 15 Mayıs 1985 tarihinde Yüce Divan'a sevkedildi. 1 Temmuz 1985'de baÅŸlayan yargılama, 14 Åžubat 1986'da sona erdi. Davada, dönemin BaÅŸbakanı Turgut Özal da tanık olarak dinlendi. Tanık ifadeleri ve dava kanıtlarını "rüşvet" suçlaması için yeterli görmeyen Yüce Divan, ÖzdaÄŸlar'ı "görevini kötüye kullanmak"tan 2 yıl hapis ve 30 bin lira ağır para cezasına çarptırdı. TBMM'nin sevk kararı... 11. BAYINDIRLIK ESKÄ° BAKANLARI SAFA GÄ°RAY VE CENGÄ°Z ALTINKAYA: (1993) Bayındırlık eski bakanları Safa Giray ile Cengiz Altınkaya, Otoyol ihaleleri sözleÅŸmelerinde fiyat farkı ödenmeyeceÄŸine iliÅŸkin hüküm bulunmasına karşın, fiyat farkı ödedikleri iddiasıyla 20 Ocak 1993 tarihinde Yüce Divan'a sevkedildiler. Bu davaya 14 Eylül 1993 tarihinde Danıştay'ın kararı üzerine Karayolları eski Genel Müdürü Atalay CoÅŸkunoÄŸlu da dahil edildi. Yüce Divan'daki yargılama 13 Nisan 1995'de sonuçlandı; Giray, Altınkaya ve CoÅŸkunoÄŸlu suçsuz bulundu. 12. DEVLET BAKANI VE BAÅžBAKAN YARDIMCISI HÃœSAMETTÄ°N ÖZKAN VE DEVLET BAKANI RECEP ÖNAL: (2004) DSP, MHP, ANAP Koalisyon Hükümeti'nde (57. Hükümet) Devlet Bakanı ve BaÅŸbakan Yardımcısı olarak görev yapan Hüsamettin Özkan ile Devlet Bakanlığı görevinde bulunan Recep Önal, 15 Haziran 2004'de Yüce Divan'a sevkedildi. Türkiye Halk Bankası A.Åž. yöneticilerini korumak ve sorumluların yargılanmalarını önlemek kastıyla, yasalara aykırı uygulamalarda bulunarak bankanın zarara uÄŸramasına sebep oldukları iddiasıyla Yüce Divan'a sevkedilen Özkan ve Önal'ın yargılanmalarına henüz baÅŸlanmadı. Â