Yeni Adli ve Arama Yönetmeliği
Güncelleme Tarihi:
Ceza Muhakemesi Kanunu'na (CMK) dayanılarak hazırlanan “Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliği” Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Yönetmelik, kanunlarla düzenlenen adli ve önleme aramasına karar verme yetkisi ile aramaların uygulanmasında uyulacak esas ve usulleri belirliyor. Yönetmelikte, özel ve aile hayatının gizliliği dikkate alınarak “adli arama” ve “makul şüphe” tanımları yapılıyor.
Yönetmeliğe göre, adli aramaya karar verme yetkisi, hakimde olacak. Kolluk, arama kararı alınmasını talep ettiği durumlarda, makul şüphe sebeplerini belirten ayrıntılı ve gerekçeli bir rapor hazırlayacak ve Cumhuriyet savcısına başvuracak.
Hakim kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının, Cumhuriyet savcısına ulaşılamadığı hallerde ise kolluk amirinin yazılı emriyle arama yapılabilecek.
Arama talep, karar veya emrinde, “aramanın nedenini oluşturan fiil”, “Aranılacak kişi, aramanın yapılacağı konut veya diğer yerin adresi ya da eşya”, “karar veya emrin geçerli olacağı zaman süresi”, “aranılacak eşyanın elde edilmesi halinde el konulup konulmayacağı” açıkça gösterilecek.
Cumhuriyet başsavcılıkları, arama ile ilgili kararları vermek üzere, 24 saat süreyle nöbetçi Cumhuriyet savcısı görevlendirecek.
KARAR ALINMADAN YAPILACAK ARAMA
Aşağıdaki hallerde, arama emri ya da kararı olmadan arama yapılabilecek:
“-Hakkında tutuklama kararı veya yakalama emri veya zorla getirme kararı bulunan kişi ile hakkında gıyabi tutuklama kararı verilen kaçak yakalandığında üstünde, yakalanması amacıyla konutunda, işyerinde, yerleşim yerinde, bunların eklentilerinde ve aracında yapılacak aramada,
-Hakim kararı veya Cumhuriyet savcısının yazılı emri ile veya kolluk tarafından doğrudan yakalanan kişinin, kendisine, başkalarına veya yakalama işlemini yapan kolluk görevlilerine zarar vermesini önlemek amacıyla yapılacak kaba üst aramasında,
-Gözaltına alınan kişinin, nezarethaneye konulmadan önce yapılan üst aramasında,
-Herhangi bir sebeple hukuka uygun şekilde yakalandıktan sonra kolluk güçlerinin elinden kaçmakta olan kişilerin veya işlenmekte olan veya henüz işlenmiş olan veya pek az önce işlendiğini gösteren belirtilerin olduğu suçun failinin yakalanması amacıyla takibi sırasında girdikleri araç, bina ve eklentilerinde yakalanması amacıyla yapılacak aramalarda,
-4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu'nun 17. maddesinin ikinci fıkrası kapsamında, kaçak eşya, her türlü silah, mühimmat, patlayıcı ve uyuşturucu maddelerin bulunduğu şüphe edilen, her türlü kap, ambalaj veya taşımaya yarayan diğer araçlarda hemen yapılan aramalarda,
-4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu'nun 17. maddesinin altıncı fıkrası kapsamında gümrük salonları ve gümrük kapılarında kaçak eşya sakladığından kuşkulanılan kişilerin gümrük kontrolü amacıyla gümrük görevlilerince aranmasında;
-4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu'nun 18. maddesinin ikinci fıkrası kapsamında, 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu gereğince belirlenen kapı ve yollardan başka yerlerden gümrük bölgesine girmek, çıkmak veya geçmek ve bu yerlerde rastlanacak kişi ve her nevi taşıma araçlarının yetkili memurlar tarafından durdurulmasında ve bu kişilerin eşya, yük ve üzerleri ile varsa taşıma araçlarının aranmasında,
-Yeni Türk Ceza Kanunu'nun 24. maddesindeki kanunun hükmü ve amirin emrini yerine getirme, 25. maddesindeki meşru savunma ve zorunluluk hali ve 26. maddesindeki hakkın kullanılması ve ilgilinin rızası ile diğer kanunların öngördüğü hukuka uygunluk sebepleri ve suçüstü halinde yapılan aramalarda, toplum için veya kişiler bakımından hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak amacıyla veya kapalı yerlerden gelen yardım çağrıları üzerine, konut, işyeri ve yerleşim yeri ile eklentilerine girmek için.”
