YAŞ’ın terfi ve emeklilik işlemleri yargı denetimi dışı
Güncelleme Tarihi:
Oya ARMUTÇU - Bülent SARIOĞLU
Oluşturulma Tarihi: Mart 20, 2011 00:00
Anayasa değişikliğinin ardından Genelkurmay Başkanı ile kuvvet komutanlarına Yüce Divan’da yargılanma yolunu açan tasarıda, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nin (AYİM) yetkileri yeniden düzenlenirken, “3 komutan ayarı” yapıldı. Yüksek Askeri Şûra’nın (YAŞ) terfi ve kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayrılma işlemleriyle, Cumhurbaşkanı’nın tasarrufları yargı denetimi dışında bırakıldı.
Balyoz tutuklamasından önce AYİM’ye terfi davası açıp kazanan 3 komutanınkine benzer davaların askeri yargıya taşınması engellendi. AYİM kararlarına karşı “Yargılamanın yenilenmesi” yolu getirilirken, koşulları da düzenlendi. Hükümet isterse, tutuklama sürecinde yeni belgeler ortaya çıktığı iddiasıyla, AYİM’nin kesinleşen “3 komutan terfi etsin” kararıyla ilgili “yargılamanın yenilenmesi” talebinde bulunabilecek. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kesinleşmiş ihlal kararları yargılamanın yenilenme sebebi sayılacak.
AYİM’nin yargı yetkisi açık ve ayrıntılı şekilde belirlendi. YAŞ’ın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç her türlü ilişik kesme kararları, sıkıyönetim komutanlarının Sıkıyönetim Kanunu’nda yazılı tasarrufları, Milli Savunma Bakanı’nın, askeri hakimler hakkında verdiği disiplin cezaları, disiplin amirlerince TSK’da görevli sivil memurlar hakkındaki verilen tüm disiplin cezaları ise yargı denetimine açıldı.
Rüşvet kanısı yetecek
Askeri yargı mensuplarına sivil yargıya paralel yer değiştirme ve meslekten çıkarma ceza ve kriterleri getirildi. “Somut deliller elde edilmemiş olsa bile rüşvet aldığı veya irtikapta bulunduğu kanısını uyandırmaktan” 2 kez “yer değiştirme” cezası alanlar meslekten atılacak. “Kusurlu veya uygunsuz hareket ve ilişkileriyle mesleğin şeref ve nüfuzunu veya şahsi onur ve saygınlığını yitirmek, yaptıkları işler veya davranışlarıyla görevini doğru ve tarafsız yapamayacağı kanısını uyandırmak, hatır ve gönüle bakarak veya kişisel duygulara kapılarak görev yaptığı kanısını uyandırmak” gibi eylemlerden 3 kez ceza alanlar da hangi görevde olurlarsa olsunlar meslekten çıkarılacak.
Milli Savunma Bakanlığı’nca (MSB) hazırlanan seçimden önce çıkarılması planlanan tasarıyla askeri mahkemelerinin kuruluşu, Askeri Yargıtay’a üye seçimi ve daire sayılarının artırılmasında Genelkurmay Başkanlığı’nın yetkileri alınıyor. Kuvvet komutanlıklarının, askeri yargı üzerindeki yetkileri kaldırılıyor. Askeri Yargıtay’da üye ve daire sayısının yükseltilmesi Genelkurmay Başkanlığı’nın uygun görmesi şartına bağlı olmaktan çıkarılıyor.
Sadece görev suçları
General ve amirallerin askeri mahkemelere bağlı suçlardan dolayı yargılamaları Genelkurmay Başkanlığı’nın bulunduğu yerde kurulan askeri mahkemede yapılacak. Diğer tüm suçlamalar ve soruşturmalar, yetkili sivil savcılıklar ve mahkemelerde karara bağlanacak. Askeri savcının yetkisi, bulunduğu yerdeki askeri mahkemenin yetkisiyle sınırlı olacak. Askeri mahkemelerin idari işleri ile askeri savcılıkların bütün işlemleri Milli Savunma Bakanı’nın gözetimine bağlı olacak.
