Yeni baş belamız: Takipçi tacizciler

Mesude ERŞAN

Ortak noktaları, sözüm ona aşklarına karşılık bulamayanların işlediği cinayetler... Aynen bir avcı gibi avlarını sürekli takip ediyor, aşkına karşılık vermesi için ısrar ediyorlar. Hedeflerinin hayatını tam anlamıyla zindana çeviriyorlar. Bazen son nokta da cinayet. Bu kişilere ilk kez kez ABD’de 1990’da stalker (takipçi tacizci) dendi ve takipçi tacizcilik yasası çıkarıldı.  Önceden sadece ünlülerin başına gelir sanılıyordu. Şimdi sıradan insanların da mağdur olabileceği biliniyor.

On gün kadar önce gazetelerin üçüncü sayfalarında yer bulan “Çılgın âşık dehşeti” başlıklı haber tipik bir takipçi tacizci olayı... İzmit’in Köseköy mevkiinde bir fabrikada çalışan 30 yaşındaki Ayşe Ayvaz, sevgilisi olduğu öne sürülen aynı fabrikada çalışan İsmail Emir tarafından işyerinin yakınında başından tek kurşunla vurularak öldürüldü. İsmail, Ayşe’yle evlenmek istemiş, reddedilince de önce kadını sonra da köprü demirlerine çıkarak kendini öldürmüştü. İsmail kadını birkaç kez kaçırmaya kalkışmıştı. Ayşe evlenme ve Trabzon’a birlikte gitme teklifini kabul etmeyince de canından olmuştu...
Maltepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nde öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. İrem Akduman’ın verdiği bilgiye göre, genel olarak takipçi tacizcilik, bir kişinin başka bir kişiyle rızası olmaksızın, güvenliğinden endişe etmesine neden olacak bir biçimde takip etmesi veya iletişim kurması demek. Takipçi tacizcilik, masum görünen bir davranış biçiminden vahşi bir cinayete kadar değişen geniş bir davranış yelpazesini içeriyor. Önceleri sadece ünlü kişilerin başına geldiği sanılsa da zamanla eski eşler, hekimler,  avukatlar gibi sıradan insanların da bu suçun mağduru oldukları anlaşıldı.

ÇOĞU ERKEK, ZEKİ VE İŞSİZ

Hedef aldıkları kişileri çoğunlukla mütecaviz bir şekilde takip ediyorlar. Sık sık telefon açarak, mektup, e-posta, notlar veya paketler yollayarak sıkıntı veriyorlar. Mağdurun adına bir mal veya hizmet sipariş edip bunu onun hesabına yazdırma, yanlış reklam veya ilan verme, cenaze çelengi sipariş etme, hakkında dedikodu yayma, çok sayıda anlamsız dava açma, malına zarar verme, onu şiddetle tehdit etme veya saldırıda bulunma gibi davranışlar da sergileyebiliyor. Çoğunlukla yanlış bir şey yapmadıklarını düşünüyorlar. Bir amaçları var ve alacakları her ceza onlar için amaçları uğruna göğüslenmesi gereken zorluklardan ibaret.
Takipçi taciz suçu işleyenler arasında kadınlar bulunsa da çoğunluğunu erkek. Yaşları diğer suçlu gruplarından daha olgun. Çoğu eylemleri sırasında çalışmıyor. Diğer saldırgan tiplerine göre daha eğitimliler ve zekâ seviyeleri daha yüksek. Büyük bir bölümü daha önce de benzer bir suç işlemiş, geçmişte psikiyatrik tedavi görmüş. Taciz suçu işleyenlerde madde kötüye kullanım alışkanlığı azımsanmayacak oranda. Yüzde 25-35’i şiddet eğilimi gösteriyor.
Mağdurlara en fazla huzursuzluk veren mahrem alana yönelik tehdit. Güçsüzlük, çaresizlik, kendini suçlama, utanma, aşırı tepkisellik, kâbus görme, uyku bozuklukları, yakınlık kurmaktan kaçınma, kilo kaybı ya da kilo alma, madde kötüye kullanımı, yalnız kalma ya da kalabalığa karşı aşırı korku, inanç krizleri gibi çok çeşitli duygusal ve psikofizyolojik tepkiler gözleniyor.  Çoğu mağdur, gündelik işlerini tacize göre düzenlemek zorunda kalarak hayatlarında önemli değişiklikler yapıyor. Sosyal etkinliklerden uzaklaşmak, iş ya da okulu bırakmak,  güvenlik önlemlerin gittikçe artırılması, yeni bir eve taşınmak ve dış görünümün değiştirilmesi gibi kişinin hayatının her alanında köklü değişiklikler ortaya çıkıyor.

