Yazar Elif Şafak'a jet beraat

Yazar Elif Şafak (Sağlık), “Baba ve Piç” adlı romanında “basın yoluyla Türklüğü aşağılamak” suçundan hakkında açılan davanın ilk duruşmasında, “suçun yasal unsurları oluşmadığı” gerekçesiyle beraat etti.

Beyoğlu 2. Asliye Ceza Mahkemesinde görülecek dava öncesi, adliye kompleksi ve çevresinde yoğun güvenlik önlemleri alındı. Adliye kompleksine girmek isteyenler, bahçe kapısında oluşturulan güvenlik noktasında üst aramasından geçirildi. Duruşma salonunun bulunduğu binanın çevresi de barikatlarla çevrilerek, buraya giriş yapmak isteyenlerden avukat ya da görevli olduklarına dair kimlik, vatandaşlardan da mahkemelerin çağrı yazısını göstermeleri istendi. Bu arada, adliye kompleksi üzerinde bulunan Haliç Köprüsü'nde de polisler bekledi.

Duruşma öncesi adliye kompleksine ellerindeki Türk Bayrağı ve Atatürk posterleriyle gelen Büyük Hukukçular Birliği üyesi bir grup, üzerinde “AB faşizmi” yazısı ve gamalı haç bulunan AB bayraklarını yere attı.

DURUŞMA ÖNCESİ AÇIKLAMALAR

Davada müşteki sıfatıyla yer alan Büyük Hukukçular Birliği Başkanı avukat Kemal Kerinçsiz, adliyeye gelişinde yaptığı açıklamada, “Türk Milleti'nin haysiyetine küfür edenlere karşı davaya müdahil olma hakkının bulunduğunu” söyledi.

“Davaya müdahil olma hakkının linç olarak gösterildiğini” iddia eden Kerinçsiz, asıl linç edenlerin bu yazıları yazanlar olduğunu öne sürdü.

Kerinçsiz, duruşma için alınan güvenlik önlemlerine ilişkin bir soru üzerine de, “Mahkemeyi abluka altına alıyorlar. Mahkemenin bu şartlarda objektif karar vermesi mümkün değildir” dedi.

Şehit Aileleri Derneği Başkanı Pakize Akbaba ile Türk Ortodoks Patrikhanesi Basın Sözcüsü Sevgi Erenerol da Büyük Hukukçular Birliği üyelerine destek amacıyla şikayet dilekçesi vereceklerini bildirdiler.

Yazar Elif Şafak'a destek amacıyla adliyeye gelen müzisyen Şanar Yurdatapan ise “Zaten bu bir rezalet. Bir roman kahramanının söylediği laflardan dolayı romanı yazan yargılanacaksa Arsen Lüpen'i yazan adam ömür boyu hapiste kalmalıydı” diye konuştu.

Duruşmayı izlemek üzere Beyoğlu Adliyesine gelen Elif Şafak'ın eşi Eyüp Can Sağlık da şunları kaydetti:

“Umarım bir an önce Türkiye bu ayıptan kurtulur. Türkiye'nin hak etmediği bir madde 301. Roman, sanat eserlerini ya da herhangi bir şekilde eleştirel düşünceyi yargılamak Türkiye'ye yakışmıyor. O yüzden izleyeceğiz. Yargı sürecini takip edeceğiz. En kısa zamanda ya 301 ile ilgili bir değişiklik yapılmasını bekliyoruz ya da bu davanın zaten baştan açılmaması gereken bir dava olarak bir an önce düşüp Türkiye'nin gündemini meşgul etmemesi gerektiğini düşünüyorum.”

Sağlık, eşinin doktorunun izin vermemesi nedeniyle duruşmaya katılmayacağını kaydetti.

ÇALIŞLAR'DAN CHP'YE ELEŞTİRİ

Gazeteci-yazar Oral Çalışlar da, CHP'nin TCK'nın 301. maddesine ilişkin tutumunu eleştirdi.

Çalışlar, “Deniz Baykal'ın 301. maddeyle ilgili tutumu bir ayıptır. Bir muhalefet partisi liderinin Türkiye'de özgürlük için mücadele etmesi gerekir. Ama tam tersi 301. maddeyi savunuyor, anti-demokratik yasaların değiştirilmesine karşı çıkıyor” dedi.