OLAY YERİ İNCELEME
Suç işlenen yerlerde, sebep ve sonuç ilişkisini ortaya koyacak delillerin aranması, bulunması ve el konulması için geliştirilmiş bilimsel ve teknik araştırma işlemlerinin, herkesin girip çıkabileceği kamuya açık alanlarda yapılması için bir emir veya karar gerekmeyecek.
Usulüne uygun yapılan aramada, “Yapılmakta olan soruşturma veya kovuşturmayla ilgisi olmakla birlikte, karar veya yazılı emirde konu edilmeyen”, “Yapılmakta olan soruşturma veya kovuşturmayla ilgisi olmayan ancak diğer bir suçun işlendiği şüphesini uyandırabilecek” bir delil elde edilirse, delil koruma altına alınacak ve durum Cumhuriyet başsavcılığına derhal bildirilerek el koyma işlemini gerçekleştirmek için Cumhuriyet savcısından yeni bir yazılı emir istenecek.
Cumhuriyet savcısına ulaşılamadığı hallerde ise kolluk amirinin yazılı emriyle kolluk görevlileri, el koyma işlemini gerçekleştirebilecek.
Hakim kararı olmaksızın el koyma işlemi, 24 saat içinde görevli hakimin onayına sunulacak. Hakim, kararını, el koymadan itibaren 48 saat içinde açıklayacak, aksi halde, el koyma kendiliğinden kalkacak.
Bu tür aramada, aramanın amacı ve konusu dışında ele geçirilen ve haklarında tutuklama veya yakalama kararı bulunan kişiler, evrakıyla birlikte Cumhuriyet başsavcılığına sevk edilecek.
Adli arama işlemi bir tutanağa bağlanacak. Tutanak arama işlemine katılmış olanlar ve hazır bulunanlarca imzalanacak. Tutanağın bir sureti ilgiliye verilecek.
AVUKAT BÜROLARINDA ARAMA
Cumhuriyet savcısı hazır olmaksızın avukat bürolarında arama yapılamayacak. Avukat büroları ancak mahkeme kararıyla ve kararda belirtilen olayla ilgili olarak, Cumhuriyet savcısının denetiminde aranabilecek. Baro başkanı veya onu temsil eden bir avukat aramada hazır bulunacak.
Askeri mahallerde yapılacak arama, Cumhuriyet savcısının talep ve katılımı ile askeri makamlar tarafından yerine getirilecek.
Arama sonucunda bazı eşyaya el koyma söz konusu olduğunda, hakim kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının, Cumhuriyet savcısına ulaşılamadığı hallerde ise kolluk amirinin yazılı emriyle el koyma işlemi gerçekleştirilebilecek.
İspat aracı olarak yararlı görülen ya da eşya veya kazanç müsaderesinin konusunu oluşturan malvarlığı değerleri koruma altına alınacak. Yanında bulunduran kişinin rızasıyla teslim etmediği bu tür eşyaya, el konulabilecek.
Hakkında arama işlemi uygulanan kimsenin belge veya kağıtlarını inceleme yetkisi, Cumhuriyet savcısı ve hakime ait olacak.
Kolluk, arama sırasında ele geçen belge veya kağıtlara, suçla ilgisi olup olmadığını tespit amacıyla incelemeksizin bakabilecek.
Şüpheli veya sanık ile CMK'ya göre tanıklıktan çekinebilecek kimseler arasındaki mektuplara ve belgelere, bu kimselerin nezdinde bulundukça el konulamayacak.
