Yargıdan Ermeni konferansının iptaline ret

İstanbul 4. İdare Mahkemesi, 23-25 Eylül 2005 tarihlerinde Boğaziçi Üniversitesi'nde yapılması planlanan “İmparatorluğun Çöküş Döneminde Osmanlı Ermenileri: Bilimsel Sorumluluk ve Demokrasi Sorunları Konferansı”na ilişkin alınan kararların iptali istemiyle Hukukçular Birliği Derneği ile Dernek Başkanı avukat Mustafa Özkurt, Yönetim Kurulu üyeleri avukatlar Kemal Kerinçsiz, Namık Nas, Cengiz Biran, Zekeriya Şerbetçioğlu ve M. Akif Tanrıöver'in açtıkları davayı karara bağladı.

Kararda, Boğaziçi ve Sabancı üniversitelerince gönderilen savunmalarda, konferansın akademisyenlerden oluşan bir komite tarafından organize edildiği, konferansın düzenlenmesi hususunda üniversitenin idari organlarınca alınmış idari davaya konu olabilecek bir kararın bulunmadığı, bu toplantının bilim özgürlüğü çerçevesinde düzenlendiği, bilimsel amaçlı toplantılar için izin almak gerekmediği, yapılacak olan toplantının tarihinin geçmiş olması nedeniyle üniversitece alınan mekan tahsisi kararının uygulama kabiliyeti kalmadığı ve bu konuda da yeni bir karar alınmadığı hususları ileri sürülerek davanın reddinin istendiği kaydedildi.

KANUNİ GEREKÇELER

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Hakkında Kanun'un 2. maddesinin iptal davalarını, “idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönünden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalar” olarak tanımladığı belirtilen kararda, aynı maddenin 2. fıkrasının, idari mahkemelerin yerindelik denetimi yapamayacakları, yürütme görevinin kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak idari işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı veremeyeceklerini hükme bağladığı belirtildi.

Kararda, aynı kanunun dilekçeler üzerine ilk incelemeyi düzenleyen 14. maddesinin 3. fıkrası d bendi ile dava açıldıktan sonra idari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığının inceleneceği ilk inceleme üzerine verilecek kararları düzenleyen 15. maddesinin 1. fıkrasının b bendinde ise 14. maddenin 3. fıkrasının d bendinde yazılı hallerde kanuna aykırılık görülürse davanın reddedileceğinin belirtildiği ifade edildi.
Kararda, diğer yönden de 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Hakkında Kanun'un istisnalar başlıklı 4. maddesinde, siyasi partilerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, sendikaların, vakıfların, derneklerin, ticari ortaklıkların ve diğer tüzel kişiliğin özel kanunlarına ve kendi tüzüklerine göre yapacakları kapalı yer toplantılarının kanunlara uymak, kendi kural ve sınırları içinde kalmak veya gelenek ve göreneklere göre yapılacak toplantı, tören, şenlik, karşılama ve uğurlamalar, spor faaliyetleri ile bilimsel, ticari ve ekonomik amaçlarla yapılan toplantıların, kanunun istisnaları arasında sayıldığı hatırlatıldı.

İSTEMİN REDDİ

Kararda, dava dosyasında yer alan davalıların savunma ve ekinde yer alan belgelerden, gerek Sabancı ve gerekse Boğaziçi üniversitesi rektörlüğü karar organlarınca söz konusu toplantının yapılmasına ilişkin olarak alınan bir kararın bulunmadığı ve bu üniversitelerce alınan kararların toplantının yapılacağı mekan tahsisine ve yapılacak olan toplantının desteklenmesine ilişkin olduğunun görüldüğü kaydedildi. Kararda, daha sonra şöyle denildi:

“Yukarıda yer vermiş olduğumuz kanun maddelerine göre olay incelendiğinde, 23-25 Eylül 2005 tarihlerinde Boğaziçi ve Sabancı üniversitelerine ait mekanlarda yapılacak olan 'İmparatorluğun Çöküş Döneminde Osmanlı Ermenileri' isimli toplantıya ilişkin olarak bu üniversitelerce tahsis olunan toplantının desteklenmesi veya mekan tahsisine ilişkin kararların idari davaya konu olabilecek bir idari işlem niteliğinde bulunmadıkları anlaşılmakta olup, davanın incelenmeksizin reddine karar verilmiştir.”

KONFERANS SÜRECİ

Boğaziçi, Sabancı ve Bilgi üniversiteleri öğretim üyelerinin ortak girişimiyle 25-27 Mayıs 2005 tarihlerinde yapılması planlanan konferans, Boğaziçi Üniversitesi (BÜ) Rektörlüğü'nce 24 Mayıs 2005 tarihinde yapılan açıklamayla “üniversitenin ciddi ithamlarla karşı karşıya kalması” gerekçe gösterilerek ertelenmişti.

Bunun üzerine 23-25 Eylül 2005 tarihlerinde Boğaziçi Üniversitesi'nde yapılması planlanan konferans, Hukukçular Birliği Derneği ile Dernek Başkanı avukat Mustafa Özkurt, Yönetim Kurulu üyeleri avukatlar Kemal Kerinçsiz, Namık Nas, Cengiz Biran, Zekeriya Şerbetçioğlu ve M. Akif Tanrıöver'in başvurdukları İstanbul 4. İdare Mahkemesi'nin 19 Eylül'de yürütmeyi durdurma kararı vermesi üzerine, ”İmparatorluğun Son Döneminde Osmanlı Ermenileri: Bilimsel Sorumluluk ve Demokrasi Sorunları” başlığı altında 24 ve 25 Eylül 2005 tarihlerinde İstanbul Bilgi Üniversitesi'nde gerçekleştirilmişti.

Sabancı ve Boğaziçi üniversitelerinin yürütmeyi durdurma kararına yaptıkları itirazı değerlendiren İstanbul Bölge İdare Mahkemesi, 26 Eylül 2005 tarihinde İstanbul 4. İdare Mahkemesi'nin verdiği kararı ortadan kaldırmıştı.