Yayalar yaya kalıyor

İstanbul Tıp Fakültesi önündeki cadde, Bostancı Gösteri Merkezi'nin önü ve Teşvikiye (Harbiye) Karakolu'ndan yan yola geçiş, yayaların ‘‘unutulduğu’’ trafik lambalarının örnekleri. Büyükşehir Belediyesi APk Dairesi, bir hata varsa düzeltileceğini söylüyor.

İstanbul Tıp Fakültesi (Çapa) Hastanesi'nin önünden geçen Cumhurbaşkanı Turgut Özal Caddesi, dört trafik lambasıyla geçilecek kadar geniş bir cadde:

Aksaray yönünden gelen taşıtlar için birinci lamba,

Aksaray yönünden gelen tramvaylar için ikinci lamba

Topkapı yönünden gelen tramvaylar için üçüncü lamba

Topkapı yönüne giden taşıtlar için dördüncü lamba.

İlk üç lambanın kendi arasında bir uyumu var. Yayalar için dakikada bir yeşil ışık yanıyor. Yayaya karşıdan karşıya geçmesi için 15 saniye tanınmış. Hızlı adımlarla da olsa bu üç lambayı geçip dördüncü lambanın başına geliyorsunuz.

Ama o dördüncü lambada iş çetrefilleşiyor. Yeşil ışığın yanması için iki dakika 10 saniye beklemeniz gerek. Karşıdan karşıya geçmek için de sadece 20 saniyeniz var. Üstelik ilk üç lambayla bu dördüncü lambanın yeşil ve kırmızı yanma zamanları neredeyse tam tersi. İlk üçü kırmızı ise dördüncü lamba kesinlikle yeşil yanıyor.

Kargaşaya yol açıyor

Trafik lambaları arasındaki bu koordinasyonsuzluk kargaşalara yol açıyor. Yaya geçidinin hastane önünde olmasından dolayı hemen her saatte çok yoğun kullanılan bir güzergah burası.

Karşı yoldaki eczanelere ilaç almaya gidenlerden tutun da, tekerlekli sandalye ile yolun öteki tarafına geçirilmeye çalışılan hastalara kadar günün her saati çok kalabalık olan bir yaya geçidi.

İlk üç lambayı geçen yayalar dördüncü lambanın yeşil yanmasını beklerken tramvay yolunda birikiyorlar. Karşı taraftakiler de aynı durumda. Ayrıca süre çok az olduğu için yeşil ışık yanıp yaya adımını atar atmaz kırmızı ışık yanıyor. Telaştan sık sık yayalar birbirlerine çarpıyorlar.

Bazısı canını tehlikeye atıp ışığı beklemeden karşıya geçmeye çalışıyor. Lambaların biraz gerisinde otobüs durakları var. Duraktan yolcularını alan otobüs sürücüleri ışıkların oraya geldiklerinde araçlarını çoktan ikinci vitese takmış oluyorlar. Zaman zaman zor fren yapıyorlar.

Uyardık

Sinyalizasyondaki aksamayı Büyükşehir Belediyesi APK Daire Başkanlığı'na sorduk. Bilmiyorlar: ‘‘O güzergahta tramvaylar için öncelik sağlandı. Tramvay toplu taşıma hizmeti verdiği için önceliği söz konusu. Tramvayı görünce ışık yanıyor. Öteki trafik lambaları ile bir koordinasyonu olmama ihtimali olabilir. Haberimiz yok.’’

Başkanlık trafik lambalarındaki esas amacın daha kısa sürede daha çok araç ve insanın kavşaklardan geçmesini sağlamak olduğunu belirterek Çapa'daki bu durumu hemen düzelteceklerine söz verdiler.

Trafik lambalarındaki sinyalizasyon bozukluğu tek Çapa'dakinde değil. İşte iki örnek daha:

Harbiye Karakolu'nun solunda kalan yaya geçidinde yayaya yeşil yanıyor ama, araçlara da aynı anda yeşil ışık yanıyor. Yaya yeşil ışıkta geçmeye kalktığında Teşvikiye tarafından Taksim'e gitmek isteyen araçların hışmına uğruyor. Çünkü o sırada o araçlara yeşil ışık yanıyor!

