Yildiz Şehri’ne girdik

15 MİLYON DOLARA OLUR Türkiye'nin Ruslar kanalıyla uzaya astronot göndermesi için 15 milyon doları gözden çıkarması gerekiyor. Rus yetkililer, ‘‘Son 30 yıl içinde bizde eğitim gören 18 ülke astronotu başarıyla uzaya gidip geldi. Bu parayı verirse Türkiye de ilk uzay adamına sahip olabilir’’ diyor.

CASUS GÖZÜ MUCİZESİ İstasyonda, soğuk savaş yıllarında yeryüzünü uzaydan gözlemek için yapılmış ‘‘casus gözü’’ de inceleme fırsatı buldu Hürriyet Muhabiri. Bu cihazın sağladığı görüntü kalitesini şöyle örnekleyebiliriz: İstanbul sokaklarında yürüyen bir kişinin ağzına erik mi, yoksa kiraz mı attığını ayırt edebilir!

KOZMONOT NERDUN

Hürriyet, Rus uzay teknolojisinin tüm sırlarını barındıran Yıldız Şehri'ne girdi ve uzay adamı olmanın püf noktalarını, en ufak ayrıntısına kadar ve uygulamalı olarak, en yetkili ağızlardan öğrendi. Uzaya gönderilmek için seçilip eğitilen kozmonot adaylarıyla ailelerinin yaşadığı yasak şehre özel izinle giren Hürriyet muhabiri Nerdun Hacıoğlu, Türkiye'nin kendi astronotunu yetiştirmesi için Ruslar'dan ‘‘İşbirliğine hazırız’’ sözü de aldı.

Nerdun diyor ki...

Astronotluk zor zanaat!

KOZMONOT YOLU GÖZLÜYOR

Yıldız Şehri ziyaretimizde koridorlarda koşuşturan birçok kadın arasınd Mir istasyonu komutanı Anatoli Solovyov'un eşi Natalya Solovyov'u da gördük. Natalia, Yıldız Şehri'nde bilgisayar uzmanı olarak çalışıyo ‘‘Kocanızın, birçok arızası olan Mir istasyonunda bulunması siz tedirgin etmiyor mu?’’ sorusuna ‘‘Hayır. Sağ salim döneceğinden eminim. Kocam uzman kozmonotlardan biri. Onu istasyona göndermeleri daha fazla soru çıkması için değil, var olanları çözmesi için’’ diyor. Kocası ile görüşmesi için özel bir telefon varmış: ‘‘Morali ve keyfi iyi. Yalnız her zaman olduğu gib gürültüden şikayetçi’’ diye anlatıyor.

HÜRRİYET Rusların çok gizli uzay merkezine özel izinle girmeyi başardı. Rus uzay teknolojisinin tüm sırlarını barındıran Yıldız Şehri'nde, bir uzay adamı olmanın püf noktalarını, en ufak ayrıntısına kadar öğrendi. Son 30 yıl içinde Yıldız Şehri'nde eğitim gören 18 ülkeden astronot başarıyla uzaya gidip gelmiş. İsterse ve tabii 15 milyon doları gözden çıkarabilirse, Türkiye de kendi astronotunu yetiştirmesi için Ruslar'la işbirliği yapabilir.

Uçuşa hazırlanan iki Çinli astronotun da halen eğitim gördüğü merkezde, Türkiye'nin uzaya astronot gönderebilmesi için gerekli şartları anlatan Yıldız Şehri yetkilisi Boris Yesin, Türkiye'nin hükümet olarak veya yeterince finasmanı olan bir özel kurulu adına başvuruda bulunabileceğini söylüyor. Yapılacak işler listesi çok uzun değil. Örneği İngiltere gibi ulusal kampanya başlatıp eleme yapılabiliyor ya d Japonya gibi belirli çevreden aday seçilebiliyor. Yesin, beyin ve vücut fonksiyonları açısından adaylarda aranan özellikler ise şöyle sıralıyor:

‘‘İnsanlar bildiğini gibi üç gruba ayrılır: İnce tipler, toplular ve spor yapılılar. Uzay içi inanmıyacaksınız ama piknik tarafı ağır basan sporcu eğilimli kişile tercihimizdir. Bir başka önemli şart boyunun kısa olması. Başından kuyruk kemiğine kadar 68 cm. olan bir uzunlu ideal sayılır. Eğitim seviyesi, teknik yüksek okul olmalı. B işin başka hiçbir ön şartı yok. Kaba eleme yapıldıktan sonra 40-50 kiş belirlenir. Sonraki elemede on kişiye iner bu sayı. Moskova'da tıbbi testler yapılır. Sonuçta on kişiden ikisi kalır.’’

Kozmonot yetiştirilirken hiçbir zaman tek kişi eğitilmiyor. Çünkü 'dublör' kavramı var. İki kişi aynı zamanda eğitiliyor ve aynı zamanda uzay yolculuğuna hazır hale geliyor. Astronot olmak için takriben bir yıl yoğun çalışma yapılıyor.