“CHP'li milletvekillerinin bu tip davalarda saf tutmalarını istediğini” ifade eden Oral Çalışlar, “Ayıptır, çok acı vericidir. Türkiye'de 'neden muhalefet yok' sorusu bugün burada ortaya çıkmıştır. AK Parti'yi biz kanunları değiştirmediği için eleştiriyoruz. Ama kanunların değiştirilmesine engel olanlardan birinin muhalefet partisi olması çok daha acı verici” diye konuştu.

Metis Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Müge Sökmen de, “Bu davaya katılmaktan utanç duyuyorum. Ve artık romanların soruşturmaya uğramadığı bir ülkede yaşamak istiyorum” dedi.

Bir grup dernek üyesiyle adliyeye gelen Üniversite Öğretim Üyeleri Derneği Başkanı Prof. Dr. Tahsin Yeşildere de, “Hiç bir anlamı olmayan bir dava. Düşüncenin önündeki engel ve setlerin kalkması lazım. Romancıların yargılanmaması, öğrencilerin atılmaması lazım” dedi.

DURUŞMA

Beyoğlu 2. Asliye Ceza Mahkemesinin küçük olması nedeniyle 2. Ağır Ceza Mahkemesinin salonunda yapılan duruşma, saat 10.30 sıralarında başladı.

Duruşmaya, sanık Elif Şafak ile şikayetçi Kemal Kerinçsiz katılmadı. Taraf avukatlarının katıldığı duruşmayı, Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu Eş Başkanı Joost Lagendijk ile Uluslararası Yazarlar Birliğinden (PEN) temsilciler de izledi.

Duruşmanın başında söz alan müşteki avukatı Ahmet Ülger, “Türk vatandaşlarının giremediği mahkemede yabancılar bulunmaktadır. Öncelikle dışarıya çıkarılmalarını istiyoruz” dedi.

Diğer bazı müşteki avukatları da, “Lagendijk'in ne işi var burada? Çıkartılsın”, “Onlar kendi 301. maddelerine baksınlar” şeklinde söze karıştılar.

Talep hakkındaki görüşü sorulan Beyoğlu Cumhuriyet Savcısı Mehmet Akıllı, usul hükümleri açısından duruşmanın izlenmesinde sakınca bulunmadığı gerekçesiyle şikayetçi avukatlarının istemlerinin reddine karar verilmesini istedi.

Bu sırada duruşmaya gelen avukat Fuat Turgut, Türk Dünyası Kültür ve İnsan Hakları Derneği İzmir Şubesinden Celal Öcal ile kendisi adına duruşmaya müdahil olmak istediğini bildirdi.

Hakim İrfan Adil Uncu bu talebi, suçtan doğrudan zarar görmediği gerekçesiyle reddetti.

Bunun üzerine avukat Turgut, “Benim bütün dedelerimi Ermeniler kesti. Nasıl zarar görecektim bu suçtan?” dedi.

HAKİMİN DAVADAN ÇEKİLMESİ TALEBİ

Tekrar söz alan müşteki avukatı Ahmet Ülger, Lagendijk'in Türk yargısı hakkında aşağılayıcı beyanlarının medyada yer aldığını, bu kişinin mahkemede bulunmasının mahkemeyi baskı altında tutmak amaçlı olduğunu öne sürdü.

Bu kişinin dışarıya çıkarılmaması nedeniyle davada objektif karar verileceğinden şüphe duyduklarını belirten Ülger, Hakim Uncu'nun davadan çekilmesini istedi.

Hakim Uncu ise baskı altında kaldığı yönündeki düşünceye iştirak etmediğini belirterek, çekilme talebini reddetti.

Esas hakkındaki görüşünü açıklayan Cumhuriyet Savcısı Mehmet Akıllı, Elif Şafak'ın işlediği iddia edilen suçun TCK'nın 301/1. maddesinin maddi unsurlarının Türklüğü aşağılamak olduğu, aşağılamanın suçun konusunu teşkil eden değerlere duyulan saygınlığı azaltmaya yönelik davranışlar olarak nitelendirildiğini kaydetti.

Kitapta geçen ifadelerin düşünce ve ifade özgürlüğü çerçevesinde getirilen yasal düzenlemeler kapsamında kaldığını kaydeden savcı Akıllı, “Sanığın, Türklüğü hakaret ve aşağılamak kastıyla hareket ettiğine dair cezalandırılmasına yeterli derecede delil bulunmadığından beraatine karar verilmesi talep ve mütalaa olunur” dedi.

