Yeni stand-by onaylandı

Güncelleme Tarihi: Şubat 04, 2002 00:01

Oluşturulma Tarihi: Şubat 04, 2002 00:00

IMF, Türkiye'nin yeni niyet mektubu ve stand by anlaşmasını onayladı. Yeni düzenlemede Türkiye'ye 16.2 milyar dolar dış kaynak sağlaması öngörülüyor.Uluslararası Para Fonu IMF`nin İcra Direktörleri Kurulu, Türkiye`nin yeni stand-by anlaşmasının onaylandığını bildirdi. IMF`den yapılan açıklamada, şöyle denildi: "IMF İcra Direktörleri Kurulu bugün, Türk hükümeti tarafından desteklenen ekonomik programa ilişkin, 2002-2004 yılını kapsayan dönemde, 16 milyar tutarındaki 3 yıllık stand-by anlaşmasını onayladı. Bu karar Türkiye`nin IMF`den hemen 9 milyar dolar çekebilmesine imkan tanıyacak." Bu yıl için verilmesi planlanan yaklaşık 14 milyar dolarlık kredinin geri kalan 5 milyar dolarlık kısmı ise diğer gözden geçirmeler çerçevesinde serbest bırakılacak.IMF'nin İcra Direktörleri Kurulu tarafından bugün onaylanan Türkiye'nin yeni Niyet Mektubu'nda, ekonomi programının, ekonomiyi olası krizlere karşı güvenceye almayı ve enflasyonist olmayan sürdürülebilir bir büyümenin temellerini atmayı hedeflediği bildirildi. Hazine Müsteşarlığı'nın internet sayfasında yayımlanan ve Devlet Bakanı Kemal Derviş ile Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti'nin imzalarını taşıyan 48 maddelik mektupta, 2002-2004 yıllarında uygulanacak ekonomi programı detaylı olarak anlatıldı. Niyet Mektubu'nda, şöyle denildi: "İlk olarak, programın ekonominin şoklara karşı dayanıklılığını artıracak ve olası krizlere karşı kırılganlığını azaltacaktır. Bunu sağlamak için, dalgalı döviz kuru rejimi uygulamasına devam edilecek ve enflasyonda önemli bir düşüş sağlanması için enflasyon hedeflemesi uygulanacaktır. Banka yeniden yapılandırmalarına hız verilecektir ve sağlıklı bir kamu borç pozisyonu sağlanacaktır. İkinci olarak, program, Türkiye'nin büyüme potansiyelini artırmayayönelik temel yapısal reformlar içerecektir. Bu amaçları gerçekleştirmek, aynı zamanda Türkiye"nin AB üyeliği hedefine yaklaşmasına da yardım edecektir." MEVCUT STAND-BY DÜZENLEMESİ İPTAL EDİLECEK Programın desteklenmesini teminen yeni bir stand-by düzenlenmesinin talep edildiği niyet mektubunda, yeni düzenlemenin onaylanmasının ardından mevcut düzenlemenin iptal edileceği bildirildi. Mektup'ta şunlar kaydedildi: "Ödemeler Dengesi ihtiyacımız ve izleyen bölümlerde yer verilen güçlendirilmiş politikalarımız doğrultusunda, Ocak 2002-Aralık 2004 dönemini kapsayacak şekilde ve toplam 12,821.2 milyon SDR tutarında yeni bir stand-by düzenlemesinin onaylanması talep edilmektedir. Yeni düzenlemenin onaylanmasını mütakiben, met stand-by düzenlemesi (2000-2002 dönemini kapsayan) iptal edilecektir. Yeni anlaşma ile onaylanan tutarın 4,916.4 milyon SDR'lık kısmı, Ek Rezerv Kolaylığı altında temin edilen kaynakların geri ödenmesinde kullanılacaktır." Programın düzenli gözden geçirmeler, ön koşullar, kantitatif performans kriterleri ve gösterge niteliğindeki hedefler ve yapısal performans kriterleri ile yapısal kriterler aracılığıyla izleneceği belirtilen Niyet Mektubu'nda, "Gözden geçirmeler Mart, Mayıs ve Temmuz 2002'de olmak üzere her iki ayda bir ve izleyen dönemde de (Ekim 2002'den itibaren) her üç ayda bir gerçekleştirilecektir" denildi. IMF'nin İcra Direktörleri Kurulu tarafından bugün onaylanan Türkiye'nin yeni Niyet Mektubu'nun, 2002-2004 dönemine ilişkin Strateji ve Hedefleri içinde, 2002 yılı para politikasının yüzde 35 enflasyon hedefi ile uyumlu olacağı bildirildi. 48 maddeden oluşan ve Gayri Safi Milli Hasıla'nın (GSMH) yüzde 6.5'i düzeyinde faiz dışı fazla hedefine ulaşılacağının vurgulandığı Niyet Mektubu'nda şu ifadeler yer aldı: "2002 yılı için önceliğimiz, finansal ve makroekonomik istikrarı sağlamak ve yapısal reformlarda daha da ilerleme kaydetmektir. Bu amaca yönelik olarak, GSMH'nın yüzde 6.5'i düzeyindeki iddialı faiz dışı fazla hedefine ulaşılması temin edilecektir. Sağlanılacak faiz dışı fazla ile birlikte, uygulanacak aktif ve esnek borç yönetimi stratejisi, kamu borcunun çevrilebilmesini kolaylaştıracaktır. Yapısal reformlarda da bugüne kadarki uygulamalardan alınan önemlisonuçlar üzerine inşa edilecek daha da kapsamlı uygulamalara geçilecektir. Şubat ayında Türk Lirası'nın dalgalanmaya bırakılması sonrası 2001 yılında yaşanan yüksek devalüasyon ve 11 Eylül şoku bu yılki TÜFE enflasyonunu yüzde 68.5 seviyesine yükseltmiş olmakla birlikte, 2002 yılında para politikası, yüzde 35 enflasyon hedefi ile uyumlu olacaktır." BÜYÜME ORANI YÜZDE 3 Reel GSMH'nın 2001 yılında yüzde 8.5 azağı tahmin edilmesine rağmen, yılın üçüncü çeyreğinde hafif bir ekonomik düzelmenin başladığı belirtilen Mektup'ta, "Bunun 2002 yılında da devam etmesi beklenmektedir. Son olayların turizm ve ihracat üzerindeki olumsuz etkisi ve enflasyonla mücadele etmeye olan kararlılığımız doğrultusunda, 2002 yılı için reel GSMH artışının muhafazakar bir tahmin ile yüzde 3 seviyesinde gerçekleşmesi öngörülmektedir" denildi. Ancak, GSMH artışının potansiyel olarak daha yüksek gerçekleşme ihtimalinin de olduğunun düşünüldüğü kaydedilen Niyet Mektubu'nda, şöyle devam edildi: "Dış cari hesaba ilişkin olarak ise 11 Eylül şokunun, ekonomik toparlanmanın ve reel döviz kurundaki hafif miktardaki reel bir değerlenmenin, 2001 yılında tahmini 2 milyar ABD Doları civarında bir fazlanın ardından, 2002 yılında aynı seviyede bir açık verilmesine sebep olması beklenmektedir. 2003-2004 yılları ve sonraki dönemde, temel hedeflerimiz sürdürülebilir büyüme ile birlikte enflasyonla mücadele ve sağlıklı bir borç pozisyonudur. İhtiyatlı finansal ve yapısal refomlara devam edilmesi, 2003 yılında ve izleyen yıllarda yıllık bazda en az yüzde 5 seviyesinde gerçekleşmesi beklenen yüksek oranlı GSMH artışlarına zemin hazırlayacaktır. Enflasyon hedeflemesi uygulamasına geçiş, enflasyonla mücadele çabalarımızın temelini oluşturacaktır. Dünya talebinin toparlanması veyapısal reformların ekonomimizin rekabet gücü üzerindeki etkisi cari hesabı destekleyecektir. Bu kapsamda, kamu borcunun GSMH'ye oranının önemli bir azalış eğilimi göstermesi ve döviz rezervlerinin güvenli seviyelerde kalması sağlanırken, dış cari hesabın tamamen finanse edilmesi beklenmektedir." FAİZ DIŞI FAZLA 2003'TE DE YÜZDE 6.5... Niyet Mektubu'nda, 2002-2004 yıllarında, bu hedefleri destekleyen çok yönlü bir ekonomi politikalarının hayata geçirileceği belirtilerek, hayata geçirilecek ekonomi politikalarına ilişkin şu bilgiler verildi: "Önemli miktarlarda kamu sektörü faiz dışı fazlalarının sağlanmaya devam edilecek böylelikle, borç pozisyonu güçlendirilecek ve piyasaların güveninin yeniden tesis edilmesi mümkün kılınacaktır. 