TCK ne diyor?

Takipçi tacizcilik bir hastalık mı yoksa kriminal bir davranış mı? En az yüzde 80’inin herhangi bir psikiyatrik rahatsızlığının olmadığı öne sürülüyor.  Türk Ceza Kanunu’nda bu konuya özel bir kanun yok. Cinsel taciz, tehdit, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma, kişilerin huzur ve sükûnunu bozma, hakaret,
mala zarar verme, iftira ve  suç uydurma eylemlerinden hüküm veriliyor. Takipçi tacizle ilgili polis memurları da eğitimden geçiriliyor.

İşte 3 tip tacizci

BASİT TAKINTILI TAKİPÇİ TACİZCİ

En sık karşılaşılan ve en tehlikeli grup. Çoğunlukla, daha önceden girdikleri ve yürümeyen bir ilişki sonrasında, eski partnerlerine karşı eylemlerini gerçekleştirirler. Her sosyoekonomik, her sosyokültürel düzeyden olabilir. “Ya benim olacaksın, ya toprağın” diye düşünürler. Genellikle önceden yaşanmış olan bir ilişki olduğu için, gerekli merciiler tarafından gereken önem verilmez.

AŞK TAKINTILI TAKİPÇİ TACİZCİ

İşyerinde gördükleri, beraber çalıştıkları, alışverişte karşılaştıkları kişilere takılabilecekleri gibi, sokakta geçerken saati soran biri için bile ilişkileri olduğu fantezisi geliştirebilirler. Yapılan her hareketi kafalarındaki fanteziyi onaylayan işaretler olarak alırlar.

EROTOMANİK TACİZCİ

Bir kişinin sanrılarının objesi olan biri tarafından tutkulu bir aşk ile sevildiğine inanırlar. Çoğunluğu kadın.

En büyük tacizci eski yakın arkadaş

70 bin taciz mağdurundan elde edilen verilerle yapılmış toplam 103 çalışmanın değerlendirildiği metaanalize göre, kadınların yüzde 24 ve erkeklerin yüzde 10’un hayatları boyunca en az bir defa takipçi tacize maruz kalıyor. Mağdurelerin yüzde 60’ı, mağdurların yüzde 30’u (eski) bir yakın arkadaş tarafından taciz ediliyor. En büyük tacizcilik kurbanı grup ‘eski kadın arkadaş’.

ABD’de Rebecca Schaeffer cinayeti gözleri açtı, yeni kavramı bulvar basını buldu: STALKER

Olayın ciddiyeti ilk kez ABD’deki “Rebecca Schaeffer vakası”yla fark edildi. Schaeffer, henüz 21 yaşında, ABD’de popüler bir oyuncuydu. 3 yıldır Robert Bardo adlı hayranı tarafından izleniyor ve tehdit ediliyordu. Nihayet 1989’da genç kızı evinin kapısında silahla öldürünce ABD’de, ilki 1990 yılında Kaliforniya’da olmak üzere hemen hemen bütün eyaletlerde takipçi tacizcilik yasası çıktı. Takipçinin tıpkı bir “avcı” gibi takip etmesi ve bazen de Schaeffer olayında olduğu gibi öldürmesine atıfla bulvar basını “stalker” kavramını ortaya attı.  Türkçeye takipçi tacizci şeklinde çevrildi. �