Yol dörde ayrılır

Şehrin içinde ve çevresinde bir yığın yol var. Hepsinin resmi adı farklı, hepsi ayrı kurumlara bağlı. Öyle ki insan otoyolu devlet yolundan, ana arteri çevre yolundan ayırmak için bir rehbere ihtiyaç duyuyor. İşte İstanbul yol rehberi...

Karayolları Genel Müdürlüğü'nün literatüründe yollar dörde ayrılıyor: Otoyol, devlet yolu, il yolu ve Köy Hizmetleri'nin ilgilendiği köy yolları. Bakın her biri ne anlama geliyor:

OTOYOL: Zemin yeşil, yazılar beyaz

Almanca otoban, İngilizce motorway. Yola sadece köprülü kavşaklarla girilip çıkılabilir. Yolun başı ve sonunda otoyol başlangıç ve bitiş levhaları vardır. Kenardaki arazilerden girmek mümkün değildir. Türkiye'de tam tersi olsa da, normalde motorsuz taşıt, bisiklet ve yaya giremez. Sadece tarif edilen motorlu taşıtlar girebilir. Paralı/parasız olabilir. Mutlaka bölünmüş yoldur. 2x2, 2x3, 2x4 gibi şeritli olabilir. Hemzemin (kesişen) giriş çıkışı olmaz, yani bağlantılar mutlaka köprülü kavşaklarla olur. Otoyol 1, Otoyol 2 gibi numaralar tabela üzerinde dikdörtgen içinde turuncu renkle (O-1, O-2) belirtilir. İstanbul 1. Çevreyolu 0-1, İstanbul 2. Çevreyolu O-2, Vatan Caddesi'nden başlayıp Edirne'ye kadar giden yol 0-3, Acıbadem Kavşağı'ndan başlayıp Ankara'ya kadar giden yol 0-4 (Acıbadem-Çamlıca Gişeleri-Gebze-İzmit-Adapazarı-Bolu-Ankara) gibi. Kullanılan trafik işaret ve levhalarının zemini yeşil, yazıları beyazdır.

DEVLET YOLU: Zemin mavi, yazılar beyaz

İlleri birbirine bağlayan yoldur. Türkiye'deki ana yollar devlet yollarıdır. Tek yönlü, yani trafiğin bir istikamete gittiği bölünmüş veya trafiğin her iki istikamette çalıştığı ortası bölünmemiş iki yönlü yol olabilir. Bazen dört şeritli de olup, yol sadece çizgi ile de ayrılabilir. Kenardaki arazilerden yola giriş-çıkış yapılabilir, yola hemzemin giriş çıkışlar vardır. Şehir içindeki belediyenin sorumluluğundaki yollar da devlet yolu gibi kabul edilebilir. Levha üzerindeki D numarası yolun devlet yolu olduğunu belirtir. Örnek Ankara Asfaltı D-100, Ankara'dan Eskişehir'e giden yol gibi... D-100 yolu Kapıkule'den başlar, İstanbul'a ulaşır ve Ankara istikametine devam eder. D-100 yolu eski tabiriyle E-5 yoludur. (Europe- 5) Devlet yollarındaki tabelanın zemini mavi, yazıları ise beyazdır.

İL YOLLARI: Zemin beyaz, yazılar siyah

İlçeleri birbirine bağlayan yollara denir. İl yollarında da hemzemin bağlantılar olabilir. İstanbul'da Londra Asfaltı (Topkapı'dan başlayan Merter-İncirli-Çobançeşme-Küçükçekmece-Edirne'ye kadar giden yol) ve Ankara Asfaltı (Harem-Kozyatağı-Küçükyalı-Bostancı diye devam eden yol) ile Anadolu'da iki ilçe arasındaki herhangi bir yol da il yolu olarak tanımlanır. Çatalca'dan Saray'a giden yol, Lüleburgaz'dan Pınarhisar'a giden yol gibi... Bu yol resmi dille D-100, halk arasında Ankara Asfaltı olarak biliniyor. Kullanılan levha yine mavi zemin üzerine beyazdır. Şehir içinde belediyelerin yaptığı yeni yön levhaları ise artık Avrupa'daki gibi beyaz zemin üzerine siyah harflerle yazılıyor.

KÖY YOLLARI

Köy Hizmetleri'nin bakım ve sorumluluğunda olan ve köyleri birbirine bağlayan yoldur.

Kim bakar kim onarır?

Karayolları'nın yapım ve bakım sorumluluğunda olan yollar şunlar: İstanbul için Ankara ve Londra Asfaltı D-100 yolu, İstanbul 1. ve 2. Çevreyolu, Trakya ve Anadolu otoyolu. Bu yolların kavşak ve bağlantıları dahil bakım sorumluluğu karayollarının. İstanbul içinde 200'ü aşan ana arterler de İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin bakım ve sorumluluğu altında. Geri kalan sokak ve diğer tali yollar kendi ilçe belediyelerinin bakım ve sorumluluğuna giriyor.

Asfalt ve köprü gibi her türlü beton; direnaj yapıları, yaya ve su geçişi; tretuvar, otokorkuluk, trafik levha ve çizgilerinin yapımı, bakımı ve onarımını ya Karayolları'nın kendisi yapıyor ve ihale ederek verdiği taşeron müteahhitlere yaptırıyor.

Üç yıl önce Karayolları ve Büyükşehir Belediyesi arasında bir protokol imzalandı. Buna göre Avcılar'dan D-100 yolu ve 1. Çevreyolu ile Gebze'ye kadar Ankara Asfaltı'nda kalan alanın beş yıl süre ile elektrik sistemlerinin, trafik levhalarının bakımı ve onarımı, çizgilerin çizilmesi, yol ve yeşil alanların temizliği, direnaj sistemlerinin çalışır vaziyette tutulması gibi bakım işleri İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne devredildi. Bunların dışında kalan asfalt ve oto korkuluk ile ilgili onarım işleri karayollarının bünyesinde kaldı.