2003 yılında da faiz dışı fazla, 2002 yılı için hedeflenen GSMH'nın yüzde 6.5'i seviyesinde gerçekleştirilecek olup, izleyen yıllarda bu faiz dışı fazla hedefi, ancak borç/GSMH oranında halihazırda öngörülendüşüşten çok daha hızlı bir düşüş sağlanması halinde azaltılacaktır. Bu hedeflere ulaşılması için, harcama ve vergi sistemlerinde güçlü temel reformlar uygulamaya konulacak olup, aynı zamanda sosyal alanlarda yapılacak harcamaların yeterli miktarda kalması temin edilecektir. Dalgalı döviz kuru rejimi uygulaması altında enflasyon hedeflemesine geçilecektir. Bu uygulama orta dönemli bir enflasyonu düşürme yolunun önceden ilan edilmesini içermektedir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) para politikasını, enflasyonun 2002 yılında yüzde 35, 2003 yılında yüzde 20 ve 2004 yılında yüzde 12 seviyesi ile sınırlı tutacak şekilde idare edecektir. Bu hedeflere ulaşılabilmesini teminen, hükümet program süresinde, ücret ve fiyatların geçmiş döneme endekslenmesi uygulamasının kaldırılması içinkararlı adımlar atacaktır." BANKACILIK SEKTÖRÜNÜN YENİDEN YAPILANDIRILMASI... Bankacılık sektörünün yeniden yapılandırılmasının tamamlanacağı bildirilen Mektup'ta, böylelikle, finansal istikrarın sağlanacağı ve kredilerin en etkin kullanımlara yöneltilmesine yardımcı olunacağı belirtildi. Mektup'ta bu kapsamda, özel bankacılık sektörünün güçlendirilmesi,müdahale edilen bankaların etkin bir şekilde çözüme kavuşturulması, kamu bankalarının nihai olarak özelleştirilmelerini teminen operasyonel yeniden yapılandırılmalarına devam edilmesi ve denetleme ile düzenleme fonksiyonlarının daha da geliştirilmesinin öngörüldüğü kaydedildi. Özel sektörün ekonomideki rolünün geliştirileceği ifade edilen Niyet Mektubu'nda şöyle denildi: "Bu amaca yönelik olarak, özelleştirme hızlandırılacak, şirket borçlarının yeniden yapılandırılmaları kolaylaştırılacak, iş ortamı (Yatırımcı Konseyi'nin de oluşturulması dahil olmak üzere) geliştirilecek, ve yerli ve doğrudan yabancı yatırım teşvik edilecektir. Program süreci sonunda, tüm büyük KİT'lerin yeniden yapılandırmalarının tamamlanması ve bir çoğunun özelleştirilmesi öngörülmektedir. Kamu sektörü reformu tamamlanacaktır. Kamu sektörü reformu, kamu kaynaklarının idaresinin ve etkinliğinin kalıcı bir şekilde artırılmasını amaçlamaktadır. Bu alanda klanılacak konular, kamu hizmetinin reforma tabi tutulması, kamu mali hesaplarının birleştirilmesine devam edilmesi, ve mali raporlamaların ve şeffaflığın geliştirilmesi olacaktır." "Bütün bu genel çerçeve içinde, ekonomi politikaları beklenmeyen gelişmelere esnek bir şekilde cevap verecektir" denilen Mektup'ta, ekonomik gelişmeler ve ödemeler dengesinin durumunun, 11 Eylül şokununetkileri ve süresine, ve yatırımcı güvenin yeniden tesisine bağlı olacağına dikkat çekildi. GEREKİRSE FON İLE YAKIN İSTİŞARE İÇİNDE EK TEDBİRLER ALINACAK Mektup'ta, ödemeler dengesi beklenenden daha iyi bir sonuç verirse, ilk etapta döviz rezervlerinin artırılması ve para politikasının enflasyon hedefini riske atmayacak şekilde uyarlanmasının öngörüldüğü bildirilerek, şunlar kaydedildi: "Ödemeler dengesi performansının öngörülenin çok üzerinde ve uzunvadeli olması ve genel borç pozisyonunun beklenenden iyi olması halinde de, Fon kaynaklarının öngörülen takvimden daha önce geri ödenmesi veya Fon kaynaklarından yapılması planlanan kullanımlardan feragat edilmesi konusunda hazırlıklı olunacaktır. Gelişmelerin beklenenden daha az elverişli olması halinde ise program kapsamındaki ihtiyatlı mali ve para politikası uygulamaları vegüçlü reform gündemi, piyasaların güvenini tazelemeye yardımcı olacak ve böylelikle de ülkemizin güvende olmasını temin edecektir. Bununla birlikte, koşullar önemli ölçüde bozulursa ve piyasa güveninin oluşturulması yavaş olursa, borç durumunun yönetilebilir kalmasını sağlayabilmek amacıyla mali politikalar daha da güçlendirilecektir. Bu mektupta açıklanan politika ve tedbirlerin programın hedeflerini gerçekleştirmek için yeterli olduğuna inanılmaktadır, ancak gerekirse programın yolunda gitmesi için Fon ileyakın istişare içinde ek tedbirler almaya hazır bulunulacaktır. Stand-by düzenlemesi sona erdikten sonra da, tüm kredi dilimlerinin geri ödemeleri sona erene kadar, Fon ile ödemeler dengesipolitikaları konusunda, Fon'un bu konuya ilişkin uygulamaları doğrultusunda istişarede bulunulmaya devam edilecektir." Niyet Mektubu'nda, konsolide bütçe faiz dışı fazlasının beklenenden düşük olmasının beklendiği belirtilerek, buna neden olarak yüksek fiyat düzeyinin, enflasyona endeksli ücret ve emekli maaşları nedeniyle harcamalara tümüyle yansıdığı ancak, daha düşük büyüme nedeniyle gelirlerde aynı oranda artış yaratmadığı gösterildi. Niyet Mektubu'nda, 2002 yılı programında Kamu Maliyesi içinde yapılacaklar çerçevesinde, 2001 yılı için GSMH'nın yüzde 5.5'i olarak hedeflenen kamu sektörü faiz dışı fazlasını, 2002 yılında GSMH'nın yüzde 6.5'ine yükseltmek amacıyla mali bir çerçeve oluşturulmakta olduğu kaydedildi. Mektup'ta şöyle devam edildi: "Zor ekonomik koşullar altında bile, Eylül ayı sonuna kadarki tümfaiz dışı fazla hedefleri, önemli ölçüde aşılarak gerçekleştirilmiştirve tüm yıl için belirlenen faiz dışı fazla hedefinin de gerçekleştirilmesi beklenmektedir. Borç durumumuzu daha da sürdürülebilir kılma gereği karşısında, 2002 yılında da bu politikamızın sıkı bir biçimde uygulanmasına devam edilecektir. Makroekonomik çerçevede yapılan değişiklikler nedeniyle, 2002 yılı mali çerçevesinde bir kaç küçük ve gelir kaybı yaratmayan değişiklik gerçekleştirilmiştir. Programlanandan daha güçlü bir TL'nin ve yine programlanandan dahadüşük petrol fiyatlarının, önemli miktarda enerji ithal eden enerjiyleilgili KİT'lerin faiz dışı fazlasını yukarı doğru çekmesi beklenmektedir. Ancak, konsolide bütçe faiz dışı fazlasının beklenenden düşük olması beklenmektedir. Zira, beklenenden yüksek fiyat düzeyi, enflasyona endeksli ücret ve emekli maaşları nedeniyle harcamalara tümüyle yansımakta ancak, daha düşük büyüme nedeniyle gelirlerde aynı oranda artış yaratmamaktadır. 