Bir suç dolayısıyla yapılan soruşturmada, başka surette delil elde etme imkanının bulunmaması halinde, Cumhuriyet savcısının istemi üzerine şüphelinin kullandığı bilgisayar ve bilgisayar programları ile bilgisayar kütüklerinde arama yapılmasına, bilgisayar kayıtlarından kopya çıkarılmasına, bu kayıtların çözülerek metin haline getirilmesine hakim tarafından karar verilecek.
Bilgisayar, bilgisayar programları ve bilgisayar kütüklerine şifrenin çözülememesinden dolayı girilememesi veya gizlenmiş bilgilere ulaşılamaması halinde çözümün yapılabilmesi ve gerekli kopyaların alınabilmesi için, bu araç ve gereçlere el konulabilecek. Şifrenin çözümünün yapılması ve gerekli kopyaların alınması halinde, el konulan cihazlar gecikme olmaksızın iade edilecek.
KENDİLİĞİNDEN DENETİM
Yönetmelik, şartlar oluştuğunda kolluk tarafından kendiliğinden yapılabilecek denetimleri şöyle sıralıyor:
-Umuma açık istirahat ve eğlence yeri sayılan, kişilerin tek tek veya toplu olarak eğlenmesi, dinlenmesi veya konaklaması için açılan otel, motel, pansiyon, kamping ve benzeri konaklama yerleri; gazino, pavyon, meyhane, bar, birahane, içkili lokanta, taverna ve benzeri içkili yerler; sinema, kahvehane ve kıraathane; kumar ve kazanç kastı olmamak şartıyla adı ne olursa olsun bilgi ve maharet artırıcı veya zeka geliştirici nitelikteki elektronik oyun alet ve makinelerinin, video ve televizyon oyunlarının içerisinde bulunduğu elektronik oyun yerleri; internet kafeler ve benzeri yerler ile sabit veya seyyar olarak kullanılan kara, deniz, hava ve her çeşit taşıma araçlarındaki bu tür yerlerin genel güvenlik ve asayiş yönünden denetimi,
-Kumar oynanan umumi ve umuma açık yerler ile her çeşit özel ve resmi kurum ve kuruluşlara ait lokaller, mevzuata aykırı bir şekilde uyuşturucu madde imal edilen, satılan, kullanılan, bulundurulan yerler, mevzuata aykırı faaliyet gösteren genelevler, birleşme yerleri ve fuhuş yapılan evler ve yerler, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, Anayasal düzenine, genel güvenliğe ve genel ahlaka zararı dokunacak oyun oynatılan, temsil verilen, film veya video bant gösterilen yerler ile internet üzerinden yapılan yayınlara izin verilen yerler, derneklere, sendikalara, loca ve kulüplere, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile benzeri kurum ve kuruluşlara ait ve yalnız üyelerinin yararlanması için açılan lokallerden, birden fazla denetim sonunda ve yazılı ihtara rağmen, iç yönetmeliğine aykırı faaliyet göstererek umuma açık yer durumuna geldiği tespit edilenlerin denetimi,
-Yürürlükte bulunan hükümlere aykırı işletilen yerler hakkında işlemler ile genel ahlak ve edep kurallarına aykırı olarak sesli ve görüntülü eserlerin kaydedildiği materyale bakılmaksızın üreten ve satan yerlerin denetimi,
-Kanunlardaki istisnalar saklı kalmak üzere, onsekiz yaşından küçükleri çalıştırdığından veya onsekiz yaşını doldurmamış küçüklerin girip girmediğinden şüphelenilen ve açılması izne bağlı bar, pavyon, gazino, meyhane gibi içkili yerler ile kıraathane gibi oyun oynatılan benzeri yerlerin denetimi,
-Suç işlenmesini önlemek için kişilerden kimlik sorma,
-Kimlik Bildirme Kanunu'nda belirtilen yerlerin denetimi,
-Motorlu araç trafik belgesi, motorlu araç tescil belgesi ve sürücü belgeleri ile Karayolları Trafik Kanunu'na göre araçlarda bulunması gerekli eşyanın denetimi,
-Elektromanyetik aygıtlar ve dedektör köpekleri aracılığıyla yapılan tarama şeklindeki denetimler,
-Yeni TCK'nın ilgili maddesi kapsamında gürültü yapanların men edilmesi,
-Hudut kapılarından giriş-çıkış yapanların pasaport denetimleri.”