Bunun üzerine müşteki avukatları, davaya müdahil olma talebinde bulundular.

Bu talebe ilişkin görüşü sorulan savcı Akıllı, şikayetçilerin suçtan doğrudan zarar görmemeleri nedeniyle taleplerinin reddine karar verilmesini istedi.

Avukat Ahmet Ülger, mahkemenin görüşünün bu aşamadan sonra belli olduğunu söyleyerek, davadan çekildiklerini kaydetti.

Bunun üzerine müşteki Kemal Kerinçsiz'i temsil eden tüm avukatlar, duruşma salonundan çıktı.

Hakim Uncu, müdahillik konusundaki istemleri reddetti.

Mütalaa konusunda diyeceği sorulan sanık avukatı Fikret İlkiz, soruşturma aşamasında verilen takipsizlik kararındaki gerekçeleri savunma olarak sunduklarını söyledi.

BERAAT KARARI

Kararı açıklayan hakim Uncu, yapılan yargılama sonucu “Baba ve Piç” isimli eserle ilgili olarak Şafak hakkında verilen kovuşturmaya yer olmadığına dair karardaki gerekçeler ile savcının mütalaasındaki gerekçeler uyarınca, derhal beraat kararı verilmesi gereken hallerde sanığın sorgusunun yapılmayabileceği yönündeki CMK'nın 193. maddesi de dikkate alınarak, kitap bir bütün halinde incelendiğinde suçun yasal unsurları oluşmadığı gibi yeterli delil de bulunmadığından sanığın beraatine hükmetti.

ADLİYE BAHÇESİNDE ARBEDE

Duruşma sonrası adliye önünde basın mensuplarına açıklama yapan müşteki Kerinçsiz, davanın siyasi iktidar tarafından yönlendirildiğini ileri sürerek, Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu Eş Başkanı Joost Lagendijk ve birkaç parlamenterin duruşmaya gelerek hakim ve savcıları tesir altına aldığını savundu.

Kerinçsiz, “Yargıyı bu duruma düşüren siyasi iktidarı protesto ediyorum. Adalet Bakanı'nı protesto ediyorum” dedi.

Türk vatandaşlarının duruşmaya alınmadıklarını iddia eden Kerinçsiz, ”Lagendijk ve bu parlamenterlerin konsolosluk mahkemelerine girer gibi, 'ağa babaları' gibi hakimler üzerinde tesir kurmalarını hukuka yakışan tavır ve davranış olarak kabullenmek mümkün değildir” diye konuştu.

Hukuki mücadelelerini sürdüreceklerini ifade eden Kerinçsiz, “Bu davanın asla burada bittiğine inanmıyoruz. Temyize gideceğiz. 7 günlük süre içinde söz konusu kararı temyiz edeceğiz” dedi.

Bu arada, Büyük Hukukçular Birliğinden avukat Hanifi Altaş'ın basın mensuplarına açıklama yaptığı sırada, adliye bahçesinde bulunan başka bir gruptan sözlü sataşma oldu. Avukatların da karşılık vermesi üzerine 2 grup arasında arbede yaşandı.

Karşılıklı yumruklaşmaların olduğu, pet şişelerin atıldığı ve kadınların da karıştığı arbede, polislerin araya girmesiyle engellendi. Bu sırada bir kişi polis tarafından gözaltına alındı.

Polis ekipleri, olay yatıştıktan sonra Kemal Kerinçsiz ve diğer avukatları adliye bahçesinin dışına çıkardı. Bahçede kalan grup da daha sonra adliyeden uzaklaştırıldı.

KARARA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Beraat kararını değerlendiren Elif Şafak'ın eşi Eyüp Can Sağlık, TCK'nın 301. maddesinin muğlak ifadeler içerdiğini öne sürerek, hükümetin bu konuda adım atacağına, Türkiye'yi bu tip davalarla meşgul etmeyeceğine inandığını söyledi.

Sağlık, beraat kararının kendisi için sürpriz olup olmadığının sorulması üzerine de şöyle konuştu:

“Bu kararın verileceğini bekliyorduk. Belki birkaç duruşma daha devam ederdi. Eşim rahatsızlığından dolayı gelemedi. Normalde savunma yapılmadan böyle kararlar hemen verilmiyor. Bunun ilk olması bence sevindirici. Bundan sonrakilere de örnek olacaktır. Karara eşim de sevindi. Çok stres altındaydı. Şu anda iyi. Sonuçtan o da mutlu.”