2002 yılı için belirlenen mali hedefimizi desteklemek üzere, GSMH'nın yaklaşık yüzde 2'sine denk gelen yeni tedbirler belirlenmiş ve bunların çoğu halihazırda uygulamaya konulmuştur. Gelirler açısından belirli maktu vergilerde artış yapılmasına ilişkin mevzuat yürürlüğe konulmuş, Akaryakıt Tüketim Vergisi yükseltilmiş ve doğalgazı içerecek şekilde kapsamı genişletilmiş, büyükşehirlerde emlak vergisi oranları iki katına çıkarılmış, İmar Kanunu (elektrik sayaç programını yürütmeye imkan vermek amacıyla) değiştirilmiş; ve temel Kamu İktisadi Teşebbüslerinde fiyat artışları yapılarak, bedelsiz ve tarife altı fiyat uygulamaları kaldırılmıştır. Konsolide bütçeye ilişkin çoğu harcama önlemlerini kapsayan Bütçe Kanunu da kabul edilmiş ve sağlık sektöründe daha sıkı maliyet denetimi uygulanmasına yönelik genelgeler yayımlanmıştır." Ayrıca, KİT'lere, Yıllık Yatırım ve Finansman Kararnamesi ve üç genelge ile bütçelerinde yer alan bütün maliyet tasarrufu sağlayan tedbirleri uygulamaları talimatı verildiği bildirilen Mektup'ta, Hazine Kontrolörleri KİT'lerin söz konusu tedbirlere olan uyumunu üçeraylık bazda izleyecekleri belirtildi. BELEDİYELERİN PAYI DÜŞÜRÜLECEK "GSMH'nın yüzde 6.5'i oranında faiz dışı fazlasına ulaşılmasına katkıda bulunmak üzere ilave bazı tedbirler önkoşul olarak uygulanacaktır" denilen Niyet Mektubu'nda, gelirler açısından, Bakanlar Kurulu konsolide bütçe vergi gelirlerinden büyükşehir belediyelerine ayrılan payın yüzde 4.1 seviyesine düşürülmesine ilişkin bir karar alacağı bildirildi. Harcamalar açısından, kamu kuruluşlarında istihdam edilen memur, işçi ve sözleşmeli personele yönelik işten ayrılma kurallarının hayatageçirilmesi amacına yönelik olan bir genelge yayımlanacağı bildirilen Mektup'ta, Maliye Bakanı'nın küçük ölçekli çiftçilere Doğrudan Gelir Desteği'ne yeterince kaynak ayrılmasını teminen harcamalara ilişkin ödenekler arası kaydırma yapmayı onaylayacağı ifade edilerek, şöyle devam edildi: "Ödenekler arası kaydırma gereklidir, zira, Meclis'te kabul edilen bütçe, tarımsal primleri azaltmamış ve doğrudan gelir desteğiniöngörülen boyutta artırmamış olup, Doğrudan Gelir Desteği'ndeki artışları finanse edebilmek için şeker ve elektrik şirketlerine yapılacak transferlerin azaltılmasını öngörmektedir. Diğer bazı tedbirler daha uzun zaman gerektirmeleri sebebiyle uygulamaya yılın ileri zamanlarında konulacaktır. 2002 yılı Şubat ayı başında Akaryakıt Tüketim Vergisi (doğalgaz dışındaki kalemler için) reel olarak yüzde 1 artırılacaktır. Maliye Bakanı, konsolide bütçeye tabi kuruluşların bölge müdürlüklerinin ve diğer bölge müdürlüklerinin kapatılmasıyla sağlanacak tasarrufları 2002 yılı Mart ayı sonuna kadar belirleyecek (yapısal kriter) ve ilişkili bütçe ödeneklerinin bütçede bloke edilmesini sağlayacaktır. KİT'ler, maliyet düşürme talimatlarıyla uyumlu olarak bütçelerini onaylayacaktır. Yıl içerisinde kamu gelirlerini güvence altında tutmakamacıyla vergi reform planı kapsamında yer alanların dışında yeni vergi istisna veya teşvikleri öngörülmeyecektir. Ayrıca, KİT gelirlerinin güvence altında tutulması bakımından, KİT'ler için KİT'lerin yönetimlerince ticari sebeplerle kararlaştırılanların dışında yeni bedelsiz veya tarife altı fiyat uygulamaları öngörülmeyecektir. 2002 yılında kamu sektörünün ilave unsurları da program kapsamındaizlenecektir. Konsolide kamu sektörünün faiz dışı fazlasına ilişkin performans kriterine ek olarak program, kamu sektörünün diğer unsurlarının faiz dışı fazlasına ilişkin gösterge niteliğinde altışar aylık bir hedef içerecektir. 2002 yılında, bu yeni hedef, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Fonu'nu, 10 KİT'i, eğitim ve sağlık ile ilgili tüm döner sermayeleri, il özel idarelerini ve İller Bankası'nı kapsayacaktır. 2003 yılında da, program kapsamına 10 ilave kamu iktisadi teşebbüsü ve nüfusu 50 binin üzerinde olan belediyeler alınacaktır. Program aynı zamanda, konsolide kamu sektörünün genel dengesine ilişkin gösterge niteliğindeki bir hedefi kapsayacaktır. Borç verme eksi geri ödeme büyüklüklerine ilişkin baz senaryo belirlenmiş olup, bu tutarların altındaki miktarlar, faiz dışı fazlayailişkin performans kriteri hesaplarında dikkate alınmayacaktır. 2003 yılında, tüm borç verme eksi geri ödeme tutarı, hesaplanan rakamlara dahil edilecektir." Niyet Mektubu'nda, son bir kaç ay içinde, Hazine'nin, iç borcun vadesini uzatmayı ve yatırımcı katılımını daha geniş bir tabana yaymayı, dünya piyasalarındaki dalgalı koşullara rağmen başardığı bildirildi. Hazine tahvillerinin ortalama vadesinin Kasım ayında yaklaşık olarak 6 aya çıkarıldığı, bu vadenin, Mayıs ayından bu yana en uzun vade olup, artan piyasa güvenini gösterdiği ifade edildi. Vergi muafiyet sınırının yükseltilmesi ve iç piyasa koşullarının düzelmesi ile bireysel yatırımcıların elindeki kağıtların artış gösterdiği kaydedilen Niyet Mektubu'nun borç yönetimi kısmında şunlaradeğinildi: "Sigorta şirketleri ve yabancı yatırımcıların artan talebi ile, um yatırımcı tabanının genişlemesini sağlamıştır. Aynı zamanda, Hazine, yılın son çeyreğinde uluslararası piyasalarda 1.5 milyar ABD Doları tutarında tahvil ihraç ederek, uluslararası piyasalardaki zorlukoşullara rağmen, beklentileri aşmıştır. 2002 yılında, ilave dış finansman ve kamu bankalarının güçlü finansal durumu, özel sektörden sağlanacak iç borç ihtiyacının rahat seviyelerle sınırlı kalmasını ve kamu borcunun rahatlıkla çevrilebilmesini sağlayacaktır. Kamu bankaları, mevduatlarındaki 2002 yılında da sürmesi beklenen istikrarlı artış ile bir yandan kalan kısavadeli yükümlülüklerini kapatabilecek, diğer yandan da bütçenin iç piyasalardan karşılanması öngörülen finansman ihtiyaçlarının giderilmesine, ellerinde bulunan tahvillerin daha uzun vadeli kağıtlarla takas edilmesi yoluyla katkıda bulunabileceklerdir. Mevcut dış finansman imkanları, özel sektörden sağlanacak iç borç miktarının daha da azalmasını sağlayacaktır. Borçlanma programımız, muhafazakar bir öngörü ile 2002 yılında uluslararası tahvil ihraçlarının 2.5 milyar dolar civarında gerçekleşeceği varsayımına ve bunun dışında da Fon'dan sağlanacak 7 milyar doların dış destek amaçlıolarak kullanılmasına dayanmaktadır Kalan finansman ihtiyacının, önemli bir miktarda olsa da, yerli özel sektörün karşılama kapasitesi dahilinde olacağı tahmin edilmektedir. Tüm bunlar gözönünde bulundurulduğunda, kamunun özel sektör tarafından çevrilmesi gereken borcuna ilişkin yeni borçlanma / toplam itfa oranının yüzde 85 