Yeni kâbus: Sahte maskeler! Nasıl anlayacağız? 'N95'lerde kulak lastiği bulunmaz'

Her ne kadar bazı ülkelerde maske zorunluluğu kalkmaya başlasa da, maskeler halen Covid-19’a karşı korunmada en önemli silahlarımızdan biri. Maske zorunluluğunun kalktığı ülkelerdeki aşılama oranlarının yüksekliğini de göz önüne alırsak, en öncelikli korunma yöntemi için aşı demek hiç de yanlış olmaz.

Öte yandan Omicron varyantının son derece bulaşıcı olması, bizleri N95'ler, KN95'ler ve KF94'ler gibi daha koruyucu maskelere yönlendirdi. Uzmanların Omicron’a karşı yaptığı “Ya N95 gibi yüksek korumalı maskeler ya da çift cerrahi maske takılmalı” açıklamaları da bu maske çeşitlerine olan rağbeti arttırdı.

Maskenin 2 senedir hayatımızın çok büyük bir parçası haline gelmesi, bu üründe de sahteciliği ortaya çıkardı.

Peki sahte maske kullanırsanız ne olur?

En iyi ihtimalle sadece paranız boşa gitmiş olur. Daha kötü ihtimal ise korunmak için taktığınız maskelerin aslında sizi korumaması, sizin için bir tehlike oluşturmasıdır.

KN95’LERİN TEST SONUCU ŞAŞIRTTI

Dünya genelindeki tüm sağlık hizmetleri ortamlarında bakımın güvenliğini, kalitesini ve maliyet etkinliğini artıran, kâr amacı gütmeyen bağımsız bir kuruluş olan ECRI, Eylül 2020’de KN95 maskeleri test etti. Test ettiği maskelerin yaklaşık yüzde 70’inin, söz verdiği partiküllerin yüzde 95’ini filtrelemediğini bildirdi.

O yıl dünya genelinde toplam 21,2 milyon sahte N95 maske ele geçirildi ve sorun 2021'e kadar devam etti. Geçtiğimiz mayıs ayında ABD, Maine’deki hastaneler tarafından satın alınan ve kullanılan 2 milyon sahte maskeye el kondu. ABD’de yaşanan durum sahte maske konusu için verilebilecek örneklerden sadece bir tanesi.

EN İYİ YOL BİLİNDİK MARKALAR

Yasal maskelere ulaşmanın en iyi yolu ise bilindik firmalar tarafından üretilen ve güvenilir yerlerde satılan maskeleri almak. Öte yandan maalesef ustaca kopyalanmış maskeleri orijinallerinden ayırmak oldukça zor görünüyor.

Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’ne (CDC) bağlı olarak çalışan iş sağlığı ve güvenliği birimi olan NIOSH tarafından uygulanan ve belirlenen koşullar altında sıkı testlerden geçen N95 maskelerin üzerinde belirli işaretler olması gerekiyor. Bu işaretler de sahte olup olmadığını tespit etmeyi daha kolay hale getiriyor.

KN95'ler ve KF94'ler de N95'lere benzer filtreleme verimliliği gerektiriyor. Ancak bu maskeler aynı işaretlere sahip değiller ve bu nedenle satın alırken sahte olup olmadığını anlamak daha zor oluyor.

Peki özellikle Omicron'a karşı çok daha etkili olduğu bilinen N95'ler başta olmak üzere Covid-19’dan korunmak için taktığımız maskelerin sahte olup olmadığını nasıl anlayacağız? İşte en temel kurallar…

AMBALAJLI SATILMALI

Maskeler hiçbir zaman kurcalamaya açık olmamalı. Yasal maskelerin ilk özelliği, herhangi birinin temas etmesine engel olmak üzere ambalajlanmış halde satılmasıdır. Eğer satın alacağınız maske açıktaysa, paketi elle bağlanmış ya da fermuarlı vb. poşetlerdeyse şüphelenebilirsiniz.

