Yemen'de aşiretler şeyhlere ve Salih'e sırt çevirdi
Güncelleme Tarihi:
Yemen'de toplumum temelini oluşturan aşiretlerde şeyhler ile üyeler arasında bir kırılma yaşanıyor. Bunun en önemli sebebi de Devlet Başkanı Salih'in yönetim anlayışından kaynaklanan yolsuzluklar.
Yaklaşık 20 kadar erkek, Yemen’in başkenti Sana’da protestocuların kamp kurduğu alanda kurulan büyük yeşil çadırın bir köşesine toplandı. Köpükten döşekler üzerine oturan erkekler, rakip aşiretlerden geliyor olmalarına rağmen, Yemen’de yaygın bir yakınlık işareti olarak birbirlerine dayanarak oturuyordu.
Bir tanesi ülkeyi yıllardır yönetmekte olan Devlet Başkanı Ali Abdullah Salih’in kendilerini manipüle ettiğini nasıl fark ettiklerini anlattı. Necem el Gurdae, “Rakip Abida ve Murad aşiretlerinden iki kişi hükümetin dağıttığı silahları almak için gittikleri silah deposunda birbirlerine rastladılar” dedi.
Salih’in siyasi tabanı da yavaş yavaş fire vermeye başladı. Birçok hükümet yetkilisinin ve ordu komutanı, geçtiğimiz hafta birçok protestocunun öldürülmesinin ardından taraf değiştirdi. Salih’in rakipleri de anlaşma maddeleri üzerinde anlaşmaya çalışmayı bırakırken bu yılın sonunda görevi bırakma teklifini de reddetti. Dahası Başkan’ın kuzeydeki yüzlerce aşiret üzerindeki kontrolü de azalıyor.
Kısacası Salih protestolar karşısında her zamankinden daha zayıf bir hale geldi. Bununla birlikte kuzeyde isyancıların, güneyde ayrılıkçıların, güneydoğuda da El Kaide’nin baskıları arttı.
Yıllar boyunca Salih, aşiretlerin ağırlığı altındaki Yemen’i, dikkatle seçtiği aşiret liderlerini destekleyerek, hükümette önemli yerlere getirerek ve onlara silah ve para vererek kontrol etmeyi başardı. Hükümetin desteğindeki bu şeyhlerin sadakati, takipçilerin sadakatini de garantiledi. Ancak bu durum aynı aşiret içindeki diğer şeyhlerin iktidarlarını sarsarken, kıskançlık ve huzursuzluğun da yayılmasına neden oldu.
Salih bu yönetim biçimini daha önce “yılan kafaları üzerinde dans etmek” olarak nitelendirmişti. Ancak kırsal kesimden aşiret üyeleri bugün Sana’da gece gündüz aralıksız gösterilerini sürdüren protestocular arasında çoğunluğu oluşturuyor. Birçok gösterici artık danstan bıktıklarını söylüyor.
Halkın harekete geçmesi de kademe kademe, kulaktan kulağa yayılan haberlerle oldu. Çok az kişinin internete ya da sosyal ağ sitelerine erişimi vardı. Birçoklarının işsiz olduğu da düşünüldüğünde Salih geri adım atana kadar Sana’daki kampta kalma konusundaki kararlılıkları göz ardı edilemeyecek kadar önemli bir durum.
Salih’in de mensubu olduğu Sinhan aşiretinin üyelerinden Mecid Mohagari, “Salih halkı yöneten şeyhe para veriyor ama bu halkın iyiliği için kullanılmıyor” dedi.
Orta ve kuzey Yemen’de ayaklanan birçok aşiret üyesi gibi Mohagari de şeyhinin Salih’e bağlılığının sürmesi yüzünden şeyhinden koptu. Analistler aşiretler içinde böyle bir kırılmanın 10 yıl kadar önce şehirleşme ve eğitimle ortaya çıkmaya başladığını söyledi. Pahalı evleri ve cipleri olan şeyhlerle, yönettikleri fakirler arasındaki çatlaklar daha da derinleşti. Bugün siyais huzursuzluğun iktidar yapısını sarsmasıyla, aşiretlerin çöküşü de net bir biçimde ortaya çıkmış oldu.
Sinhan aşiretinin üyesi ve göstericilere şiddet uygulanması dolayısıyla geçtiğimiz günlerde istifa eden milletvekili Muhammed Kadı, “Bu hepimizi şaşırttı. Normalde aşiret üyeleri şeyhlerinin peşinden gider, devlet başkanı yine böyle olacağına inanıyordu. Ancak şu an birçok insanın kendi fikirleri var” dedi.
Birçok kişi kırsal kesimde sürekli bir çatışma haline neden olan aşiret kavgalarını bir kenara bırakıyor. Şeyh olan babasıyla bağlarını koparan Mücahid el Vahabi, “İnsanlar kendi kavgaları ve sorunlarıyla meşgul oldukları zaman Ali Salih’in yolsuzluklarının farkına varmıyor. Dolayısıyla ailesi petrol gibi her şeyi kontrol edebiliyor” dedi.
Bir dönem Yemen’in kuzeyinde Husi isyancılara karşı savaşan aşiret üyeleri, kampta bugün Husilerle birlikte oturuyor. Başkentin doğusundaki Marib Eyaleti’nde bulunan Murad ve Abida gibi aşiretler “kan davasının biteceği ve hep birlikte rejimin devrilmesi için çalışılacağı” konusunda bir anlaşma imzaladı.
Aşiretlerle sivil toplum kuruluşları arasında arabuluculuk yapan Nedva el Devsari, değişimin dikkat çekici olduğunu söyledi. “Kabile üyelerinin haklardan, özgürlüklerden, olağanüstü halin anayasaya aykırı oluşundan konuşuyor olmaları çok önemli bir değişim” diyen Devsari halkın bir değişim yaşanabilmesi konusunda bilinç kazandığını söyledi.
New York Times'da yayımlanan "Weakening Web of Tribal Support Softens Yemen Leader’s Grip" başlıklı haberden derlenmiştir.
http://www.facebook.com/#!/HurriyetPlanet
Planet'i Twitter'da takip etmek için:
http://twitter.com/HurriyetPlanet