Fatih, Boğaziçi Köprüsü ve 2. Çevreyolu hariç İstanbul'un diğer yollarının (1. Çevreyolu dahil) aydınlatma sistemi İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin sorumluluğu altında. Belediye'nin sorumluluğundaki şehiriçi yollar ile çevreyolunun aydınlatma masrafını AKTAŞ ve TEAŞ gibi elektrik idareleri karşılıyor. Boğaziçi ve Fatih Köprüleri'nin gişe sahaları dahil aydınlatma bedelini ise Karayolları 17. Bölge Müdürlüğü ödüyor. Karayolları, ayrıca geçiş ücreti alınan paralı otoyolların aydınlatma bedelini de kendi cebinden ödüyor.

Karayolları nedir,

ne yapar?

Karayolları Genel Müdürlüğü'nün görevi şehirlerarası yolları yapmak ve şehir geçişlerini sağlamak. Ancak İstanbul'da şehir geçişleri belediyenin sorumluluğunda.

Karayolları Genel Müdürlüğü'ndeki görevler Bölge Müdürlükleri olarak düzenlenmiş. Türkiye'de 17 tane bölge var. Birinci bölge İstanbulda. Marmara Bölgesi'ndeki devlet ve il yollarından ve Anadolu yakasındaki otoyolların bir bölümünden sorumlu.

İstanbul'a Karayolları 17. Bölge Müdürlüğü bakıyor. Şehir geçişi, köprüleri ve şehir yollarını kurmak üzere oluşturulmuş bir bölge. İstanbul çevre yolları, köprüler ve Kapıkule'ye kadar olan Trakya otoyoluna ve bunun bağlantı yollarına bakıyor. Anadolu'nun muhtelif yerleri karayolları bölgelerince paylaşılmış.

Yapılmakta olan yollar

2. Çevreyolu üzerindeki Kavacık'tan Beykoz'un üstüne doğru sekiz kilometrelik yol yapılıyor. İki girişli, iki gelişli bölünmüş devlet yolu standardında bir yol bu. Anadolu yakasındaki iki şeritli Boğaz Sahil Yolu geometrik standardı düşük bir yol ve Boğaz yolu olduğu için genişletme yapılması da mümkün değil. Avrupa yakasında Karayolları 50'li yıllarda Büyükdere Caddesi'ni yapmış, karşıda da Kavacık Kavşağı'ndan Beykoz'un üstüne kadar giden bu yolu yapıyor. Yol biterse, sahil yolundaki problemi ve yolun yukarısındaki yeni yerleşim yerlerine ulaşımı hallediyor olacak. Bu yolda üç tane viyadük, iki tane de tünel var.

Yolun devamında Beykoz'a kadar geldiği noktadan itibaren Riva'ya kadar gidiş gelişli bir yol var. Bu yol çok eski bir köy yolu. Standardını düzelten bir yol yapılıyor. Kısmen aynı yola oturuyor, bazen ondan ayrılıyor. İki şeritli bir yol oluyor.

Şu anda Çorlu'da yapılan bir yol var. Çorlu bağlantı yolu var. TEM'den Çorlu'ya kadar iki gidiş ve gelişli bir bağlantı yolu bitmek üzere. Aynı noktadan Çerkezköy'e kadar da bir yol yapılacak.

Ayrıca 1. Bölge Müdürlüğü'nün yaptığı Kemerburgaz yolu var. Hasdal Kavşağı'ndan Kemerburgaz'a kadar olan bir yol bu. Kemerburgaz'dan da Yassıören'e kadar gidiyor. Hasdal, Kemerburgaz, Yassıören'de büyük bir yerleşim var ama yolları eski bir köy yolu. Oralar İstanbul'un eski uzak köyleri şeklinde. Şile yolu var. Epeyce bir bölümü yapıldı, bitirildi, açıldı. Geri kalan tarafı devam ediyor.

Ne nedir?

E-6 diye birşey yok

Otoban: Almanca olan bu kelimenin doğrusu otoyol.

Ana arter: Genel bir tabir ve resmi bir terim. Şehir içindeki yollara deniyor. Olabildiğince geniş, çok trafik taşıyan cadde anlamına geliyor. Bu bazen bölünmüş bazen de bölünmemiş iki yönlü yol olabilir.

Örneğin Bağdat Caddesi bölünmemiş ve tek yönde çalıştırılan bir ana arter. Millet Caddesi ve Vatan Caddesi, Tarlabaşı Bulvarı ise bölünmüş bir ana arter. Özelliği, Büyükşehir Belediyesi'nin sorumluluğunda olması.

E-6: Halkın ürettiği bir kelime. Eski yol E-5 diye anılır idi. Bunun kuzeyinde yeni bir yol yapıldı. Bu da olsa olsa E-6 olur diye düşünüldü. E-6 diye bir yol yok. Doğrusu 0-2 otoyolu.

Çevreyolu: Dünyada örneği çok olan bir yol. Metropol şehirlerde şehrin civarında, şehrin gelişmesine paralel olarak halkalar halinde yapılan yollar. Yerleşim itibarıyla İstanbul'daki çevreyolları yarımdaire şeklinde. İlk yarım daire 1. Çevre, ikinci yarım daire ise 2. Çevreyolu.

TEM: Polonya'dan başlayan Bağdat'a kadar giden bir otoyol bütününün adı (Trans European Motorways).