Yargıda yeni düzenleme

Adli yargı ilk derece mahkemeleri ile bölge adliye mahkemelerinin kurulmasını öngören yasa tasarısı, TBMM Adalet Komisyonu alt komisyonda küçük deÄŸiÅŸikliklere uÄŸradı.Alınan bilgiye göre, 5 milletvekilinden oluÅŸan alt komisyon çalışmalarını tamamlayarak raporunu komisyona sundu.         Tasarıda, ilk derece mahkemeleri hukuk ve ceza mahkemeleri, adli yargı ikinci derece mahkemeleri de bölge adliye mahkemeleri olarak adlandırılıyor.      Hukuk mahkemelerinin, sulh hukuk ve asliye hukuk mahkemeleri ile özel kanunlarla kurulmuÅŸ diÄŸer hukuk mahkemeleri olduÄŸu ifade edilen tasarıda, hukuk mahkemelerinin her il merkezi ile belirlenen ilçelerde kurulması öngörülüyor.      Sulh hukuk ve asliye hukuk mahkemelerinin tek hakimli olacağı hükmolunan tasarıda, asliye ticaret mahkemesi kurulan yerlerde, bu mahkemede bir baÅŸkan ve yeteri kadar üye bulunacağı, mahkemenin bir baÅŸkan ve iki üye ile toplanacağı hükmü yer alıyor.      Ä°ÅŸ durumunun gerekli kıldığı yerlerde hukuk mahkemelerinin birden fazla dairesinin oluÅŸturulabileceÄŸini de öngören tasarıda, hukuk mahkemelerinin iÅŸ dağılımı ve buna iliÅŸkin esasların, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nca belirleneceÄŸi hükme baÄŸlanıyor.      Tasarıya göre, sulh hukuk mahkemeleri, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu ile diÄŸer kanunlarda belirtilen görevleri yerine getirecek.      Asliye hukuk mahkemeleri, sulh hukuk mahkemelerinin görevleri dışında kalan ve özel hukuk iliÅŸkilerinden doÄŸan her türlü dava ve iÅŸler ile kanunların verdiÄŸi diÄŸer dava ve iÅŸlere bakacak.      Hukuk mahkemelerinin yargı çevresi, bulundukları il merkezi ve ilçeler ile bunlara adli yönden baÄŸlanan ilçelerin idari sınırları olacak.       CEZA MAHKEMELERİ     Ceza mahkemelerini, sulh ceza, asliye ceza ve ağır ceza mahkemeleri ile özel kanunlarla kurulan diÄŸer ceza mahkemeleri olarak sıralayan tasarı uyarınca ceza mahkemeleri, her il merkezi ile bölgelerin coÄŸrafi durumları ve iÅŸ yoÄŸunluÄŸu göz önünde tutularak belirlenen ilçelerde HSYK'nın olumlu görüşü alınarak Adalet Bakanlığı'nca kurulacak.      Sulh ceza ve asliye ceza mahkemelerinde tek hakim bulunacak. Ağır Ceza Mahkemesinde bir baÅŸkan ve yeteri kadar üye olacak. Bu mahkeme bir baÅŸkan ve iki üye ile toplanacak.      Ä°ÅŸ durumunun gerekli kıldığı yerlerde ceza mahkemelerinin birden fazla dairesi olabilecek.       MAHKEMELERÄ°N GÖREVLERİ     Kanunların ayrıca görevli kıldığı haller saklı kalmak üzere iki yıla kadar hürriyeti baÄŸlayıcı cezalar ve bunlara baÄŸlı para cezaları ile fer'i cezalara, bağımsız olarak hükmedilebilecek her türlü para cezalarına ve tedbirlere iliÅŸkin hükümlerin uygulanması, sulh ceza mahkemelerinin görevi içinde olacak.      Sulh ceza ve ağır ceza mahkemelerinin görevleri dışında kalan davave iÅŸlere asliye ceza mahkemeleri bakacak.      Ä°dam, ağır hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren cürümlerle ilgili dava ve iÅŸlere ağır ceza mahkemeleri bakacak.      DiÄŸer Ceza Mahkemeleri de özel kanunlarla belirlenen dava ve iÅŸleri görecek.      Mahkemelerin görevlerinin belirlenmesinde, kanunda yer alan suçun cezasının üst sınırı göz önünde bulundurulacak.      Ceza mahkemelerinin yargı çevresi, bulundukları il merkezi ve ilçeler ile bunlara adli yönden baÄŸlanan ilçelerin idari sınırları olacak.       SAVCILIKLAR     Cumhuriyet BaÅŸsavcılığı ve Cumhuriyet Savcılığı'nı da düzenleyen tasarıya göre, mahkeme kuruluÅŸu bulunan her il merkezi ve ağır ceza bulunan her ilçede, o il veya ilçenin adı ile anılan bir Cumhuriyet baÅŸsavcılığı, ağır ceza olmayan ilçelere Cumhuriyet savcılığı  kurulacak.      Cumhuriyet BaÅŸsavcılığı'nda, bir baÅŸsavcı ve yeteri kadar savcı bulunacak. Gerekli hallerde Adalet Bakanlığı'nın önerisi üzerine Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun kararıyla birden fazla baÅŸsavcıvekili atanacak.      