gibi sürdürülebilir bir düzeyde olacağı tahmin edilmektedir. Bunun dışında, 2002 yılında, borçlanma programının piyasa zayıflıklıklarının ortaya çıktığı dönemlerde daha güçlü kılınması, borcun çevrilebilirliğine ilişkin diğer piyasa endişelerinin ortadan kaldırılması, ve yatırımcı tabanının çeşitlendirilmesi amacıyla yeni bazı borç yönetim girişimleri başlatılacaktır." Hazine'nin bono ihraçlarında ve halka arzlarında, talep elverdiğince vadenin uzatılmasına ve daha çeşitli bir yelpazede yatırımcı talebinin teşvik edilmesine devam edileceği bildirilen Mektup'ta, bunun piyasadan sağlanacak brüt finansman ihtiyacını ve dolayısıyla da, özel sektörün borç çevrim rasyosunu daha da küçülteceği kaydedildi. Mektup'ta, aynı zamanda, kamu borcunun finansmanında bankaların önemli bir rol oynamaya devam etmesini sağlayacak yeni bir piyasa yapısı ve borç enstrümanları oluşturulacağı bildirilerek, şöyle devam edildi: "Buna uygun olarak, yeni iç borç ihraçlarında, bankaların döviz riski ve faiz oranı risklerini güvence altına alma ihtiyaçlarına özel önem verilecektir. 2002 yılının Ocak ayında, uygulamasına 2000 yılı Kasım ayında ara verilen, Değişken Faizli Kağıt ihraçları programı tekrar uygulamaya alınacaktır. Bu program, Hazine borçlarının vadesini uzatmak suretiyle, Hazine'nin brüt borçlanma gereğini düşürecek, aynı zamanda da, bankaların faiz oranı riski ve likiditeye ilişkin endişelerine cevap verecek bir enstrüman sağlayacaktır. İlk ihraç öncesinde, değişken faizli kağıt piyasasının likiditesinin artırılmasını teminen söz konusu kağıtların fiyat ve getiri hesaplamalarında uluslararası uygulamalara uygun revize standart metotlar, birincil ve ikincil piyasalarda kullanılmak üzere Hazine tarafından; teminat değerlemeleri sırasında kullanılmak üzere, Merkez Bankası ile İstanbul Menkul Kıymetler Borsası tarafından ilan edilecektir. Hazine ve Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu (BDDK)kendi üzerlerine düştüğü kadarıyla, bankaların uygun faiz oranı riski değerlemesi yöntemlerini tam olarak anlamalarını temin edeceklerdir." PİYASA YAPICILIĞI... İç borç piyasasındaki likiditenin daha da artırılmasını teminen, 2002 yılı Eylül ayı sonuna kadar piyasa yapıcıları programının yenidenbaşlatılmış olacağı belirtilen Niyet Mektubu'nda, aday piyasa yapıcıları ile görüşmelerin devam ettiği bildirildi. Program kapsamında, piyasa yapıcılarının, ihalelerde asgari seviyede kağıt alımını; ve Hazine bonoları ve devlet iç borçlanma senetlerinin doğrudan alım-satımı işlemleri ile senetlerin ödünç verilmesi için piyasa oluşturulmasını taahhüt edecekleri anlatılan Mektup'ta, Hazine'nin, aynı zamanda, piyasada referans kağıt eksikliğiolduğunda diğer kağıtların referans kağıtlarla değiştirilebileceği birödünç verme piyasasını tamamen kendi belirleyeceği koşullarla oluşturacağı belirtildi. Kamu kağıtları piyasalarındaki likiditenin, diğer finansal enstrüman piyasalarındaki likidite ile destekleneceği ifade edilen Mektup'ta, şunlar kaydedildi: "Böylelikle, bankalararası para piyasasının derinleştirilmesi ve bir Türkiye Bankalararası Fiyat Teklif Oranının (Turkish Interbank Offer Rate) oluşturulması, borç yönetimini destekleyecektir. Piyasa koşulları elverdikçe, uluslararası piyasalara ihraç edilen tahvillerin yanısıra, iç piyasaya döviz cinsi veya dövize endeksli kağıt ihraç edilmesine, bir yandan gerek yatırımcı tabanının gerekse de enstrümanların çeşitliliğini muhafaza ederken, diğer yandan da brütiç borçlanma gereğinin daha da düşürülmesini sağlamak amacıyla, devam edilecektir. Hazine Müsteşarlığı, iç ve dış borçlanmanın daha sıkı bir koordinasyon içerisinde yapılması da dahil olmak üzere, risk ve borç yönetimini geliştirmek amacıyla, operasyonel mekanizması, prosedürlerive yapısına ilişkin bir çalışma yürütecektir. Bu çalışmanın tavsiyeleri 2002 yılı ortasına kadar hayata geçirilecektir. Bu uygulama, Hazine'nin toplam borçlanma ihtiyacını ve yerli ve yabancı yatırımcıların benzer şekilde bu piyasalara katıldıkları gerçeğini yansıtmak amacıyla, iki piyasada da uygulanacak borçlanma yaklaşımında ortak kararların alınmasına müsaade edecektir. Hazine, TCMB ile eşgüdümlü hareket ederek nakit yönetim operasyonlarını da geliştirecektir. Hazine, kurumsal yatırımcılar ve aracılarla ikili irtibatlar ve toplu görüşmelerde bulunmak ve bireysel yatırımcılarla olan ilişkilerigeliştirmek de dahil olmak üzere, bütün yatırımcılarla diyalogunu artıracaktır."Niyet Mektubu'nda, özel bankaların kuvvetlendirileceği, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) tarafından devralınan bankaların çözüme kavuşturulacağı, kamu bankalarının verimliliğinin daha da artırılacağı (nihai hedef olarak özelleştirilmesi), tahsil edilemeyen banka kredilerinin çözümüne yönelik çerçevenin hayata geçirileceği ve ihtiyatlı düzenlemelerin ve denetimin daha da geliştirileceği vurgulandı. Niyet Mektubu'nun "Bankacılık Reformu" ile ilgili kısmında, bankacılık sektörünün ve 1999 yılından beri devam etmekte olan gözetimsisteminin güçlendirilmesine devam edilmesinin amaçlandığı belirtildi. Mektupta, bankacılık sektörüyle ilgili olarak şöyle denildi: "2001 yılında kamu bankalarının finansal olarak yeniden yapılandırılmaları tamamlanmıştır ve 2002 yılına yönelik hedefimiz, sözkonusu bankaların operasyonel yeniden yapılandırılmalarının sonuçlandırılmasıdır. Ziraat ve Halk Bankası yeni bir profesyonel yönetim altında yeniden sermayelendirilmiş ve organize edilmiştir. 2002 yılında her iki bankanın da reel sektöre olağan kredi verme faaliyetlerine tekrar başlaması ve kara geçmesi beklenmektedir. Aynı zamanda, halihazırda devam etmekte olan operasyonel yeniden yapılandırma kapsamında çalışanların sayılarının azaltılmasına yönelikbir Bakanlar Kurulu Kararnamesi yayımlanacak ve gerekli yasal değişiklikler yapılacaktır. 2002 yılı Haziran ayı sonuna kadar, sözkonusu bankaların şube sayısı 800 adet azaltılacaktır. Çalışanlarınsayısı da bu doğrultuda azaltılacaktır. Vakıfbank'a ilişkin olarak bir özelleştirme danışmanı hesapların incelenmesi ve analizini sürdürmekte olup, potansiyel yatırımcılar bankaya yönelik ilgilerini sunmaya ve Mayıs ayında teklif vermeye davet edilmiştir." ÖZEL BANKACILIĞA YÖNELİK ÖNLEMLER... Özel bankacılık sisteminin, daha da güçlendirilerek reel sektöre mali aracılık yapma konusundaki hayati rolünü yerine getirebilmesini teminen, kapsamlı bir planın hayata geçirilmekte olduğu belirtilen, Mektup'ta, kötüleşen ekonomik şartlar geri ödenmeyen kredilerin zararadönüşmesine yol açmakta ve bir çok bankanın mali durumunun kötüleşmesine neden olduğuna değinildi. 