ÜST ARAMASI, KİŞİNİN UTANMA DUYGUSUNU EN AZ İHLAL EDECEK ŞEKİLDE YAPILACAK
Önleme araması, “Milli güvenlik ve kamu düzeninin, genel sağlık ve genel ahlakın veya başkalarının hak ve hürriyetlerinin korunması”, “suç işlenmesinin önlenmesi”, “taşınması veya bulundurulması yasak olan her türlü silah, patlayıcı madde veya eşyanın tespiti” amacıyla, hakim kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde mülki amirin yazılı emriyle kişilerin üstlerinde, aracında, özel kağıtlarında ve eşyasında yapılan arama işlemi olarak tanımlandı.
Önleme aramaları, “toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin yapıldığı yerde veya yakın çevresinde”, “özel hukuk tüzel kişileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları veya sendikaların genel kurul toplantılarının yapıldığı yerin yakın çevresinde”, “halkın topluca bulunduğu veya toplanabileceği yerlerde”, “öğretim ve eğitim özgürlüğünün sağlanması için her derecede öğretim ve eğitim kurumlarının ve üniversite binaları ve ekleri içerisinde, kurumun imkanlarıyla önlenmesi mümkün görülmeyen olayların çıkması olasılığı karşısında rektör, acele hallerde de dekan veya bağlı kuruluş yetkililerinin kolluktan yardım istemeleri halinde, girilecek üniversite, bağımsız fakülte veya bağlı kurumların içerisinde, bunların yakın çevreleri ile giriş ve çıkış yerlerinde”, “umumi veya umuma açık yerlerde veya öğrenci yurtlarında veya eklentilerinde”, ”yerleşim yerlerinin giriş ve çıkışlarında”, “her türlü toplu taşıma veya seyreden taşıt araçlarında”, “Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu'nda öngörülen suçların işlenmesinin önlenmesi amacıyla, ticarethane, işyeri, eğlence ve benzeri yerler ile eklentilerinde”, ”Spor Müsabakalarında Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun kapsamında gerçekleştirilen spor müsabakalarıyla ilgili olarak, müsabakanın yapılacağı spor alanlarının çevresinde, stadyum ve spor salonu girişleri ile turnike girişlerinde”, “derneklerde veya eklentilerinde” yapılacak.
ÖNLEME ARAMASI
Konutta, yerleşim yerinde ve kamuya açık olmayan özel işyerlerinde ve eklentilerinde önleme araması yapılamayacak.
Önleme aramalarında, işlemin yapılacağı kanunda belirtilen umumi ve umuma açık yerlerde makul sebeplerin oluştuğunu ve milli güvenlik ve kamu düzeninin, genel sağlık ve genel ahlakın veya başkalarının hak ve hürriyetlerinin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi, taşınması veya bulundurulması yasak olan her türlü silah, patlayıcı madde veya eşyanın tespiti amacının ortaya çıktığının ve tehlikenin oluştuğunu gösteren belirlemeler, kolluk tarafından önceden tespit edilecek ve aramanın yapılması önerilen yer ve zamanla birlikte mülki amire gerekçeleri ile birlikte yazılı olarak iletilecek.
Yetkili mercii, kolluğun talebini uygun bulursa, hakimden arama kararı talep edecek, ancak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde yazılı arama emri verecek.
Usulüne uygun olarak verilen arama kararı veya emri üzerine yetkili amirin aramanın yapılması için kolluk memurlarına vereceği sözde emirler derhal yerine getirilecek. Bu konudaki emirlerin yazılı verilmesi istenmeyecek. Bu hallerde emrin yerine getirilmesinden doğabilecek sorumluluk, emri verene ait olacak.
