Yeni sisteme yeni AYM
Güncelleme Tarihi:
Anayasa Mahkemesi (AYM), Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi kapsamında 8 Temmuz sonrası yeniden şekillenecek. Yüksek mahkeme, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin Anayasa’ya uygunluk denetimini de üstlenecek ve 15 üyeli hale gelecek. Yeni sistemde AYM’de askeri üye devri kapanıyor, üyelerin hepsi sivil olacak.
YÜKSEK Seçim Kurulu (YSK) 24 Haziran’daki seçimlerin kesin sonuçlarını 5 Temmuz’da açıklayacak. Meclis 8 Temmuz’da yemin için toplanacak ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan mazbatasını alıp göreve başlayacak. Böylece, yeni sistemde yeni Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) ilişkin hükümler de devreye girecek. Son Anayasa değişikliğine göre, ‘Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ibarelerinin kaldırılmasına’ ilişkin değişiklikler, yeni cumhurbaşkanının göreve başladığı tarihte yürürlüğe giriyor. Böylece, 8 Temmuz’da AYM’deki iki askeri yargı kontenjanı kalkacak.
ASKER ÜYELERDEN BİRİ EMEKLİ OLDU
AYM’deki bu iki kontenjandan gelen ve 11’inci Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından seçilen Askeri Yargıtay kökenli üye Kıdemli Albay Nuri Necipoğlu yaş haddinden emekli oldu ve yerine yeni bir üye seçilmeyecek. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi kontenjanından, 10’uncu Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından seçilen Serdar Özgüldür’ün görev süresi ise 2020’de doluyor. Bu kontenjan da kalktığı için Özgüldür’ün görev süresi sona erdiğinde yerine seçim yapılmayacak. Şu anda üye sayısı 17’den 16’ya inen AYM’nin üye sayısı 15 olacak.
CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİ
Yeni sistemde AYM, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve TBMM İçtüzüğü’nün Anayasa’ya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetleyecek, bireysel başvuruları karara bağlayacak. Böylece AYM’nin Anayasal denetim kapsamına Cumhurbaşkanlığı kararnameleri girmiş olacak. Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine karşı dava açma süresi Resmi Gazete’de yayımlanmasından başlayarak 60 gün sonra düşecek. Bir davaya bakmakta olan mahkeme, uygulanacak bir kararnamenin hükümlerini Anayasa’ya aykırı görürse veya taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık iddiasının ciddi olduğu kanısına varırsa AYM’ye gidebilecek. AYM’nin bu konuda vereceği karara kadar dava geri bırakılacak. AYM, Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin tamamını veya bir hükmünü iptal ederken, kanun koyucu gibi hareketle, yeni bir uygulamaya yol açacak biçimde hüküm tesis edemeyecek.
YENİ YÜCE DİVAN 3 AYDA YARGILAYACAK
AYM, Anayasa gereği Yüce Divan yargılaması da yapıyor. Yeni sistemde, Yüce Divan yargılaması 3 ay içinde tamamlanacak. Bu sürede tamamlanamazsa bir defaya mahsus 3 aylık ek süre verilecek, yargılama bu sürede kesin olarak sonlandırılacak. Hakkında soruşturma açılmasına karar verilen cumhurbaşkanı seçim kararı alamayacak. Yüce Divan’da seçilmeye engel bir suçtan mahkûm olan cumhurbaşkanının görevi sona erecek.
ERDOĞAN İLK DÖNEMİNDE ÜÇ ÜYE SEÇTİ
CUMHURBAŞKANI Tayyip Erdoğan, ilk cumhurbaşkanlığı döneminde 2010 sonrası üç üye atadı. Bu üyeler Kadir Özkaya, Yusuf Şevki Hakyemez, Recai Akyel. Diğer 13 üye ve atayan cumhurbaşkanları şöyle:
TBMM 3: Celal Mümtaz Akıncı, Rıdvan Güleç ve Hicabi Dursun.
Abdullah Gül 7: AYM Başkanı Zühtü Arslan, Başkanvekilleri Engin Yıldırım, Burhan Üstün, Recep Kömürcü, Muammer Topal, Muhammed Emin Kuz, Hasan Tahsin Gökcan.
Sezer 3: Serruh Kaleli, Serdar Özgüldür ve Osman Paksüt.