‘Yaslıada’dan Demokrasi ve Özgürlük Adası’na

Yassıada, 27 Mayıs 1960 darbesinin 60. yılında müze kütüphane, konferans salonu ve Demokrasi Feneri gibi birçok sembol yapıyla yenilenerek ‘Demokrasi ve Özgürlükler Adası’ adıyla halka açıldı. Dönemin Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Başbakan Adnan Menderes dahil Demokrat Partili 592 siyasetçinin, 15 ay boyunca hapis tutulup yargılandığı Yassıada, modern bir kongre ve açık hava müzesi haline dönüştürüldü. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Yaslıada” dediği adadaki açılış törenine Yassıada’da tutuklu kalan Demokrat Partililerin bir bölümünün çocukları ve torunları da katıldı.

5 YILLIK ÇALIŞMA

Adayı dönüştürme çalışmaları Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın isteğiyle 5 yıl önce başlamıştı. İşletmeciliğini Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin üstlendiği, günübirlik ziyaretlere de açık olacak Demokrasi ve Özgürlükler Adası’nda, idam edilen Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu’nun hatıraları yaşatılacak. Adaya ulaşım için İstanbul’un birçok noktasından düzenli olarak tekne seferleri düzenlenecek.

40 BİN AĞAÇ DİKİLDİ

Ulusal ve uluslararası düzeyde demokrasi ve insan hakları başlıklı toplantılara ev sahipliği yapması planlanan Demokrasi ve Özgürlükler Adası’nda, iklim ve araziye uygun 40 bine yakın yeni ağaç ve bitki dikilirken adadaki mevcut nitelikli ağaçlar ve tescilli yapılar da korundu.

OTEL, CAMİ, MEYDANLAR

Adada uluslararası alanda üst düzey katılımcıların da misafir edilebileceği dikkate alınarak 123 odalı kongre oteli, her türlü toplantıya ev sahipliği yapabilecek 500 kişilik kongre merkezinin yanı sıra cami, anıt, park ve meydanlar da inşa edildi. Adada, tarihi Bizans sarnıcı ve zindanları, şato yapısı, seyir terasları, engelliler için yatay asansör, iskele idare ve kriz yönetim yapısı, karşılama yapısı, helikopter pisti, restoran ve personel yatakhanesi ile yönetim binası da yer aldı.

HER DİLDE ‘ÖZGÜRLÜK’

Adadaki Demokrasi ve Özgürlükler Müzesi’nin açık bölümünde, dünyanın demokrasi tecrübesi ve insan hakları tarihinin aktarıldığı sergi alanları bulunuyor. Bu bölümde “özgürlük” sözü bütün dünya dillerinde kabartmalarla yer aldı.

TOPLAM 29 YAPI

Demokrasi ve Özgürlük Adası’nda bina oturumunun üç katı kadar yeşil alan olması planlandı. Adanın yüzde 60’ında peyzaj alanları yer alırken yüzde 20’sini oluşturan doğal kayalıklar da korundu.

Adada, yüzde 20’sine denk gelen toplam 63 bin 361 metrekarelik bir alanı kaplayan 29 yapı bulunuyor.

İŞTE O GÜNKÜ MAHKEME

15 Eylül günü idam kararları açıklanmış, Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan 16 Eylül 1961’de, Adnan Menderes ise 17 Eylül’de idam edilmişti. Adadaki tarihi yapılar müze formuyla yenilenirken en önemlisi, Menderes ve arkadaşlarının yargılandığı ve idam cezası aldığı spor salonu oldu. Spor salonunda, yargılama sırasındaki oturma düzeni canlandırıldı. Mahkeme Başkanı Salim Başol, heyet üyeleri, savcıların, savunma avukatlarının balmumu heykelleri yer aldı. İddianamelerin yer aldığı dosyalar da ilk kez burada gün yüzüne çıktı. Mahkeme sırasında izleyicilerin kullandığı tribünler, bu kez ziyarete gelenlerin yaşananları öğrenebilmesi amacıyla gösterilen kısa filmleri izleyebilmesi için yenilendi.

ÜÇ İDAM

27 Mayıs 1960 darbesinin ardından kurulan Yassıada mahkemesinde dönemin Cumhurbaşkanı Celal Bayar dahil 592 kişi yargılanmış, Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan idam edilmişti. 

MENDERES’İN HÜCRESİ

Adanın önemli noktalarından biri de subay yatakhanesi olarak bilinen, Adnan Menderes ve arkadaşlarının hücrede tutulduğu bina. Müzeye dönüştürülen binada, Adnan Menderes’in doğumundan idamına hayatı görsel canlandırmalarla oda oda sergilendi. Odaların birinde Adnan Menderes’in geçirdiği uçak kazası, bir diğerinde de kaldığı hücre canlandırıldı.

TAHTA BAVULLAR

Adaya gelenleri, darbe mahkemesinde yargılananların iskelede el konulan bavulları karşılıyor. Tahta bavul duvarı, en ilgi çekici yerlerden biri. 1859’da adayı satın alarak köşk yaptıran İngiliz sefir Henry Bulwer ise kalemi ve koltuğuyla günümüze taşındı.

GÖNDERİLMEMİŞ MEKTUPLAR

Adada gökyüzüne uzanan bir anıt da yapıldı. Yargılananların sevdiklerine yazdıkları ve hiçbir zaman gönderilmemiş mektupları sembolize eden anıtta, mektup kabartmaları, tel örgütlere sarılmış şekilde anıtlaştırıldı. O dönemde sayısız mektuba darbeciler tarafından el konulmuş, birçok mektup yargılananların ailelerine ulaştırılmamıştı.