Sağlık, adliye önündeki protestolara ilişkin sorular üzerine de, ”Protestolar olacaktır. Herkesin düşüncesini söyleme hakkı var. Ama maalesef mahkeme salonunda çok ucuz taktiklerle yargıyı terörize edecek müdahaleler oldu. Bunlar yazık. Hepimizin vaktini alıyor. Türkiye'nin dünyadaki imajına hiç yakışmıyor. Bu kadar küçük bir grubun Türkiye'yi 'roman yargılayan ülke' konumuna düşürmüş olması, en acı olanıydı. Ama çok şükür ki, mahkeme beraat kararı verdi” dedi.

Uluslararası Yazarlar Birliği (PEN) Yönetim Kurulu üyesi Eugene Schoulgin de, davanın beraatle sonuçlandırılmasının mutluluk verici olduğunu ifade ederek, ”Ama bunların baştan yaşanmaması, davanın baştan açılmaması gerekiyordu. Çünkü roman karakterlerinin yargılanması çok vahim” diye konuştu.

TCK'nın 301. maddesinin tümüyle kaldırılması gerektiğini savunan Schoulgin, ”Çünkü bu madde, Türkiye'nin görünümünü, imajını tüm dünyada olumsuz etkiliyor. Bu ülkenin çok büyük çoğunluğunun da böyle düşündüğünden eminim” dedi.

Sanık avukatı Fikret İlkiz de “Beraat kararı verildi. Bu sevindirici. Beraat her zaman iyi bir karardır” diye konuştu.

DURUŞMADAN NOTLAR

İstanbul Barosu adına duruşmada, avukat Uğur Önder ile Ufuk Özkap da gözlemci olarak bulundu.

Müşteki avukatları, bazı talepler konusunda ara kararlar alınırken Lagendijk ve salondakilerin ayağa kaldırılmasını istediler.

Ara karar olduğu için taraf olmayanların ayağa kalkmasına gerek olmadığını bildiren hakim Uncu, kararı açıklarken Lagendijk ve diğer izleyicileri de ayağa kaldırdı.

Duruşmaya korumalarıyla giren Lagendijk, kararın ardından güvenlik gerekçesiyle bir süre adliye binasında tutuldu. Lagendijk, daha sonra adliye binasından çıkarıldı.

Duruşmayı, Türk basınından sadece Anadolu Ajansı (AA) muhabiri Funda Kılıçerli, yabancı basından Reuters, El Cezire TV ve 2 ayrı yabancı yayın kuruluşu mensubu izledi.

Beyoğlu Adliyesi'ndeki güvenlik önlemleri, protestocu grubun ve Elif Şafak'a destek verenlerin ayrılmasının ardından kaldırıldı.

DAVA SÜRECİ VE İDDİANAME

Beyoğlu Cumhuriyet Başsavcılığı, Büyük Hukukçular Birliği Başkanı Kemal Kerinçsiz'in şikayeti üzerine Metis Yayınları'ndan çıkan “Baba ve Piç” adlı kitapla ilgili “basın yoluyla Türklüğü aşağılama” suçundan soruşturma başlatmıştı.

Savcılık, soruşturma sonucu yazar Elif Şafak, yayıncı Hüseyin Semih Sökmen ve çevirmen Aslı Biçen hakkında “kovuşturmaya yer olmadığına” karar vermişti.

Kerinçsiz'in bu karara yaptığı itirazı değerlendiren İstanbul 7. Ağır Ceza Mahkemesi, “delillerin takdiri, kullanılan kelimeler, yazı içeriği ile suç unsurlarının mahkemesince değerlendirilmesi gerektiği” görüşüyle itirazı kabul etmişti.

Bunun üzerine Beyoğlu Cumhuriyet Başsavcılığınca hazırlanan iddianamede, kitabın bazı bölümlerinde kullanılan ifadelerle “Türklüğün aşağılandığı” belirtilmişti.

Bu nedenle Şafak'ın, 5237 sayılı TCK'nın 301/1. maddesinde düzenlenen ”Türklüğü, Cumhuriyeti veya Türkiye Büyük Millet Meclisini alenen aşağılayan kişi 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır” hükmü uyarınca cezalandırılması istenmişti.

İddianamede, diğer şüpheliler hakkında ise kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiği belirtilmişti.