Yeterlilik tartışması

Çevik Bir'in ‘‘cumhurbaşkanını halk seçerse aday olurum’’ açıklaması, ilginç bir tartışma da başlattı. 1958'de 2 yıllık harp okulundan mezun olan Bir'in adaylık için yüksekokul mezunu şartını taşımadığı görüşü ortaya atıldı. Ardından da karşı görüşler...

EMEKLİ Orgeneral Çevik Bir'in cumhurbaşkanlığına aday olabileceği yolundaki çıkışıyla birlikte, iki yıllık Kara Harp Okulu mezuniyetinin Anayasa'da cumhurbaşkanı seçilebilmek için öngörülen ‘yüksek öğrenim’ koşulunu karşılayıp karşılamadığı tartışması başladı.

Bu konudaki tartışmanın özünde harp okullarında 1970'li yıllara dek iki yıllık bir eğitim programı uygulanması geliyor. Kara, Deniz ve Hava Harp Okulları'nda aşamalı olarak dört yıllık eğitime geçiş 1978 yılında tamamlanmıştı. Çevik Bir ise Harp Okulu'ndan 1958 yılında mezun olmuştu.

Bu görüşten yola çıkarak Orgeneral Bir'in cumhurbaşkanı seçilemeyeceği yolunda ortaya atılan görüşlere karşılık, askeri çevrelerde şu karşı görüşler ifade ediliyor:

1) Geçmişte harp okullarında iki yıllık eğitim verilse de harp okulu mezuniyeti yasal çerçevede her zaman yüksek öğrenim mezuniyeti ile eş tutulmuştur. Dolayısıyla, bir muadiliyet sorunu yoktur.

2) Harp okulu mezuniyeti görünüşte iki yıllıktır. Mezuniyetin ardından alınan sınıf eğitimi de hesaba katıldığında, süre iki yılın üstüne çıkmaktadır.

ASKER CUMHURBAŞKANLARI

3) Bir orgeneralin durumunda süre faktörü daha da farklıdır. Bunun nedeni, generallerin kurmay subay olarak önce iki yıl Harp Akademisi'nde eğitim almaları, ardından bir yıl da Silahlı Kuvvetler Akademisi'ne devam etmeleridir. Bu süreler eklendiğinde dört yıllık klasik yüksek öğrenim süresinin üstüne çıkılmaktadır.

4) Ayrıca 1960 sonrasında yerleşmiş bir teamül sözkonusudur. 1961 Anayasası'nda da cumhurbaşkanı seçilebilme koşulu yüksek öğrenim görmüş olmaktı. Bu tarihten sonra Çankaya Köşkü'ne çıkan asker kökenli cumhurbaşkanlarının (Cemal Gürsel, Cevdet Sunay, Fahri Korütürk ve Kenan Evren) hepsi de iki yıllık harp okulu mezunlarıydı.

Evet, halk seçmeli

Çevik Bir'in cumhurbaşkanlığı adaylığı açıklamasına Demirel'den destek geldi. Cumhurbaşkanı Demirel, her vatandaşın aday olabileceğini belirterek, ‘‘Cumhurbaşkanını halk seçsin diyenler birgün bu arzularına ulaşacaktır’’ dedi.

Halktan oy alacağına inancım yok

FP Lideri Recai Kutan, Çevik Bir'in cumhurbaşkanlığı açıklamasını şöyle yorumladı:

‘‘Peşinen ifade edeyim ki; milletimizin bu istikamette, müsbet bir görüş içerisinde olacağına kesin şekilde inanmıyorum. Halk seçtiğinde alacağı oyun nisbeti çok daha düşer. Ancak keşke adaylığını koysa, o zaman çok kimse millet nezdinde nasıl bir tasvip görmüş olduğunu anlar.’’