2001 yılında uygulanan sermaye güçlendirme planları önemli miktarda özel sermayenin sisteme girmesine neden olduğu ancak, bunun yeterli olmayacağı vurgulanan Mektup'ta, şöyle devam edildi: "Bu nedenle, Türk bankacılık sistemini sağlıklı ve güçlü bir yapıya kavuşturmayı teminen, bankaların ekonomiye olağan kredi verme faaliyetlerine tekrar başlamalarının bir ön koşulu olarak değerlendirdiğimiz bir stratejiyi başlatmış bulunuyoruz. Bu strateji, bankaların kredi portföyleri ve diğer karşı taraf risklerinin özenli ve hedefli bir biçimde değerlendirilmesi ile başlayacaktır. Bu stratejiye, banka sahiplerinin belli sermayelendirmehedeflerini kendileri karşılaması halinde TMSF'nin sağlıklı bankalara sermaye ve sermaye benzeri kredi vermesine imkan veren bir kamu destekprogramı eşlik edecektir. Sözkonusu program özel sermaye katkılarını azamileştirmeyi, kamuya maliyeti en aza indirmeyi ve bankacılık sektörünün daha da rasyonelleştirilmesini hedeflemektedir. Bankacılık sektörü sağlıklı hale geldiğinde genel garanti önceden bilgi verilmek suretiyle kaldırılabilir. Bankaların kredi portföylerinin özenli bir biçimde değerlendirilmesi yeni destek programının önemli bir unsuru olup, yatırımcıların ve Hükümetin gerekli yeni sermayeyi bankacılık sistemine enjekte etmeleri imkanını verecek açık bir temel sağlayacaktır. BDDK değerlendirmelere esas olacak ilkeleri, standart kriterlerin kullanılmasını da içerecek bir şekilde, 2002 yılının Ocak ayında belirlemiş olacaktır. Kredi portföylerinin, teminatların ve diğer bazı risklerin hedefe yönelik olarak değerlendirilmeye tabi tutulması bankaların mevcut dış denetçileri tarafından gerçekleştirilecek olup, 2002 yılının Mart ayı sonuna kadar tamamlanacaktır. Belirlenen ilkelerin uygulandığını teyid etmek ve sürecin doğru işlemesini sağlamak amacıyla üçüncü taraf olarak denetim firmaları BDDK tarafından 2002 yılı Mart ayı sonuna kadar atanacaktır. BDDK, denetleme sonuçlarının nihai değerlendirmelerini 2002 yılı Nisan ayı sonuna kadar tamamlayacak ve bu değerlendirme sonuçlarının ışığında bankalara yapılması gereken işlemleri yazılı olarak 15 Mayıs 2002 tarihine kadar bildirecektir. Denetlemeler sonucunda herhangi birzarar ortaya çıkması halinde, bu zararlar tamamen mevcut hisselere yansıtılacaktır. Denetleme sonuçları bankaların 2002 Haziran sonu bilançolarına yansıtılacaktır." ÖZEL BANKALARA KAMU SERMAYE DESTEĞİ... Kamu sermaye desteğine de değinilen niyet Mektubu'nda, bu desteğinbanka sahiplerinin sermayelerini belirli seviyeye yükseltmeye hazır olduğu sıhhatli özel bankalara bir defaya mahsus olarak sağlanacağı bildirildi ve bu desteğin nasıl yapılacağına ilişkin bilgi verildi. Mektup'ta, mali bünyesi sağlıksız ya da sermayesi büyük ölçüde yetersiz durumda olup da söz konusu programa katılmak için yeterli sermaye artışı yapamayan bankaların olması halinde bunların BDDK ve TMSF tarafından devralınacak ve çözüme kavuşturulacağı da kaydedildi. BDDK tarafından TMSF ile ortak olarak yürütülecek olan programa dahil olma başvurularının 2002 yılı Mayıs ayı sonuna kadar yapılması erektiği de Mektup'ta ifade edildi. Mektup'ta, TMSF'nin, tahsil edilemeyen kredileri ve teminatları çözüme kavuşturmak amacıyla büyük gayret göstereceği vurgulanırken, TMSF işlemlerinin şeffaf olmasının büyük önem arz ettiği, bu nedenle TMSF'nin, 2002 Mart ayı sonundan başlamak üzere aylık bilanço hazırlayacağı ve senelik periyodlarla dış denetime tabi olacağı, 2001 yılına ilişkin dış denetimin, 2002 Nisan ayı sonuna kadar tamamlanacağı bildirildi. Mektup'ta, kredi sınıflandırılması, tahsil edilemeyen kredi karşılıkları ve teminatların değerlendirilmesine ilişkin yasalar ve düzenlemeler, 2002 yılı Haziran ayı sonuna kadar portföylerin gözden geçirilmesinin ardından gerektiği şekilde değiştirileceği kaydedilerek, şöyle denildi: "İlk adım olarak, tahsil edilemeyen kredi karşılıklarına ilişkin halihazırda yürürlükte bulunan dört yıllık geçiş kuralını derhal ortadan kaldıracak yasal değişiklik ön koşul olarak, 2002 Ocak ayında Meclis'ten geçirilecektir. 1 Ocak 2002 itibariyle sermaye yeterlilik oranının hesaplanması dahil piyasa risklerine ilişkin banka bazında sermaye ihtiyaçları ile iç kontrol ve risk yönetimi sistemlerinin izlenmesine ilişkin iki önemli düzenleme yürürlüğe girmiştir. Dahası, Uluslararası Muhasebe Standartları (IAS) ile uyumlu, yeni bir muhasebe sisteminin deneme mahiyetinde uygulanmasına 2002 yılı Ocak ayında başlanılacaktır. Bilanço-dışı repo işlemlerinin bankaların bilançolarına dahil edilmesi 2001 yılı Aralık ayında ilan edilmiş olup, 1 Şubat 2002 tarihi itibariyle yürürlüğe girecektir. 1 Temmuz 2002 tarihinde yürürlükte olacak şekilde, piyasa risklerine ilişkin sermaye ihtiyaçları, sermaye yeterlilik oranı hesaplanırken konsolide bazda dahil edilecektir. Buna ilaveten, deneme uygulamasının ardından BDDK uygulama sonuçlarını değerlendirecek ve bankaların 2002 sonu bilançolarını Uluslararası Muhasebe Standartları'yla uyumlu olarak oluşturabilmelerini teminen, 2002 Haziran sonuna kadar yeni muhasebe standartlarına ilişkin gözden geçirilmiş bir düzenleme yayımlayacaktır. Raporlama yükümlülükleri, bağımsız değerlendirmelerin bulguları doğrultusunda geliştirilecek olup, 2002 Haziran sonu itibariyle raporlamanın kaliteli ve zamanında yapılması sıkı bir şekilde takip edilecektir." ŞİRKET BORÇLARININ YENİDEN YAPILANDIRMASI... Şirket borçlarının yeniden yapılandırılmasına ilişkin çerçevenin, bankacılık sektöründeki yeniden yapılandırmaları tamamlamak amacıyla güçlendirildiği belirtilen Mektup'ta, şu unsurlara yer verildi: "İlk adım olarak, şirketlerin birden çok sayıdaki orta ve büyük ölçekli kreditörlere olan yükümlülüklerinin, her bir şirket için ayrı ayrı değerlendirilmesi için Ocak 2002'de serbest piyasa temelli gönüllü bir yaklaşım (İstanbul Yaklaşımı) uygulanmaya başlanılacaktır. Halk Bankası, kendi sorumluluk alanındaki kredileri, piyasa koşulları üzerinden, yeniden müzakere etmekte ve yine piyasa koşullarıüzerinden küçük ve orta ölçekli şirketlere kredi sağlamaktadır. Borçların yeniden yapılandırılması sürecinin hızlandırılması gereği karşısında, 2002 yılı başında, Hazine'nin çatısı altında birden çok kurumun üyeliği ve özel sektörün de katılımı