İnsanı ezen basınç

Genelde, uzay yolculuğunun en zor kısmının kalkış olduğu sanılıyor. Evet kalkışta roketi gürültüsü insanı çıldırtıyor ancak ‘‘Siz yeryüzüne dönüşün ne olduğunu bilemezsiniz’’ diyor Yesin: ‘‘Dönüş bu işin insanı en fazla yıpratan yönü. Uzay boşluğunda, yerçekimsiz ortamda insanın fizyolojisi değişmeye, kemiklerdeki kalsiyum bünyeye yayılmaya başlıyor. Kemikler birkaç aylık uzay yolculuğu sonunda esnek hale geliyor. Buna izin vermemek için Mir istasyonunda çalışan arkadaşlarımız her gün yoğun antrenman yapmak zorunda. Uzay aracı yeryüzüne inişe geçtiğinde insan üzerine uygulanan yer çekim kuvveti, basınç kat kat artıyor. Düşünün askeri uçak pilotu üzerindeki yerçekim yükü en fazla yedi gram. Halbuki dünyaya dönüş yapan kozmonot üzerindeki yük 30 grama kadar çıkabiliyor. Kozmonot çok sıkı ve sağlam elbise içinde olmasa dünyaya dönüş sırasında etleri kemiklerinden ayrılabilir. Dünyaya bir pıhtı kümesi döner.’’

Rus uzay istasyonu Mir'in birebir kopyası da var Yıldız Şehri'nde İçindeki aletler de gerçek. Amaç, Mir'de bir arıza çıktığı an yeryüzündeki Mir üzerinde çalışmalar yaparak arızanın en kısa yoldan giderilmesini sağlamak. Bu yılın başında Mir'de meydana gelen kazayı anlatan Mihailoviç, yangına neden olan oksijen aletini de gösterdikten sonr a, ‘‘Evet kabul etmek gerek, Sovyetler zamanında Mir, bilimsel araştırmalardan ziyade askeri amaçl ıkullanılıyordu’’ itirafında bulunuyor.

Mucizevi casus gözü

İstasyonda teleskop benzeri bir aygıtı da inceleme fırsatı bulduk. Bu, soğuk savaş yıllarında yeryüzünü uzaydan gözlemek için yapılmış özel bir cihaz. Bir casus gözü. Sağladığı görüntü kalitesini şöyle örnekleyebiliriz: İstanbul sokaklarında yürüyen bir kişinin ağzına erik mi, yoksa kiraz mı attığını ayırt edebilir! Gözlemin başarılı olması için tek şart o bölge üzerinde bulut olmaması. Mir'deki casus teleskobun günümüzde ne amaçla kullanıldığı sorusuna uzman İgor Mihailoviç, ‘‘Pek bir işe yaramıyor’’ diye cevap veriyor: ‘‘Rusya bu teleskobun BM hizmetine verilmesini önerdi. Bununla silahların denetimini sağlamak mümkün ancak şimdilik ABD ile bu konuda anlaşamadık. Günümüzde değişik ülkelerden bizim şu bölgemizi çekin siparişleri gelirse paralı çekimler yapıyoruz...’’

Mir'de halen yürütülen çalışmalara da değinen Mihailoviç ‘‘Okyanustaki ısı değişimi incelemeye alınacak. El Nino konusunda alınması gereken önlemler üzerinde durulacak...’’

GEL DE İHTİYACINI GİDER!

ABD uzay yönetmeliği gereğince, astronotlar kozmonotlarda farklı olarak devamlı merkez tarafından kamera kontrolu altında bulunuyor. Tuvaletteyken bile... Yani astronot ihtiyacını görürken alttan çekim yapılıyor. Bu yüzden ABD'li astronotlar arasında sık sık şu tür konuşmalar geçiyor: ‘‘Acaba bizim poponun video çekimini yalnız uzay kontrol merkezi mi izler, yoksa başka seyircilerimiz de var mı? Yeryüzüne dönünce bizi gülümseyerek karşılayanlar acaba ne düşünerek gülümsüyor?’’ Bu yüzden ABD uzay mekiği Mir istasyonuyla kenetlenir kenetlenmez astronotlar Mir'in kamerasız tuvaletine koşturuyor.

15 MİLYON DOLARA OLUR

Türkiye'nin Ruslar kanalıyla uzaya astronot göndermesi için 15 milyon doları gözden çıkarması gerekiyor. Yıldız Şehri yetkilisi Boris Yesin, ‘‘Son 30 yıl içinde bizde eğitim gören 18 ülke astronotu başarıyla uzaya gidip geldi. Bunların arasında ABD, İngiltere, Fransa ve Japonya gibi ülkeler bulunuyor. 15 milyon dolar civarında bir harcamayla Türkiye ilk uzay adamına sahip olabilir’’ dedi.