Başbakan karar verecek
Tasarıya göre görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Genelkurmay Başkanı, kara, keniz, hava kuvvetleri komutanları hakkında soruşturma açılmasına Başbakan, Jandarma Genel Komutanı hakkında ise İçişleri Bakanı karar verecek. Herhangi bir ihbar üzerine Başbakan veya İçişleri Bakanı, araştırma, gerekiyorsa ön inceleme yaptırarak soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine karar verecek. Soruşturma izni verilmesi halinde soruşturma dosyası Yargıtay Başkanlığı’na gönderilecek. Yargıtay Başkanı, ilgililer hakkında dava açılmasına lüzum olup olmadığına karar verilmek üzere konuyu Yargıtay Ceza Genel Kurulu’na iletecek. Hazırlanacak rapor üzerine Ceza Genel Kurulu’nda davaya karar verilirse soruşturma dosyası Yargıtay Başkanlığı’nca Yüce Divan’a gönderilecek.
AYİM’nin yargı yetkisi açık ve ayrıntılı şekilde belirlendi. YAŞ’ın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç her türlü ilişik kesme kararları, sıkıyönetim komutanlarının Sıkıyönetim Kanunu’nda yazılı tasarrufları, Milli Savunma Bakanı’nın, askeri hakimler hakkında verdiği disiplin cezaları, disiplin amirlerince TSK’da görevli sivil memurlar hakkındaki verilen tüm disiplin cezaları ise yargı denetimine açıldı.
Rüşvet kanısı yetecek
Askeri yargı mensuplarına sivil yargıya paralel yer değiştirme ve meslekten çıkarma ceza ve kriterleri getirildi. “Somut deliller elde edilmemiş olsa bile rüşvet aldığı veya irtikapta bulunduğu kanısını uyandırmaktan” 2 kez “yer değiştirme” cezası alanlar meslekten atılacak. “Kusurlu veya uygunsuz hareket ve ilişkileriyle mesleğin şeref ve nüfuzunu veya şahsi onur ve saygınlığını yitirmek, yaptıkları işler veya davranışlarıyla görevini doğru ve tarafsız yapamayacağı kanısını uyandırmak, hatır ve gönüle bakarak veya kişisel duygulara kapılarak görev yaptığı kanısını uyandırmak” gibi eylemlerden 3 kez ceza alanlar da hangi görevde olurlarsa olsunlar meslekten çıkarılacak.
Milli Savunma Bakanlığı’nca (MSB) hazırlanan seçimden önce çıkarılması planlanan tasarıyla askeri mahkemelerinin kuruluşu, Askeri Yargıtay’a üye seçimi ve daire sayılarının artırılmasında Genelkurmay Başkanlığı’nın yetkileri alınıyor. Kuvvet komutanlıklarının, askeri yargı üzerindeki yetkileri kaldırılıyor. Askeri Yargıtay’da üye ve daire sayısının yükseltilmesi Genelkurmay Başkanlığı’nın uygun görmesi şartına bağlı olmaktan çıkarılıyor.
Sadece görev suçları
General ve amirallerin askeri mahkemelere bağlı suçlardan dolayı yargılamaları Genelkurmay Başkanlığı’nın bulunduğu yerde kurulan askeri mahkemede yapılacak. Diğer tüm suçlamalar ve soruşturmalar, yetkili sivil savcılıklar ve mahkemelerde karara bağlanacak. Askeri savcının yetkisi, bulunduğu yerdeki askeri mahkemenin yetkisiyle sınırlı olacak. Askeri mahkemelerin idari işleri ile askeri savcılıkların bütün işlemleri Milli Savunma Bakanı’nın gözetimine bağlı olacak.
Başbakan karar verecek
Tasarıya göre görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Genelkurmay Başkanı, kara, keniz, hava kuvvetleri komutanları hakkında soruşturma açılmasına Başbakan, Jandarma Genel Komutanı hakkında ise İçişleri Bakanı karar verecek. Herhangi bir ihbar üzerine Başbakan veya İçişleri Bakanı, araştırma, gerekiyorsa ön inceleme yaptırarak soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine karar verecek. Soruşturma izni verilmesi halinde soruşturma dosyası Yargıtay Başkanlığı’na gönderilecek. Yargıtay Başkanı, ilgililer hakkında dava açılmasına lüzum olup olmadığına karar verilmek üzere konuyu Yargıtay Ceza Genel Kurulu’na iletecek. Hazırlanacak rapor üzerine Ceza Genel Kurulu’nda davaya karar verilirse soruşturma dosyası Yargıtay Başkanlığı’nca Yüce Divan’a gönderilecek.