ŞİRKET BİLGİSİ OLMALI

Yasal maskelerin paketlerinde nerede üretildiği belirtilir. Sorularınız veya sorunlarınız olduğunda üreticiyle iletişim kurabilmeniz için bir web sitesi veya fiziksel adres de olmalıdır.

SON KULLANMA TARİHİ

Maskeler üzerindeki partikül itici elektrostatik yük zamanla azaldığından, ambalajın üzerinde her zaman bir son kullanma tarihi belirtilmelidir.

MASKE ÜZERİNDE MARKA YAZMALI

N95, KN95, KF94 ya da cerrahi maske olsun fark etmez, maskenin hemen üzerinde şirketin adını veya logosunu görmelisiniz. Project N95'in yönetici direktörü Anne Miller, "Ticari olarak konuşursak, şirketler marka sadakati oluşturmak ve satış yapmak için maske işindeler. Marka ismi veya logosuz olan maske ise bu hedefe ters düşer” diyor.

N95’LERDE KULAK LASTİĞİ BULUNMAZ

Hepimiz maskelerin kulak lastiklerine sahip olduğunu ve bu sayede yüzümüze takabildiğimizi biliyoruz. Ancak ilginç bir bilgi var ki; N95’ler kulak lastiklerine sahip değiller. Bunun yerine başın arkasından dolaşan elastik bantları vardır. Kulak lastikleri olan maskeler KN95'lerin ve KF94'lerdir.

ÇOCUKLAR İÇİN N95 ÜRETİLMEZ

Çocukların kullanabileceği özel boyutta N95 maskesi yoktur. Yalnızca yetişkin boyuttaki maskeler NIOSH onay sürecinden geçiyor. Yani ‘Kids N95’ olarak etiketlenen N95’ler için sahte denebilir.

TÜRKİYE’DEKİ EN ÖNEMLİ KURAL…

Maskeler satın alırken dünya standartlarında dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalardan yukarıda bahsettik. Peki Türkiye’de işler nasıl ilerliyor?

Aslında son kullanma tarihi, marka ismi gibi kurallar ülkemiz için de geçerli. Bunlar dışında hangi noktalara dikkat etmemiz gerektiğiniz Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Bülent Ertuğrul’a sorduk.

“SARS CoV-2 virüsünün yol açtığı Covid-19 bir solunum yolu hastalığıdır ve insandan insana damlacık yolu ile bulaşır. Bu damlacıklar insanların yakın temasta olduğu (1 metre ve daha yakın) durumlarda öksürme, hapşırma hatta konuşma sırasında hastadan diğerine bulaşır. Bu damlacıkların boyutları yaklaşık 5 mikron boyutlarındadır” diyen Ertuğrul şunları anlatıyor:

TSE ONAYINI KONTROL EDİN

-- Kullandığımız maskelerin bulaşı önlemesi için bu damlacıkların solunumunu engellemesi gerekir. Standart cerrahi maskeler normalde 3 mikrondan daha büyük damlacıkların solunumunu önler. Bu özellikte olan bir maske 3 ya da 4 kat olmalı, orta tabakada özel maddeden yapılmış ve damlacıkların geçişini önleyen bir yapısı olmalı, yüze tam oturmalı, burun bölgesinde burna oturmasını sağlayan bir malzeme olmalıdır.

-- Bu özelliklerin bazılarını maskeyi elimize aldığımızda bizler görebiliriz ama özellikle maskenin kaç kat olduğu ve orta katta kullanılan malzemenin geçiş özelliklerini sıradan bir el incelemesinde anlama olasılığımız ne yazık ki yok.

-- Maske alırken ulusal denetleme kurullarından onay alınıp alınmadığına bakılmalı. Bu onay kurulu Türkiye için Türk Standartları Enstitüsü’dür (TSE). Maske alırken TSE’den onay alıp almadığının kontrol edilmesi gerekir. Uygun olmayan maskeler hem hastalığın bulaşını engellemez hem de alerjik cilt lezyonlarına ve tahrişlere, sivilcelerin kötüleşmesine en kötüsü de solunum yollarında zararlı etkilere yol açabilir.