Cumhuriyet BaÅŸsavcılığı, kamu davası açılıp açılmamasına karar vermek üzere soruÅŸturma yapmak, yargılama faaliyetlerini kamu adına izlemek, kesinleÅŸen mahkeme kararlarının yerine getirilmesiyle ilgili iÅŸlemleri yapmak ve kanunlarla verilen diÄŸer görevleri yerine getirmekle yükümlü olacak.      Cumhuriyet BaÅŸsavcıvekili; baÅŸsavcının verdiÄŸi görevleri yerine getirmek, savcıların adli ve idari görevlerine iliÅŸkin iÅŸlemlerini inceleyip baÅŸsavcıya bilgi vermek, gerektiÄŸinde adli göreve iliÅŸkin iÅŸlemleri yapmak, duruÅŸmalara katılmak ve kanun yollarına baÅŸvurmak, baÅŸsavcının yokluÄŸunda ona vekalet etmekle yükümlü olacak.         Cumhuriyet Savcısı da adli görevlere iliÅŸkin iÅŸlemleri yapmak, duruÅŸmalara katılmak ve kanun yollarına baÅŸvurmak, baÅŸsavcı tarafından verilen adli ve idari görevleri yerine getirmek, gerektiÄŸinde baÅŸsavcıya vekalet etmek ve kanunlarla verilen diÄŸer iÅŸleri  yapmakla görevli olacak.      Cumhuriyet savcıları, bulundukları il merkezi veya ilçenin idari sınırları ile bunlara adli yönden baÄŸlanan ilçelerin daire sınırları içinde yetkili olacak.        BÖLGE ADLÄ°YE MAHKEMELERÄ°     Bölge adliye mahkemeleri, ilk derece mahkemelerinin vereceÄŸi hükümve kararlara karşı yapılan baÅŸvuruları karara baÄŸlayacak.      Ağır ceza mahkemelerinin bulunduÄŸu yargı çevresinde görev yapmak üzere bir adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonu kurulmasını öngörürken, her mahkemede ve Cumhuriyet baÅŸsavcılığında bir yazı iÅŸleri müdürlüğü oluÅŸturulacak. Her Cumhuriyet baÅŸsavcılığında yeteri kadar yazı iÅŸleri müdürlüğü ile Adalet Bakanlığı'nca gerekli görülen yerlerde ayrıca idari, mali ve teknik iÅŸlerle ilgili müdürlükler kurulacak. Her müdürlükte bir müdür ile yeteri sayıda memur bulunacak.      TEMYÄ°Z YERÄ° OLARAK GÖREV YAPACAK     Tasarı, Yargıtay benzeri bir yapıda ve temyiz yeri olarak görev yapacak bölge adliye mahkemelerinin kurulmasını düzenliyor.      Bölge adliye mahkemeleri, bölgelerin coÄŸrafi durumları ve iÅŸ yoÄŸunluÄŸu göz önünde tutularak belirlenen yerlerde Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) olumlu görüşü alınarak Adalet Bakanlığınca kurulacak.      Bu mahkemeler ''BaÅŸkanlık, BaÅŸkanlar Kurulu, Hukuk ve Ceza Daireleri, Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet BaÅŸsavcılığı, Bölge Adliye Mahkemesi Adalet Komisyonu'' ve müdürlüklerden oluÅŸacak.      Bölge adliye mahkemeleri, adli yargı ilk derece mahkemelerince verilen ve kesin olmayan hüküm ve kararlara karşı yapılacak baÅŸvuruları inceleyip karara baÄŸlayacak.      Ayrıca, adli yargı ilk derece mahkemesi hakimleri aleyhinde Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu'na göre açılacak tazminat davalarına bakacak.      Bölge adliye mahkemesi baÅŸkanı birinci sınıf, daire baÅŸkan ve üyeleri birinci sınıfa ayrılmış ve Yargıtay üyeliÄŸine seçilme hakkını yitirmemiÅŸ adli yargı hakim ve savcıları arasından Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca atanacak. Yargıtay Daire BaÅŸkanı ve üyeleri de istekleri üzerine HSYK tarafından bölge adliye mahkemesi baÅŸkanlığına veya daire baÅŸkanlıklarına veya Cumhuriyet baÅŸsavcılığınaatanabilecekler.      Tasarıyla oluÅŸturulması hükmedilen adalet komisyonları, mahkemelerin hakim ve savcıları dışında kalan personeli hakkında kanunlarla verilen tüm görevleri yerine getirecekler.      Yasanın yürürlüğe girdiÄŸi tarihte duruÅŸması baÅŸlamış iÅŸlerde mahkemelerin görevinde bir deÄŸiÅŸikliÄŸin söz konusu olduÄŸu hallerde, üst görevli mahkemeler yargılamaya devam edecekler, alt görevli mahkemeler görevsizlik kararı vererek dosyayı üst mahkemeye gönderecekler.      Adalet Bakanlığı, yasanın yürürlüğe girdiÄŸi tarihten itibaren en geç iki yıl içinde bölge adliye mahkemelerini kuracak, bu süre içinde mahkemeler için gerekli kadroların ataması yapılacak ve bina ve araç-gereçler saÄŸlanacak.      Tasarı, bölge adliye mahkemeleri için 950 hakim ve savcı ile 1547 yardımcı personel kadrosu ihdas edilmesini de öngörüyor. Tasarının önümüzdeki günlerde TBMM Adalet Komisyonu'nda görüşülmesi bekleniyor. Â