DERNEKLERDE ARAMA
Kamu düzeninin korunması veya suç işlenmesinin önlenmesi nedenlerinden birine bağlı olarak usulüne göre verilmiş hakim kararı olmadıkça, yine bu nedenlere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde mülki amirin yazılı emri bulunmadıkça, kolluk kuvvetleri, dernek ve eklentilerine giremeyecek, arama yapamayacak ve buradaki eşyaya el koyamayacak.
Spor müsabakalarının yapılacağı spor alanına, güvenlik güçlerince gerçekleştirilecek kontrolden sonra seyirci alınacak.
HAKİM KARARI ARANMAYACAK DURUMLAR
Yönetmeliğe göre şu hallerde hakim kararı aranmayacak:
“-Devletçe kamu hizmetine özgülenmiş bina ve her türlü tesislere giriş ve çıkışın belirli kurallara tabi tutulduğu hallerde, söz konusu tesislere girenlerin üstlerinin veya üzerlerindeki eşyanın veya araçlarının aranmasında,
-Sivil hava meydanlarında, limanlarda ve sınır kapılarında, binaların, uçakların, gemilerin ve her türlü deniz ve kara taşıtlarının, giren çıkan yolcuların X-ray cihazından geçirilerek, gerektiğinde üstünün ve eşyasının aranması ile buralarda görevli kamu kuruluşları ve özel kuruluşlar personelinin, üstlerinin, araçlarının ve eşyasının aranmasında
-Kişilerin üstünün, eşyasının Olağanüstü Hal Valisi'nin emriyle aranmasında,
-Sıkıyönetim Kanunu uyarınca yapılan aramalara dair gönderilerin ve kişilerin üzerlerinin sıkıyönetim komutanının emriyle aranmasında hakim kararı aranmayacak.”
KEYFİ DURDURMA VE YAKALAMA YAPILAMAYACAK
Umuma açık veya açık olmayan özel işletmelerin, kurumların veya teşebbüslerin girişlerindeki kontroller, buralara girmek isteyen kimselerin rızasına bağlı olacak. Kontrol edilmeyi kabul etmeyenler, bu gibi yerlere giremeyecek.
Arama sırasında suç unsuruna rastlandığında, önleme araması tutanağa bağlanacak.
Bir kişiyi geçici olarak durdurmak, yakalama sayılmayacak. Yakalama sayılması için kişinin fiilen denetim altına alınması gerekecek. Denetim için araçların durdurulması da mümkün olacak.
Durdurma yetkisinin kullanılabilmesi için, “umma” derecesinde makul şüphe bulunacak. Kolluk görevlisi, tecrübesine dayanarak, izlediği davranışlarından, o kişinin bir suç işleyeceği veya işlediği hususunda kanaat elde eder veya kişinin silahlı olduğu ve halen tehlike yarattığı kanaatine varırsa kişi durdurulabilecek.
Somut emarelerle desteklenen şüphe bulunmadan, süreklilik arz edecek, fiili durum ve keyfilik oluşturacak şekilde durdurma ve kontrol yapılamayacak.
Sebebin oluşmasına veya şüpheye yol açan davranışları hakkında, durdurulan kişiye sorular yöneltilebilecek. Kişi bu sorulara cevap vermekle yükümlü olmayacak. Durdurma yetkisinin kullanılmasına neden olan şüphe, yapılan açıklama ile ortadan kalkarsa, kişinin gitmesine engel olunmayacak.
Durdurulan kişi üzerinden giysilerinden herhangi birisi çıkarılmayacak, yoklama biçiminde bir kontrol yapılacak. Bu işlem sonucunda, kişide silah bulunduğu sonucunu çıkarmaya yeterli şüphe meydana gelirse, memur kendiliğinden silah ve diğer suç eşyası araması yapabilecek.
YOKLAMA SURETİYLE KONTROL
Yoklama suretiyle kontrol, kişinin cinsiyetinde bulunan görevli tarafından en az sıkıntı verici şekilde yapılacak.