ile bir Koordinasyon Komitesi oluşturulacaktır. Bu Komite, şirket borçlarının yeniden yapılandırılması sürecini kolaylaştırmak ve izlemek ile sorumlu olmanın yanısıra, bu süreçteki olası engelleri saptayarak, engellerin ortadan kaldırılması için teklifler getirecektir. Şirket borçlarının yeniden yapılandırılmalarının kolaylaştırılmasıiçin iflas ve tasfiye çerçevesi kapsamlı biçimde gözden geçirilmekte olup, gerektiği gibi yeniden düzenlenecektir. Bu çalışma halihazırda devam eden, Medeni Kanun ve Ticaret Hukuku mevzuatının AB kural ve direktifleri ile uyumlandırılmak üzere modernize edilmesi çalışmalarını tamamlayacaktır. Türkiye'de uygulanan iflasa ilişkin çerçeve üzerinde Dünya Bankası tarafından hazırlanmakta olan Standart ve Kuralların Karşılanması Raporu'nun Ocak 2002'de tamamlanması beklenmektedir. Adalet Bakanlığı bu raporun bulgularına ve mevcut reform tekliflerine dayanarak bir hareket planı hazırlayacak olup, İcra ve İflas Kanunu'nda yapılması gerekecek değişiklikleri belirlemek üzere bir Komisyon oluşturacaktır. Mahkemelerin kapasitelerinin artırılması için yargı sistemine ilişkin idari prosedürlerin iyileştirilmesi hususunda gereken destek de sağlanacaktır. Şirketlerin, özellikle de büyük şirket gruplarının, mali raporlamaları iyileştirilecek ve şirket yönetişim standartları güçlendirilecektir. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) enflasyon muhasebesine ilişkin hükümler de dahil olmak üzere uluslararası muhasebe standartlarını 1 Ocak 2003 tarihine kadar uygulamaya koyacaktır. SPK, 2002 yılı Mart ayı sonundan itibaren şirket gruplarının konsolide mali raporlarını sunmalarını zorunlu kılacak olup, bu grupların mali durumlarını takip etmek üzere bu konuya odaklanacak birbirim oluşturacaktır. Aynı tarihten itibaren, SPK ayrıca, finansal iştirakleri olan şirket gruplarının konsolide grup raporlarını sunmalarını da zorunlu kılacak olup, bu raporları BDDK'ya iletecektir." KAMU SEKTÖRÜ REFORMU... Niyet Mektubu'nda, Kamu Sektörü Reformu konusunda, Konsolide bütçenin mali yapısınnı iddialı kamu sektörü reform programının uygulanmasıyla önemli ölçüde güçlendirileceği belirtildi. Özellikle, harcamaların etkinliğinin artırılmasının hedefleneceği (daha az kaynakla daha fazla iş yapılmasına imkan sağlanacaktır), vergi sistemi (vergi tabanını genişletmek ve daha sürdürülebilir hale getirmek amacıyla) ve kamu hizmetlerinin (etkinliği artırmak ve kamu hizmetinin kalitesini iyileştirmek amacıyla) reforma tabi tutulacağı kaydedildi. Kamu Sektör Reformu konusunda şunlara değinildi: "Bu adımların toplumun en fakir kesimi üzerindeki etkilerini gidermek amacıyla sosyal harcamalar artırılacak ve hedeflere daha iyi yönlendirilmeleri sağlanacaktır (43 sayılı paragrafa bakınız). Konsolide bütçeye ilişkin temel reform çabaları şu hususları içerecektir: Harcamaların etkinliğini artırmak amacıyla, satın alma yöntemleri geliştirilecek ve kamu yatırım programı rasyonelleştirilecektir. Birleşmiş Milletler standartları (UNCITRAL) ile uyumlu Kamu İhale Kanunu 4 Ocak 2002 tarihinde Meclis tarafından kabul edilmiştir. ( Müteakiben sözkonusu Kanun'un 1 Ocak 2003 tarihinden itibaren yürürlüğe girebilmesini teminen, bağımsız bir ihale kurumunun 2002 yılı Mart sonuna kadar oluşturulması ve ilgili kanun ve düzenlemelerinyeni çerçeveyle uyumlu hale getirilmesi amacıyla değiştirilmesi de dahil olmak üzere, gerekli çalışmalara derhal başlanacaktır. Kamu ihalelerinde rekabeti ve şeffaflığı daha da artırmak amacıyla, Kamu İhale Kanunu'nda yapılacak değişikliğin Meclis tarafından 2002 yılı Mayıs ayı sonuna kadar onaylanması beklenmektedir. Bu suretle, Kanun'da öngörülen eşik değerlerin reel olarak uluslararası en iyi uygulamalar ile uyumunun sağlanması ve ) eşik değerlerin altındaki seviyeler için asgari tedarik süresinin uzatılması öngörülmektedir. Kamu yatırımları 2002 yılı mali çerçevesi içerisinde, (5,047 proje içerisinden) 353 ana projenin ve 649 yan projenin listeden çıkarılması ve hem tahmin edilen maliyetlerin hem detamamlanma sürecinin yüzde 20 oranında kısaltılmasıyla rasyonel hale getirilmiştir. Kaydedilen bu gelişmenin devamında, aşamalı olarak kaldırılacak projelerin kapsamlı bir listesi, 2003 bütçesinde gerekli kararların verilebilmesine imkan verecek bir zaman dilimi içerisinde hazırlanacaktır." Niyet Mektubu'nda, vergi sistemini reforma tabi tutmak amacıyla Bakanlar Kurulu'nca üç yıllık iddialı birplan hazırlanacağı bildirildi. Mektup'ta söz konusu planın, vergi reformunun 2002 yılında hayata geçirilmesine yönelik iki aşamadan oluşacağı belirtilirek, şöyle denildi: "İlk aşama, gelirleri etkilemeksizin 2002 Nisan sonunda yasalaşacak şekilde dolaylı vergi sisteminin basitleştirilmesi ve nominal faiz geliri üzerinden alınan vergilerin bozucu etkilerinin azaltılması üzerinde yoğunlaşacaktır. Vergi reformunun ikinci aşaması ise (1 Ocak 2003 tarihinde yürürlüğe girmek üzere) dolaysız vergi sisteminin reformundan oluşacaktır. Söz konusu reformun ikinci aşamasına ilişkin yasal düzenleme, 2002Ekim ayı sonuna kadar Meclis'e sunulacaktır. Dolaysız vergilere yönelik önceliklerimiz şunlar olacaktır: Yatırım gelirleri üzerindeki vergilerin uyumlulaştırılması; vergi sistemindeki dışsal enflasyon ayarlamalarının rasyonelleştirilmesi; yatırım teşvik sisteminin rasyonel hale getirilmesi ve gelir vergisi karşılığında vergi kredisi uygulamasında reforma gidilmesi. Söz konusu plan aynı zamanda vergi idaresinin (teknik yardım ihtiyacı da dahil olmak üzere) reforma tabi tutulmasını içermektedir. Planın daha etkin uygulanabilmesini teminen vergi idaresi Dünya Bankası ile ortak yürütülen çalışma doğrultusunda yeniden organize edilecektir. Söz konusu uygulamaya ilişkin koşulsallık programın birinci gözden geçirilmesi esnasında belirlenecektir." Kamu hizmetlerini reforma tabi tutmak amacıyla 2002 sonuna kadar Bakanlar Kurulu'nun bir kamu hizmetleri reform stratejisini kabul edeceği belirtilen Mektup'ta, "Hazırlık çalışmalarının bir parçası olarak, kamu işlevlerinin gözden geçirilmesi amacıyla 2002 yılı Mart ayı sonuna kadar bir Bakanlar komitesi oluşturulacak olup, sözkonusu gözden geçirme 2002 yılı Eylül ayı sonuna kadar tamamlanacaktır. Bu tarihe kadar, genel kamu sektörü ve KİT istihdam düzeyini üçer aylık bazda izleyecek bir entegre sistem hayata geçirilecektir" denildi. KAMUDA İSTİHDAM Kamu kaynaklarının kullanımında ve mali durumunda en büyük iyileşmenin, başta etkin işlemeyen KİTlerde olmak üzere, aşırı istihdam düzeyinin aşağı çekilmesinden kaynaklanması beklendiği bildirilen Niyet Mektubu'nda konuya ilişkin şunlar kaydedildi: "Söz konusu durum, kamu kesimindeki fiyatların büyük ölçüde artırılması ihtiyacını azaltarak enflasyonu düşürmeye yardımcı olacak,kamu teşebbüslerinin etkinliğini artıracak ve birçok durumda özelleştirmeye yönelik zeminin oluşturulmasına katkı sağlayacaktır. 