Yeni tasarıyla emekli olmak iyice zorlaşıyor
Güncelleme Tarihi:
Süleyman DEMİRKAN
Oluşturulma Tarihi: Mart 03, 2008 00:00
Yeni tasarıyla emekli olmak iyice zorlaşıyorKamuoyunda yoğun tartışmalara neden olan Sosyal Güvenlik Tasarısı, yeni dönemde sigortalıların emekli olmasını oldukça zorlaştırıyor. Türk-İş uzmanlarının Hürriyet için analiz ettiği tasarıda, şu düzenlemeler dikkat çekiyor:
9000 GÜNE YÜZDE 50: İlk kez sigortalı olacakların emekli aylığına hak kazanmasında en büyük zorluk, kademeli olarak yaşın 65’e yükseltilmesi idi. Prim/gün sayısının 7000’den kademeli olarak 9000 güne çıkarılması da emekliliği zorlaştırıyor. Mevcut uygulamada, 9000 gün prim karşılığı aylık bağlama oranı kademeli hesaplanıyor ve yüzde 65 olarak belirleniyor. Tasarı yasalaştığında ise her yıl için "yüzde 2 aylık bağlama oranı" öngörüldüğünden, 9000 gün karşılığı yüzde 50 aylık bağlama oranına denk gelecek. Aylık bağlama oranı yönünden 9000 gün değerlendirmesinde 15 puan kayıp var. Bu değişiklik, aylığı azaltacak en temel ölçüt.
YAŞ BAKIMINDAN DA ZOR: Mevcut kanunda yaştan emekli olmak için gerekli olan 4500 prim/gün sayısı, tasarıyla 5400’e yüksetiliyor. Bu durumda, prim/gün sayısını ve yaş koşulunu birlikte yerine getirmeyenler, emekli olabilmek için fazladan 3 yıl daha bekleyecek.
MALULİYET AYLIĞI GÜÇLEŞTİRİLDİ: Mevcut uygulamada, 5 yıl sigortalı ve 900 gün prim ödeme koşulu ile malüllük aylığına hak kazanılıyor. Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilen yasada, 10 yıl sigortalı olma ve 1800 gün prim yatırma koşulu getirilmişti. Bir başkasına muhtaçlık söz konusu olduğunda ise prim gün sayısı 900 gün olarak belirlenmişti. Komisyondaki tasarı yasalaştığında ise koşullar daha da ağırlaşacak. Malulen emeklilik için 10 yıl sigortalı olmak ve 1800 gün prim ödeme koşulunun yanısıra bir başkasına muhtaç olanlar için 900 olan prim gün sayısı 10 yıl şartı aranmaksızın 1800 güne yükseltilecek.
Yoksulluk sınırının altında kalan sağlık primi ödemeyecek
TASARININ ilk halinde her vatandaştan 144 YTL sağlık katkı payı alınması öngörülürken, gelen eleştiri ve tepkiler üzerine bundan vazgeçildi. Yeni düzenleme ile kişi başı aylık geliri 202 YTL ve altında olanlar olanlar, yoksulluk sınırında kabul edilerek bunlardan sağlık primi alınmaması benimsendi. Bu durumdakilerin primlerine devlet üstlenecek.
Emzirme yardımı 6’dan bire indi
ANAYASA Mahkemesi’nin iptal ettiği kanunda, asgari ücretin üçte biri oranında ve altı ay süreyle ödenmesi öngörülen emzirme yardımı, asgari ücretin 1/3’ü ve bir defa ile sınırlı tutuldu.
Gaziye albay maaşı
TASARI yedek subaylığı sırasında terörle mücadelede gazi olan yedek subayların özlük haklarını albaylara eşitliyor. Gazi yedek subaylara ödenen malullük aylığı aşamalı artışla albay düzeyine kadar yükselecek. Mevcut uygulamada malul yedek subaylar, bulundukları düzeyden "malul maaşı" alıyor ve gazi maaşlarında artış yapılması halinde artış alabiliyor. Tasarıda, bu konuda yapılan değişikliğe göre, Terörle Mücadele Kanunu kapsamında gazi olan yedek subaylara bağlanan aylık, emsal rütbelerin maaş artışına endekslendi.
YAŞ BAKIMINDAN DA ZOR: Mevcut kanunda yaştan emekli olmak için gerekli olan 4500 prim/gün sayısı, tasarıyla 5400’e yüksetiliyor. Bu durumda, prim/gün sayısını ve yaş koşulunu birlikte yerine getirmeyenler, emekli olabilmek için fazladan 3 yıl daha bekleyecek.
MALULİYET AYLIĞI GÜÇLEŞTİRİLDİ: Mevcut uygulamada, 5 yıl sigortalı ve 900 gün prim ödeme koşulu ile malüllük aylığına hak kazanılıyor. Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilen yasada, 10 yıl sigortalı olma ve 1800 gün prim yatırma koşulu getirilmişti. Bir başkasına muhtaçlık söz konusu olduğunda ise prim gün sayısı 900 gün olarak belirlenmişti. Komisyondaki tasarı yasalaştığında ise koşullar daha da ağırlaşacak. Malulen emeklilik için 10 yıl sigortalı olmak ve 1800 gün prim ödeme koşulunun yanısıra bir başkasına muhtaç olanlar için 900 olan prim gün sayısı 10 yıl şartı aranmaksızın 1800 güne yükseltilecek.
Yoksulluk sınırının altında kalan sağlık primi ödemeyecek
TASARININ ilk halinde her vatandaştan 144 YTL sağlık katkı payı alınması öngörülürken, gelen eleştiri ve tepkiler üzerine bundan vazgeçildi. Yeni düzenleme ile kişi başı aylık geliri 202 YTL ve altında olanlar olanlar, yoksulluk sınırında kabul edilerek bunlardan sağlık primi alınmaması benimsendi. Bu durumdakilerin primlerine devlet üstlenecek.
Emzirme yardımı 6’dan bire indi
ANAYASA Mahkemesi’nin iptal ettiği kanunda, asgari ücretin üçte biri oranında ve altı ay süreyle ödenmesi öngörülen emzirme yardımı, asgari ücretin 1/3’ü ve bir defa ile sınırlı tutuldu.
Gaziye albay maaşı
TASARI yedek subaylığı sırasında terörle mücadelede gazi olan yedek subayların özlük haklarını albaylara eşitliyor. Gazi yedek subaylara ödenen malullük aylığı aşamalı artışla albay düzeyine kadar yükselecek. Mevcut uygulamada malul yedek subaylar, bulundukları düzeyden "malul maaşı" alıyor ve gazi maaşlarında artış yapılması halinde artış alabiliyor. Tasarıda, bu konuda yapılan değişikliğe göre, Terörle Mücadele Kanunu kapsamında gazi olan yedek subaylara bağlanan aylık, emsal rütbelerin maaş artışına endekslendi.