Kontrolün neticesinde suça ilişkin iz, eser, emare ve delil elde edilirse, kişi yakalanacak.
Uyuşturucu gibi belirli bir şeyin, kişinin herhangi bir yerinde gizlendiği düşünülüyorsa, daha geniş çaplı kontrol yapılabilecek.
Yoklama suretiyle kontrol, kişinin veya aracın ilk durdurulduğu yerde veya o yerin yakınında, mümkün olduğu kadar başkalarının göremeyeceği tarzda yapılacak. Başka yere götürülerek kontrol yapılamayacak.
KARAR VEYA YAZILI EMİR ÜZERİNE ARAMA
Aramanın gerçekleştirileceği yerde, öncelikle kişilerin kaçmasını ve saldırmasını engelleyecek şekilde gerekli güvenlik tedbirleri alınacak. Kolluk görevlileri, kolluk görevlisi olduğunu ispatlayan kimliğini gösterecek.
Üst araması, kişinin cinsiyetinde bulunan görevli tarafından yapılacak. Üst ve eşya araması sırasında, yapılan aramanın konusu olan eşyanın ne olduğu veya aramanın yapılmasına temel teşkil eden sebepler, ilgiliye açıklanacak.
Üst araması sırasında, kişinin beraberinde olan eşya da mümkünse elektromanyetik cihazlarla, değilse beş duyu organı aracılığıyla aranacak.
Kişi direndiği takdirde üst ve eşya araması orantılı güç kullanılarak gerçekleştirilecek. Üst ve eşya araması, kişinin veya aracın ilk durdurulduğu yerde veya o yerin yakınında, mümkün olduğu kadar başkalarının göremeyeceği tarzda yapılacak. Başka yere götürülerek arama yapılamayacak.
Üst araması sırasında, kişinin üstünde veya eşyasında rastlanan özel kağıt ve zarflar, içinde müsadereye tabi bir eşya bulunması ihtimali dışında açılmayacak; açıksa dahi yazılı bilgiler okunamayacak.
KANUNLARIN İZİN VERMEDİĞİ BİR ŞEYİ TAŞIMAK
Kişinin kanunlara göre izin verilmeyecek bir şeyi taşıdığına ilişkin makul şüphenin bulunması ve aramanın amacına başka türlü ulaşılamaması halinde, arama yapılmadan önce, bu aramayı yapmanın neden gerekli görüldüğü ve nasıl yapılacağı, o birimde görevli en üst kolluk amiri tarafından ilgiliye bildirilecek.
Arama, kişinin utanma duygusunu en az ihlal edecek bir şekilde yapılacak; önce bedenin üst kısmındaki giysiler çıkarttırılacak. Bedenin alt kısmındaki giysiler, üst kısmındaki giysiler giyildikten sonra çıkarttırılacak. Bu giysiler mutlaka aranacak. Arama sırasında bedene dokunulmaması için gerekli özen gösterilecek. Arama, mümkün olduğunca kısa bir süre içinde bitirilecek.
Araçlarda aramanın gerçekleştirileceği yerde, öncelikle kişilerin kaçmasını ve saldırmasını engelleyecek şekilde gerekli güvenlik tedbirleri alınacak. Araç araması, kişiye en az sıkıntı verici şekilde ve makul olan en kısa sürede yapılacak.
Araç araması, aracın ilk durdurulduğu yerde veya o yerin yakınında, mümkün olduğu kadar başkalarının göremeyeceği tarzda yapılacak. Detaylı inceleme yapılması gereken hallerde, başka yere götürülerek arama yapılabilecek.
Boş araçların aranmasında, arama yapıldığını belirten bir not bırakılacak. Bu notta, arama tutanağının bir kopyasının alınabileceği yer belirtilecek. Bu maddede yazılı işlemler gece de yapılabilecek.
KONUTUN ARANMASI
Haklarında gıyabi tutuklama veya tutuklama kararı ile yakalama emri veya zorla getirme kararı bulunan kişilerin yakalanması için yapılacak aramalarda, ayrıca arama kararı verilmesi gerekli olmayacak.