3 Aralık 2001 tarihli Başbakanlık Genelgesi ile de desteklendiği üzere, kamu işçileri için gönüllü emeklilik planı halihazırda başlatılmış bulunmaktadır. 15,000 çalışan 2002 Ocak ayı ortasına kadaremekli edilmiş ya da emekli edilecekleri tebliğ edilmiş olacaktır. Ayrıca, (Dünya Bankası'nın yardımı aracılığıyla) Türk Telekom A.Ş.'deki ve Özelleştirme İdaresi portföyünde yer alan şirketlerdeki fazla istihdam belirlenmiş olup, söz konusu işçilere gönüllü emeklilikteklifi sunulacaktır. Söz konusu teklifi kabul eden işçilerin en geç 2002 Mart ayı sonuna kadar emekli edilmeleri sağlanacak ve gerekli ödemeler gerçekleştirilecektir. Aynı zamanda 2002 Ocak sonuna kadar; KİT'lerdeki tüm fazla istihdam ve kadrolar saptanacak ve tüm açık, doldurulmamış, atıl kadrolar ortadan kaldırılacaktır. Gönüllü emeklilik teklifleri ve sadece gerekli görüldüğü takdirde işten çıkarmalar vasıtasıyla, Haziran sonuna kadar fazla işçi sayısı üçte bir oranında ve 2002 Ekim sonuna kadar kümülatif olarak üçte iki oranında azaltılacaktır. 2003 Haziran sonuna kadar, kalan fazla istihdam aşamalı olarak azaltılacaktır. Fazla istihdamı azaltmaya yönelik bu hedef uyarınca hiçbir yeni işe alıma izin verilmeyecek ve boşalan ilgili kadrolar süratli bir biçimde iptal edilecektir. KİT'lerin söz konusu programa bağlı kalmaları üçer aylık periyodlar halinde denetime tabi olacaktır. Söz konusu hedeflere ulaşmaya yönelik ilerlemeler, aynı zamanda programın ilk gözden geçirmeleri esnasında değerlendirilecek başlıca hususlardanbiri olacaktır. Söz konusu eylem ile uzun dönemli finansal tasarruf sağlanacak olması nedeniyle bu hareket planının net maliyeti (ödenecekkıdem tazminatlarından ücret ödemelerinin sona ermesiyle elde edilecektasarrufun çıkarılması), 1,25 katrilyon TL'ye kadar, 2002 yılına ilişkin faiz dışı fazla hedefimiz kapsamında değerlendirilmeyecektir." Tüm mali kontrol mekanizması, maliye politikasının yasal çerçevesinin güçlendirilmesi, kamu mali hesapların birleştirilmesi ve mali şeffaflık reformlarının derinleştirilmesi yoluyla geliştirileceğibildirilen Mektup'ta, Maliye politikasının yasal çerçevesinin güçlendirilmesi amacıyla yapılacak düzenlemeler şöyle sıralandı: "Kamu Borçlanma Kanunu kabul edilecek ve bu Kanunu destekler nitelikte iki genelge yayımlanacaktır ve 2002 yılı Haziran ayı sonuna kadar uluslararası standartlarla uyumlu nitelikleri haiz Mali Yönetim ve İç Kontrol Kanunu Meclis'e sunulacaktır. Mali Yönetim ve İç KontrolKanunu bütçeleme, muhasebeleştirme, şeffaflık ve iç ve dış kontrolü kapsayacaktır. Kamu mali hesapların birleştirilmesi sürecine devam edilmesi amacıyla, 2001 yılı sonu için orijinal olarak belirlenmiş hedefe ulaşılmasını teminen 2002 yılı Mart ayı sonuna kadar 548 döner sermayedaha (kalan 1981 döner sermaye arasından) kapatılacaktır. Aynı zamanda, 3418 sayılı Kanun kapsamında yer alan harcama ve gelirler Meclis'e sunulacak ve 2003 yılı Bütçe Taslağı'na dahil edilecektir. Bu kanun ve 4306 sayılı Kanun kapsamındaki tahsisli gelirler de benzerşekilde kaldırılacaktır. Aynı zamanda kalan 4 bütçe dışı fonun (SosyalYardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu, Savunma Sanayii Destekleme Fonu, Tanıtma Fonu ve Özelleştirme Fonu) işlemlerine yönelik şeffaflıkartırılacaktır. 2002 Temmuz ayı itibariyle sö zkonusu fonları düzenleyen kanuni hükümler bütçelerinin Meclis tarafından onaylanmasına, hesaplarının dış denetime tabi olmasına ve sözkonusu fonların hesaplarının konsolide bazda, konsolide bütçe hesaplarıyla birlikte aylık raporlanmasına olanak verecek şekilde değiştirilecektir.İleriye yönelik olarak, kalan tek bütçe fonu (Destekleme Fiyat İstikrar Fonu) üç yıl içerisinde Dünya Bankası'nın Tarım Reformu Uygulama Projesi sonuçlandığı zaman kapatılacaktır. Mali şeffaflığı artırmak amacıyla Meclis'e sunulacak 2003 yılı Bütçe Taslağı'na garantili borçlara ilişkin borç verme eksi geri ödemeödeneği konulacak ve muhasebeleştirme ve kodlama reformları tüm konsolide bütçeli kuruluşları kapsayacak ve diğer genel kamu kesimi birimlerinde pilot bazda uygulanacak biçimde genişletilecektir. Ayrıca, 2002 yılı Mart ayı sonuna kadar 2001 yılı sonu itibariyle ödeneklerin üstündeki taahhütlere ilişkin bir anket tamamlanacaktır." "SOSYAL HARCAMALAR ARTTIRILACAK..." Sosyal harcamalar artırılacak ve sosyal harcamaların hedefini dahaiyi bulması sağlanacaktır. 2002 yılında sosyal harcamalar reel bazda zaten ciddi biçimde artırılmaktadır. Ek olarak, kamu sektöründeki istihdam azaltılmasının etkisi, (Dünya Bankası'nca desteklenen Özelleştirme Sosyal Destek Projesi altında yer alan) iş gücünün istihdam alanlarının daha verimli olacak biçimde değiştirilmesi ve yeniden istihdam edilmesi programı vasıtasıyla ve ödemeleri 2002 yılında başlayacak olan işsizlik sigortasıyla (böylece yeterli kıdem tazminatına hak kazanamayan işçiler korunmuş olacaktır) giderilmeye çalışılacaktır. Diğer temel öncelikler: (i) çiftçilere verilen doğrudan gelir desteğine ayrılan kaynakların artırılması (bunu desteklemek için 2003 yılında tüm tarımsal prim ödemeleri kaldırılacaktır) ve (ii) Dünya Bankası'nca desteklenen ve en fakir hane halkına giden sosyal güvenlikağı kaynaklarının artırılmasını amaçlayan Sosyal Riskin Azaltılması Projesi'nin bütünüyle uygulanabilmesi olacaktır. ÖZEL SEKTÖRÜN ROLÜNÜN ARTIRILMASI...Programda, özel sektör gelişiminin teşvik edilmesine özel önem verildiği ve bu kapsamda, Dünya Bankası'nın yakın işbirliği ile geliştirilen ana öğelerin, şirketlerin özelleştirilmesini, yerli ve yabancı yatırımların teşvik edilmesini, iyi yönetişimin ve şeffaflığıngeliştirilmesini kapsadığı vurgulandı. "Kamuoyuna ve yatırımcılara ekonominin gerçek anlamda yeni bir yapıya kavuşma sürecinde olduğunun vurgulanması amacıyla iletişim politikası da geliştirilecektir" ifadesi kullanılan Niyet Mektubu'na şöyle devam edildi: "Özelleştirme stratejisi, özelleştirme kapsamındaki tüm büyük şirketlerin satılmasına ilişkin hazırlık çalışmalarının 2002 