Bostancı Gösteri Merkezi önünde de aynı durum yaşanıyor. Yayaya yeşil yandığında sağa dönen araçlara da yeşil yanıyor. Yaya yolun ortasında kalakalıyor.

Çeşit çeşit trafik lambası

ADAPTİF YA DA AKILLI KAVŞAK: Araçların geçişine göre kendini ayarlayan bir sistem. Trafik lambalarının bağlı olduğu yollara gömülü ‘‘loop’’ adı verilen kablolar var. Loop, üzerinden araç geçerken bunu algılayarak sayan bir tür sensor. Loop geçen araç sayısını belirtiyor, hafızasına alıyor. Bu sayıya göre trafiğin yoğunluğunu değerlendiren Büyükşehir APK görevlileri, yeşil ve kırmızı ışık sürelerini ayarlıyor. Bu sistemde süreler sabah, öğle, akşam ve gece olmak üzere dört kez ayarlanıyor. Örneğin kavşaktan hiç araba geçmezse hep yeşil ışık yanıyor. Kavşaktan geçen araç sayısında bir artış ya da azalış olduğunda süreler tekrar değiştiriliyor. Görevliler bu bilgileri topluyorlar, bir veritabanına giriyor ve tekrar değerlendiriyor. Düzeltmeler APK'daki merkezi bilgisayar sistemi ile yapılıyor. Örneğin Fatih Fevzipaşa Caddesi'nde bu sistem uygulanıyor.

SABİT AYARLI SİSTEM: Bu sistemde sürekli ışık ayarı yapılmıyor. Belli saatlerde belli sürelerde ışık yanıyor. Örneğin Yenikapı'da İstanbul Deniz Otobüsleri çıkışına bu lamba konulmuş. Deniz Otobüsü iskelesinden çıkış saatlerinde yayaya yeşil ışık süresi daha uzun oluyor. Diğer zamanlarda Yenikapı-Eminönü istikameti araçlar için devamlı yeşil yanıyor.

YEŞİL DALGA: Birbirine bağlı olarak çalışan bir sistem. Bazı güzergahlarda birbiriyle entegre çalışan lambalar var. Örneğin Kadıköy Bağdat Caddesi, Fatih Fevzipaşa Caddesi, Beşiktaş Barboros Bulvarı ve Karaköy Yolu gibi. Trafik durumu müsaitse kırmızıya takılmadan güzergah boyunca tüm ışıklar yeşil olarak yanıyor.

GELİŞTİRİLMİŞ ADAPTİF SİSTEM: Şu anda Çağlayan kavşağında uygulanıyor. Diğer kavşaklara da yakında uygulanacak. Sabah, öğlen, akşam, gece planları yok. Herşey otomatik. Yolun altındaki loop denilen kablolar, geçen araç sayısını sayıyor, yoğunluğu değerlendiriyor ve otomatik olarak yeşil ve kırmızı ışık süresiyle devamlı oynuyor. Bu sistem insan müdahalesi olmadan işliyor. Bu sistemde ayarlar sabah, öğle, akşam ve gece olarak dört kez ayarlanmıyor; gün içinde 50-100 kez ayarlandığı oluyor.

Y SİNYALİ: Sırf yaya için çalışan sinyal. Yaya trafik lambasının üzerinde bulunan bir düğmeye basmadan yeşil ışık yanmıyor.

BÖLGESEL OPTİMİZASYON: Henüz hayata geçirilmedi. APK Daire Başkanlığı Trafik Müdürlüğü bunun için bir ihaleye girdi. Sayıştay'dan onay geldiğinde başlanacak. Millet Caddesi, Vatan Caddesi ve Fevzipaşa Caddesi'ndeki trafik akımı bir bütün olarak ele alınacak ve kontrol edilecek. Bütün kavşaklar Belediye'deki Trafik Merkezi'ne bağlanacak. Bir kısmı kendi kendine bağımsız olarak, bir kısmı da merkeze bağlı olarak çalışacak.