Yılda bir milyar ton toprak kaybediliyor

Tarım ve KöyiÅŸleri Bakanlığı ile TEMA verilerinden derlenen bilgiye göre, Türkiye`nin, yalnızca tarım alanlarından yılda 500 milyon ton verimli toprağını kaybetmesine yol açan erozyon, toprakla  birlikte tarımsal üretim ve topraktaki canla yaÅŸamı için büyük öneme sahip mineral ve organik maddeleri de nehirlere, göllere, denizlere akıyor.Â

Bu olumsuzluk, kimyevi gübrelere yılda 4,5 trilyon lira harcayan Türkiye`nin daha çok harcama yapmasını gerektiriyor. Türkiye, erozyon nedeniyle toprak yanında su kaybediyor, depolanan su miktarı yılda 50 milyar metreküp azalıyor.Â

Yararlı toprak katmanları erozyon nedeniyle yok olan arazilerde çölleÅŸme baÅŸlıyor. NASA`nın yaptığı bir araÅŸtırmaya göre, erozyonun ÅŸiddetlenerek devam etmesi halinde Türkiye`nin büyük bir bölümü 55 yıl sonra çöl olacak.Â
   Â
YOĞUNLAŞAN BÖLGELER
   Â
Türkiye`de erozyon en fazla sırasıyla Fırat, Dicle ve YeÅŸilırmak Havzaları`nda görülüyor. Erozyon nedeniyle yılda toplam 346 ton sediment/toprak taşınıyor. Ancak, ölçümlerde yer almayan ve yatak yüküolarak ifade edilen kum çakıl gibi materyaller ile yamaçlardan akarak inen ve akarsulara ulaÅŸmayan topraklarda dikkate alındığında Türkiye`nin kaybettiÄŸi toprak miktarı 500 milyon tona, hatta bazı kesimlerin ifadesine göre 1 milyar tonu aşıyorÂ

Türkiye`deki akarsuların taşıdığı yüzer haldeki malzeme miktarı, dünyada taşınan katı maddenin 50`de 1`i kadar. Türkiye`de 1 kilometrekarelik alandan aşınarak akarsulara karışan ince malzeme miktarı, yılda ortalama yaklaşık 60ton. Bu miktar dünyada ortalama 142 ton.  Türkiye`de erozyonla birim alandan taşınan katı materyal; Afrika`dan 22,  Avrupa`dan 17 ve Kuzey Amerika`dan 6 kat daha fazla gerçekleÅŸiyor.Â
   Â
BARAJLAR ERKEN DOLUYOR
   Â
Erozyon sonucunda barajlarda biriken katı meteryaller, kullanılabilir baraj rezervuar hacminde gözle görülür kayıplara neden oluyor. Erozyon, büyük kaynaklar harcanarak gerçekleÅŸtirilen ve ekonomik ömrü ortalama 100 yıl olarak öngörülen barajların ömrünü kısaltıyor.Â

Türkiye`de yaÅŸanan ÅŸiddetli erozyonun sonucu olarak, Altınapa Barajı 19, Bayındır Barajı 28, Demirköprü Barajı 41, Hirfanlı Barajı 33, Karamanlı Barajı 13, Kartalkaya Barajı 19, Kemer Barajı 22, Selevir Barajı 27, Sürgü Barajı 35, Yalvaç Barajı 27 yılda ekonomik ömrünü tamamladı.Â

Erozyondan etkilenmeye devam eden Buldan Barajı`nın 72, Çaygören Barajı`nın 77, Çubuk-1 Barajı`nın 75, Kesikköprü Barajı`nın 66, SeyhanBarajı`nın ise 70 yılda ekonomik ömrünü doldurması bekleniyor.Â

Ãœlke ve bölge için büyük önem arzetmesine karşın çevresi bitki örtüsünden yoksun olan Keban, Karakaya ve Atatürk barajlarının da tahmin edilenden daha önce ekonomik ömürlerini tamamlayacakları ifade ediliyor. Â
   Â
EROZYON HIZLI YATIRIMLAR YAVAÅž
   Â
Türkiye`de, 1955 yılından bu yana erozyonla mücadele yürütülen alan miktarı 2001 yılı Eylül ayı sonu itibarıyla 445 bin 798 hektara ulaÅŸtı.  1955-1990 döneminde toplam 253 bin 639 hektar alanda erozyonla mücadele çalışması yapıldı.Â

Türkiye`de 1991`de 2,801, 1992`de 3,360, 1993`te 7,458, 1994`te 10bin 280, 1995`te 6,114, 1996`da 26,329, 1997`de 26,124, 1999`da 22 bin 571, 2000`de 30,449, 2001`de 26,943 hektar alanda erozyonla mücadele edildi.Â

Türkiye`de erozyonla mücadele çalışması yürütülmesi gereken 61,2 milyon hektar alan bulunuyor. Erozyonla mücadele çalışması yapılması gereken bu kadar geniÅŸ bir alana sahip olan Türkiye`nin, geride kalan 46 yılda, her yıl ortalama 9,692 hektar alanda çalışma yapabildiÄŸi dikkate alındığında, tüm alanlardaki çalışmanın tamamlanması için 6314yıla ihtiyaç olduÄŸu dikkati çekiyor.Â

Bir hektar erozyon kontrolunun hektar maliyeti bölgelerin coÄŸrafik konumuna göre deÄŸiÅŸmekle beraber ortalama 1000 dolar kabul edildiÄŸinde, Türkiye`nin erozyondan kurtarılması için yapılması gereken harcama 61 milyar 200 milyon doları buluyor.Â