yılında tamamlanmasını amaçlamaktadır. Özelleştirilmeleri için teknik hazırlıkları halihazırda tamamlanmış olan TÜPRAŞ ve POAŞ'ın özelleştirilmesinin yanısıra, 2002 yılında Türk Telekom, Tekel, Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş., THY, ERDEMİR, EUAŞ, TEDAŞ, BOTAŞ ve kamuya ait arazilerin özelleştirilmesine ilişkin tüm hazırlık çalışmalarının tamamlanmasını taahhüt etmekteyiz. POAŞ VE TÜPRAŞ'IN HALKA ARZLARI... Ayrıntılı olarak kesin zamanlaması piyasa koşullarına bağlı olmakla birlikte, Özelleştirme İdaresi'nin POAŞ'ın halka arzının 2002 yılı Mart ayı sonuna kadar, TÜPRAŞ'ın halka arzının 2002 yılı Haziran ayı sonuna kadar gerçekleştirmesi beklenmektedir. Bu, TÜPRAŞ'ın devlete ait hisselerini yüzde 50'nin altına düşürecektir. Özelleştirmeİdaresi ayrıca, piyasa koşulları elverdiği anda, THY'nın birincil halka arzını gerçekleştirmeye hazırdır. Hükümet, Aralık 2001'de Türk Telekom için Özelleştirme İhale Komisyonu atamıştır. Komisyon'un orijinal olarak belirlenen 2001 yıl sonuna kadar revize edilmiş bir özelleştirme planı hazırlaması mümkün olmamasına rağmen, Nisan 2002'de böyle bir planın Bakanlar Kurulu tarafından kabul edilmesi sağlanacaktır. Halihazırda uluslararası danışmanların yardımı ile hazırlanmakta olan şirketleşme planı, özelleştirme planı için altyapı sağlayacaktır. Tütün Kanunu 3 Ocak 2002 tarihinde Meclis tarafından kabul edilmiştir. Bir sonraki aşama olarak, TEKEL için bir özelleştirme planı hazırlanacak ve Eylül ayı sonuna kadar Bakanlar Kurulu tarafından kabul edilecektir. Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.'nin özelleştirilme çalışmaları, ilkadım olarak 2002 Mayıs ayına kadar bir özelleştirme planının kabulü suretiyle sürdürülecektir. Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. ve TEKEL'in başarılı bir şekilde özelleştirilmesinin öncesinde büyük çaplı operasyonel yeniden yapılandırma gereklidir, bu kapsamda, Dünya Bankası ile yakın işbirliği içinde çalışılarak operasyonel yeniden yapılandırmalar hayata geçirilecektir. Elektrik sektöründe, mevzuatın açıklığa kavuşturulmasına bağlı olarak, işletme devir hakkı sözleşmeleri askıya alınmış tüm projelerinderhal feshedilmesini sağlayacak bir Bakanlar Kurulu Kararı'nın 2002 yılı Ocak ayında kabul edilmesi beklenmektedir. 2002 yılı Mart ayına kadar, Enerji Bakanlığı, hangi elektrik varlıklarının özelleştirileceğini Özelleştirme İdaresi'ne bildirecektir ve 2002 yılıNisan ayına kadar dağıtım şirketleri için ön yeterlilik ihalesi yapılacaktır. Doğalgaz dağıtım şirketlerinin, Özelleştirme İdaresi'ne devrinin 2002 yılı Mart ayına kadar tamamlanması beklenmektedir. Özelleştirme İdaresi, lisansları ETİ Holding'den devralınır alınmaz, portföyünde bulunan ETI Krom A.Ş., ETI Elektrometalurji A.Ş.,ETI Gümüs A.Ş.'nin satış çalışmalarını başlatmaya hazırdır. Özelleştirme İdaresi, portfoyündeki ERDEMİR ile turizm ve gübre üretim varlıklarının satış çalışmalarına devam edecektir. Özelleştirmeidaresi portföyündeki küçük ve orta ölçekli şirketlerin satış çalışmalarına da devam edecektir. Son olarak, 2001 yılında kamu arazi satışlarının artırılması amacıyla gösterilen çabalar artırılarak sürdürülecektir. Anayasal sorunların yapılan yasal değişiklikleri öngörülenden daha az etkili kılması nedeniyle, kamu arazi satışlarının önündeki kalan engellerin en iyi hangi şekilde kaldırılabileceğini değerlendirmek üzere bir çalışma başlatmış bulunuyoruz." YATIRIM CAZİP HALE GETİRİLECEK... Türkiye'nin yerli ve yabancı yatırımcılar için çok daha cazip bir ülke olmasının amaçlandığı vurgulanan Mektup'ta, bu konudaki eylem planı kapsamında tasarlandığı gibi yapılacak bazı düzenlemeler şöyle anlatıldı: "Yabancı Yatırımlar Danışmanlık Hizmetleri Biriminin bulguları ile uyumlu olarak hazırlanan doğrudan yabancı yatırımlara ilişkin yenibir yasa tasarısı 2002 yılı Mayıs ayı sonuna kadar Meclis'e sunulacaktır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan çalışmaizinlerine ilişkin yasa tasarısı 2002 yılı Mart ayı sonuna kadar Meclis'e sunulacak ve yeni Kanun Meclis tarafından onaylanır onaylanmaz, yabancı sermayeli şirketler tarafından yabancı personel istihdam edilmesine ilişkin uygulama prosedürleri ile ilgili bir genelge 2002 yılı Nisan ayı sonuna kadar yayımlanacaktır. Yatırım teşviği almak için gerekli belgelerin sayısının azaltılmasına ilişkin mevzuat 2002 yılı Şubat ayı sonuna kadar tamamlanacaktır. Gümrüklerdeki işlemlere ilişkin olarak, çalışanların ahlaki görev ve uygulama esasları 2002 yılı Şubat ayı sonuna kadar oluşturulacak veuygulamaya konulacaktır ve Türk Patent Enstitüsü'nü güçlendirecek yasal değişiklikler 2002 yılı Ocak ayı sonuna kadar Bakanlar Kurulu'nasunulacaktır. İyi yönetişimin ve şeffaflığın geliştirilmesine büyük önem verilmektedir. Bu amaçla, Bakanlar Kurulu, 2002 yılı Ocak ayı sonuna kadar şeffaflığı artıracak ve haksız kazanç sağlamaya yönelik faaliyetlerle mücadele edilmesini sağlayacak bir strateji kabul edecektir. 2002-2004 program süresinin geri kalanı için daha ileri somut adımlar bu planı baz alarak belirlenecek ve sonraki program gözden geçirmelerine program koşulu olarak dahil edilecektir." Niyet Mektubu'nda son olarak, programın hedef ve politikalarının anlatılmasına ilişkin strateji daha da geliştirileceği kaydedilerek, bu amaçla, Şubat ayına kadar bir Yatırımcı İlişkileri Ofisi kurulacağıbildirildi. Bu ofisin, Türk yetkilileri ile yerli ve uluslararası yatırımcı toplulukları arasında iki taraflı iletişimin merkez noktası olarak görev yapacak ve Hazine Müsteşarlığı'nın kalıcı nitelikteki birbirimi olacak şekilde kurulacağı belirtilen Mektup'ta, şöyle devam edildi: "Buna ilaveten, Türkiye ve yurtdışındaki iş dünyasının önemli temsilcilerinden oluşan bir Yatırım Konseyi kurulacaktır. İlk toplantısını 2002 yılının ortalarında gerçekleştirmesi beklenen bu Konsey, Türkiye'nin yatırım yapılacak cazip bir ülke olmasının sağlanması konusunda tavsiyelerde bulunacak ve düzenli aralıklarla toplanacaktır. Ek olarak, Hazine'nin, Merkez Bankası'nın ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun son zamanlarda ekonomik program kapsamında kendi alanlarına ilişkin politikaları anlatmak amacıyla gösterdikleri yoğun çabalar, Hazine tarafından düzenli olarak (iki ayda bir) basın toplantıları düzenlenmesi yolu da dahil olmak üzere, daha da güçlendirilecektir." �

Haberle ilgili daha fazlası:

Yeni stand-by onaylandı

BAKMADAN GEÇME!