Yargı reformu ve strateji belgesinde neler var?

PAKETTE NELER VAR?

Ceza Muhakemesi Kanunu'nda (CMK) yapılan değişiklik ile hükmü veren ilk derece mahkemesinden infazın ertelenmesine veya durdurulmasına ilişkin karar verilmesi istenebilecek. Karar verilmeden önce cumhuriyet savcısı ve hükümlünün görüşlerini yazılı olarak bildirmesi istenebilecek. Karar, duruşma açılmaksızın verilecek ve bu karara karşı itiraz yoluna gidilebilecek. Erteleme veya durdurma talebinin kabulü, güvence gösterilmesine veya diğer bir şarta bağlanabilecek.

İNCELEME VE KOVUŞTURMA

Bölge adliye mahkemesi, dosyayı ve dosyayla birlikte sunulmuş olan delilleri inceledikten sonra başka araştırmaya ihtiyaç duyulmadan cezayı kaldıran veya cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebeplere ya da şahsi cezasızlık sebeplerine bağlı olarak daha az ceza verilmesini veya ceza verilmesine yer olmadığına karar verilmesini gerektiren hallerde, hukuka aykırılığın düzeltilerek istinaf başvurusunun esastan reddine karar verecek. Soruşturma veya kovuşturma şartının gerçekleşmediğinin veya ön ödeme ve uzlaştırma usulünün uygulanmadığının anlaşılması ya da davanın ilk derece mahkemesinde görülmekte olan dava ile birlikte yürütülmesinin zorunlu olması halinde hükmün bozulmasına ve dosyanın yeniden incelenmek ve hükmolunmak üzere hükmü bozulan ilk derece mahkemesine veya kendi yargı çevresinde uygun göreceği diğer ilk derece mahkemesine gönderilmesine karar verecek.

TUTUKLULUKTA GEÇECEK SÜRE

Soruşturma evresinde tutukluluk süresi, ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işler bakımından 6 ayı, ağır ceza mahkemesinin görevine giren işler bakımından ise 1 yılı geçemeyecek. Ancak Türk Ceza Kanunu'nun 2'nci kitap 4'üncü kısım, 4'üncü, 5'inci, 6'ncı ve 7'nci bölümünde tanımlanan suçlar, 'Terörle Mücadele Kanunu' kapsamına giren suçlar ve toplu işlenen suçlar bakımından bu süre en çok 1 yıl 6 ay olup, gerekçesi gösterilerek 6 ay daha uzatılabilecek. Tutukluluk süreleri, fiili işlediği sırada 15 yaşını doldurmamış çocuklar bakımından yarı oranında, 18 yaşını doldurmamış çocuklar bakımından ise 4'te 3 oranında uygulanacak.

KAMU DAVASININ AÇILMASI

Uzlaştırma ve ön ödeme kapsamındaki suçlar hariç olmak üzere cumhuriyet savcısı, üst sınırı 2 yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı yeterli şüphenin varlığına rağmen kamu davasının açılmasının 5 yıl süre ile ertelenmesine karar verebilecek. Bu madde hükümleri; örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar, kamu görevlisi tarafından görevi sebebiyle veya kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen suçlar, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar, hakkında uygulanmayacak. Soruşturma veya kovuşturma evresinde, dava nakli veya adli tıp işlemleri nedeniyle yerleşim yeri dışında bir yere gitme zorunluluğu doğması halinde mağdurun yapmış olduğu konaklama, iaşe ve ulaşım giderleri, 'Harcırah Kanunu' hükümlerine göre Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanacak.

ÇOCUK VE MAĞDURLARIN İFADESİ

Cumhuriyet savcısı veya hakim tarafından ifade ve beyanının özel ortamda alınması gerektiği ya da şüpheli veya sanık ile yüz yüze gelmesinde sakınca bulunduğu değerlendirilen çocuk veya mağdurların ifade ve beyanları özel ortamda uzmanlar aracılığıyla alınacak.

SERİ MUHAKEME USULÜ

Soruşturma evresi sonunda 'Türk Ceza Kanunu'nda yer alan; hakkı olmayan yere tecavüz, genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması, trafik güvenliğini tehlikeye sokma, gürültüye neden olma, parada sahtecilik, mühür bozma, resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan, kumar oynanması için yer ve imkan sağlama, başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçlarıyla ilgili olarak kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilmediği takdirde seri muhakeme usulü uygulanacak.

BASİT YARGILAMA USULÜ

Asliye ceza mahkemesince iddianamenin kabulünden sonra adli para cezasını ve/veya üst sınırı 2 yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verilebilecek. Mahkumiyet kararı verildiği takdirde sonuç ceza 4'te 1 oranında indirilecek. Mahkemece koşulları bulunması halinde kısa süreli hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilebilecek veya hapis cezası ertelenebilecek ya da uygulanmasına sanık tarafından yazılı olarak karşı çıkılmaması kaydıyla hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilecek.

AVUKATLARA YEŞİL PASAPORT VE SINAV

Meslekte 15 yılını dolduran avukatlara hususi damgalı yeşil pasaport verilebilecek. Pasaportu iptal edilenler haklarında aynı nedenlerden dolayı devam etmekte olan herhangi bir idari veya adli soruşturma veya kovuşturma bulunmayanlara, kovuşturmaya yer olmadığına, beraatine, ceza verilmesine yer olmadığına, davanın reddine veya düşmesine karar verilenlere, mahkumiyet kararı bulunanlardan cezası tümüyle infaz edilenlere veya ertelenenlere, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilenlere pasaport verilebilecek. Hakim adaylığı sınavına girmek ve avukatlık veya noterlik stajına başlamak için 'Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı'nda veya 'İdari Yargı Ön Sınavı'nda başarılı olmak şart olacak. 'Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı' yılda en az 1 defa, 'İdari Yargı Ön Sınavı' ise 2 yılda en az bir defa olacak şekilde Adalet Bakanlığı ile imzalanacak protokole göre Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi tarafından yapılacak.

SUÇ OLUŞTURMAYACAK

Haber verme sınırlarını aşmayan veya eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmayacak. Soruşturma giderleri ile birlikte cumhuriyet savcılığınca yapılacak tebliğ üzerine 10 gün içinde ödediği takdirde hakkında kamu davası açılmayacak. Failin 10 gün içinde talep etmesi koşuluyla bu miktarın 1'er ay ara ile 3 eşit taksit halinde ödenmesine cumhuriyet savcısı tarafından karar verilebilecek. Taksitlerin süresinde ödenmemesi halinde ön ödeme hükümsüz kalacak ve soruşturmaya devam edilecek.