Bu gibi hallerde sadece yakalanacak kişiyle ilişkili işlemler yapılabilecek. O yerde bulunan diğer kişiler hakkında, ayrıca karar verilmemişse, arama yapılamayacak.
Kolluk, arama yapılacak kapalı yerlerde ve eklentilerinde gerekli güvenlik önlemlerini alarak kapıyı çalacak.
Hakim kararı veya kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emriyle yapılan aramalarda veya karar alınmasını gerektirmeyen işlemlerde, mümkünse o yere girme izni verme yetkisine sahip kişilerle iletişim kurulmasına çalışılacak, kolaylık gösterilmesi istenecek.
“Arama yapılacak olan yerin konut veya yerleşim yeri olarak kullanılmadığının bilinmesi”, “arama esnasında bu yerlerde kimsenin olmadığının anlaşılması”, “bu yerlerde oturan veya izin vermeye yetkili kişinin arama öncesinde bilgilendirilmesinin, delil karartmasına yol açarak aramanın amacını tehlikeye sokacak veya kolluk memurlarını veya diğer bireyleri tehlikeye düşürebilecek olması” hallerinde iletişim kurmadan arama yapılabilecek. Diğer hallerde, kolluk memurları, arama kararını gösterecekler.
Gecikmesinde sakınca veya tehlike bulunması halinde, bilgilendirme içeri girdikten sonra da yapılabilecek.
ARAMAYA KARŞI ÇIKILIRSA
Aramayla görevlendirilenler, aramaya karşı çıkılması halinde, durumun haklı kıldığı ölçüde güç kullanarak direnci ortadan kaldırabilecek.
Bilgilendirme yapıldıktan sonra, kapı açılmadığı takdirde güç kullanılacağı ihtar edilecek ve buna rağmen kapı açılmazsa zorla eve girilecek ve arama gerçekleştirilecek. Güç, kademeli bir şekilde artarak kullanılabilecek.
Bulundurulması suç teşkil eden eşyanın arandığı evde bulunan kişilerin üstü, güvenlik veya suç eşyasının elde edilmesi amacıyla aranacak. Arama, bulunması istenen şeyin boyutu ve niteliği göz önüne alınarak, amaca ulaşmak için gerekli olan ölçüde gerçekleştirilecek.
Aranacak yerde bulunan kişilerin özel hayatlarına ve mallarına gereken azami özen gösterilecek.
Kasa gibi, açılması özellik isteyen eşya, kolluk tarafından veya masrafları kollukça karşılanmak üzere bu konudaki meslek erbabına açtırılacak. Bu işlemin o yerde yapılmasının masraflı, külfetli veya oraya zarar verebilecek olması durumunda, eşya kolluk tarafından muhafaza edilen başka bir yere götürülerek de açılabilecek.
AVUKAT ARAMADA BULUNABİLECEK
Kişinin avukatının aramada hazır bulunmasına engel olunamayacak.
Arama, kararda veya yazılı emirde belirtilen süre içerisinde yapılacak. Her arama kararı, aksine bir hüküm içermiyorsa sadece bir kez arama yapma yetkisi verecek.
Aramanın amacını tehlikeye sokan acil bir durum yoksa, adli arama gündüz yapılacak.
Konutta, işyerinde veya diğer kapalı yerlerde adli arama, gece yapılamayacak. Ayrıca bu yerlerde kolluk amirinin yazılı emriyle arama yapılamayacak.
Ancak, “Suçüstü halinde”, “Gecikmesinde sakınca bulunan halde”, “Firar eden kişi veya tutuklu veya hükümlünün tekrar yakalanması halinde”, “Geceleyin herkesin girip çıkabileceği umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinde” gece adli arama yapılabilecek.
Önleme aramaları, denetimler ve kontroller her zaman yapılabilecek.
Yönetmelikle, 24 Mayıs 2003 tarihli Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliği yürürlükten kalktı.