Kutan, FP'lilerin Bir'in adaylığına soğuk bakıp bakmadıkları yolundaki soruya da, ‘‘Hani meşhur söz var ya, adamın biri ‘berber saçım ak mı, kara mı?' diyince, berber de ‘önüne dökülürse görürsün' demiş. O zaman herkes önüne dökülünce saçının ak mı kara mı olduğunu görür’’ karşılığını verdi. Diğer FP'lilerin tepkileri de şöyle:

Abdullah Gül (Kayseri Milletvekili): Artık rütbelerini çıkardı, siyasete atılmalıdır. Zaten siyasetin içine en fazla giren paşalardan biriydi. Eğer halk kendisini seçerse saygı duyarız.

Zeki Çelik (Ankara Milletvekili): Çıksın, boyunu göstersin. Burası er meydanı, siyaset yapmak isteyenler halkın arasına girmelidir.

CUMHURBAŞKANI Süleyman Demirel, emekli Orgeneral Çevik Bir'in ‘‘Halk seçerse cumhurbaşkanlığına aday olurum’’ çıkışına, ‘‘Cumhurbaşkanını halk seçsin diyenler bence bir gün bu dileklerinde, temennilerinde ve arzularında başarıya ulaşacaktır’’ sözleriyle destek verdi. Demirel, her Türk vatandaşının cumhurbaşkanı adayı olabiliceğini söyledi.

Ukrayna'ya hareketinden önce Esenboğa Havalimanı'nda gazetecilerin sorularını yanıtlayan Demirel, Baltık ülkelerinin hemen hemen hepsinde, Avrupa'nın yüzde 80'inde cumhurbaşkanını halkın seçtiğini anımsattı.

HALK SEÇERSE DAHA İYİ

Cumhurbaşkanı, Çevik Bir'in adaylığı konusunda da Türkiye Cumhuriyeti'nin demokrat bir ülke olduğunu vurgulayarak, şöyle konuştu:

‘‘Nasıl benim cumhurbaşkanı olmadan önce öyle bir makama seçilmem yolu bana açık idiyse, o yol sadece bana açık değil, herkese açık idiyse, bugün de Türkiye Cumhuriyeti'nin cumhurbaşkanlığına seçilme yolu herkese açıktır. Usulüne, nizamına, yoluna, yöntemine göre... Hiç kimsenin böyle talepleri yadırgamaması lazımdır. Başka Türk vatandaşları da çıkar, cumhurbaşkanlığı seçilmesine ehil olan herkes adaylığını koyar. Tabi bugün için cumhurbaşkanlığı seçimi Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin. Yarın nasıl olacak onu kimse bilmiyor. Eğer halk tarafından cumhurbaşkanı seçilirse, bu Türkiye için daha iyidir diyoruz biz.’’

Demirel, ‘Cumhurbaşkanını halkın seçmesi şeklinde bir düzenleme yapılırsa aday olur musunuz?’ sorusunu da, ‘‘Ben nazari hiçbir şey üzerinde durmam, bunlar nazari şeyler’’ diyerek yanıtladı.

Başbakan Bülent Ecevit,dün Başbakanlık'ta soruları yanıtlarken, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi tartışmalarına ilişkin düşüncelerini daha önceden kamuoyuna açıkladığını anımsattı.

Demirel, Kuchma için Ukrayna'da

CUMHURBAŞKANI Süleyman Demirel, dün ikinci kez seçilen Ukrayna Cumhurbaşkanı Leonid Kuchma'nın yemin ve takdis törenlerine katıldı. Ukrayna Palas'da düzenlenen yemin töreni, Ukrayna Milli Marşı'nın seslendirilmesiyle başladı. Kuchma'ya mazbatası, Cumhurbaşkanlığı beratı ve mührü sunuldu, Cumhurbaşkanlığı madalyası takıldı. Kuchma, Anayasa üzerine el koyarak yemin etti. Ayasofya Katedrali'nde de, Kuchma'yı takdis törenini yapıldı. Törenlere, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev ve Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Kerimov ile Litvanya, Polonya, Belarus, Moldova, Slovakya, Gürcistan ve Tataristan Cumhurbaşkanları ile Rusya Başbakanı Vladimir Putin de katıldı. Demirel, yerel giysili kızlar tarafından ‘‘ekmek’’ ikramıyla karşılandı.