'Yargı her türlü oluşuma karşı bağımsız olmalı'

ANAYASA Mahkemesi (AYM) Başkanı Zühtü Arslan, devlet zirvesinin katıldığı dünkü 57. yıl kuruluş yıldönümü töreninde yeni sisteme, yargı bağımsızlığı ve kuvvetler ayrılığına dönük çarpıcı mesajlar verdi. AYM’nin önünde iptal talebiyle 21 Cumhurbaşkanlığı kararnamesi bulunduğunu açıklayan Arslan, “2017 anayasa değişikliğiyle benimsenen yeni sistemin en önemli kurumunun, tabir yerindeyse ‘alamet-i farikası’ Cumhurbaşkanlığı kararnameleridir. Bu nedenle Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin anayasallık denetimi, yeni sistemin üzerine dayanması gereken denetleme ve dengeleme mekanizması bakımından hayati derecede önemlidir” dedi.

ANAYASA YARGISINDA ÜÇÜNCÜ EVRE

Bireysel başvurunun ardından, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin anayasallık denetimi yetkisinin AYM’ye verilmesiyle Türk anayasa yargısında üçüncü evrenin başladığını vurgulayan Arslan’ın konuşması özetle şöyle:

VİCDANİ KANAAT: “Yargı bağımsızlığı, demokratik hukuk devletinin olmazsa olmaz gereklerindendir. Son yıllarda yaşadığımız tecrübeler, yargının sadece yasama ve yürütmeye karşı değil, aynı zamanda her türlü paralel yapı ve oluşuma karşı da bağımsız olması gerektiğini göstermiştir. Hâkim hiçbir şart ve ahval altında aklını ve vicdanını başkasına emanet edemez. Tam da bu nedenle Anayasa uyarınca görevlerinde bağımsız ve tarafsız olan hâkimler, Anayasa’ya, kanuna, hukuka uygun olarak vicdani kanaatlerine göre karar verirler.

AYM KARARLARI IŞIK TUTACAK: Anayasal sistemimizde Cumhurbaşkanlığı kararnamesi yeni bir kurumdur. Şu anda mahkemenin önünde anayasallık denetimi yapılacak olan 21 Cumhurbaşkanlığı kararnamesi bulunmaktadır. AYM’nin bu kararları, bir yandan Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin hukuki rejimini açıklığa kavuşturacak, diğer yandan da yeni hükümet sisteminde yasama, yürütme ve yargı organları arasındaki ilişkilere önemli ölçüde ışık tutacaktır.

ANAYASAL KİMLİK: Hiç kuşkusuz hükümet sistemi ve yönetim tekniğine ilişkin bazı değişiklikler anayasal kimliği belli ölçüde etkilemiştir. Ancak bu durum anayasal kimliğin temel esaslarını değiştirmemiştir. Genelde anayasacılığın, özelde de anayasa yargısının amacı, bireyin temel hak ve hürriyetlerini teminat altına almak için devletin hukuka tabi olmasını sağlamaktır.

KUVVETLER AYRILIĞI, KUVVETLER ÇATIŞMASI DEĞİLDİR: Demokrasiyi özgürlükler rejimi kılan ilkelerden birisi de kuvvetler ayrılığıdır. AYM’ye göre kuvvetler ayrılığı ilkesi, erklerin birbirleriyle bağlantısız bir şekilde çalışmalarını değil, aksine kendi anayasal yetkilerini kullanarak işbirliği içinde çalışmalarını gerektirmektedir. Bu bağlamda kuvvetler ayrılığı, hiçbir şekilde kuvvetler çatışması değildir.

YETERLİ DEĞİL: Hukuk devleti, kuvvetler ayrılığı, yargı bağımsızlığı ve yargısal denetim gibi kavram ve kurumların varlığı bireyin temel hak ve hürriyetlerinin teminat altına alınması bakımından gerekli ancak yeterli değildir.

HÜRRİYET VE DEMOKRASİ TERBİYESİ: Türkiye’de anayasa yargısının öncülerinden Ord. Prof. Dr. Ali Fuad Başgil, temel hak ve hürriyetlerin korunmasına yönelik asıl teminatın eğitimle kazanılabilecek olan ‘hürriyet ve demokrasi terbiyesinden’ geçtiğini belirtmiştir. Başgil’e göre ‘Anayasaların en iyisi, en iyi ve en kolay tatbik edilenidir’.

İPTAL DAVALARI: AYM’nin görev alanının genişlemesi iş yükünü de arttırmıştır. Bireysel başvuruda bugün itibariyle derdest başvuru sayısı 42 bin civarındadır. Mevcut iptal davalarının yaklaşık yüzde 70’i kanunlaşan olağanüstü hal kanun hükmünde kararnameleri ile Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinden oluşmaktadır.”

NOTLAR: DEVLETİN ZİRVESİ BİR ARADA

CUMHURBAŞKANI Tayyip Erdoğan ile CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Ankara Çubuk’taki saldırıdan sonra dün ilk kez AYM’nin 57. kuruluş yıldönümünde bir araya geldi.

Yüce Divan Salonu’ndaki törende AYM Başkanı Arslan ile Başkanvekilleri Hasan Tahsin Gökcan ve Engin Yıldırım konukları kapıda karşıladı. Törene Cumhurbaşkanı Erdoğan, TBMM Başkanı Mustafa Şentop, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu, Danıştay Başkanı Zerrin Güngör, Adalet Bakanı Abdulhamit Gül, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Yargıtay Başkanvekili Mehmet Kürtül, BBP Genel Başkanı Mustafa Destici, Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu ve Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun katıldı. Törende, yüksek yargı organlarının başkan ve üyeleri ile yabancı konuklar da yer aldı.

Tören salonuna gelen Erdoğan, tüm protokoldekilerle birlikte Kılıçdaroğlu ile de tokalaştı. Tokalaşma sırasında ve tören boyunca iki isim arasında bir diyalog yaşanmadı. Ancak Kılıçdaroğlu, Çubuk’ta saldırıya uğrayan isimlerden Meclis Başkanvekili Levent Gök ve Adalet Bakanı Abdulhamit Gül’ün, Erdoğan salona gelmeden yaptıkları uzun sohbet dikkat çekti. Gök’ün, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ve Bakan Gül’le üçlü sohbeti de objektiflere yansıdı.

KILIÇDAROĞLU MAKAMA ÇIKMADI

Tören saygı duruşu ve İstiklal Marşı ile başladı. AYM Başkanı Arslan’ın, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin anayasal denetimine geniş yer ayırdığı, yargıya paralel yapı uyarısı yaptığı konuşmasından sonra tören sona erdi. Erdoğan, Kılıçdaroğlu ile bir kez daha tokalaşmadan tören salonundan ayrıldı.
Erdoğan ve devlet zirvesi AYM Başkanı Arslan’ın davetiyle makamına çıktılar. Ancak, Kılıçdaroğlu protokolle birlikte yukarı çıkmak ya da konuklarla birlikte kokteyle katılmak yerine tören bittikten hemen sonra AYM’den ayrıldı. Erdoğan ve konuklar yaklaşık yarım saat Arslan’ın makamında kaldılar.
Yüce Divan salonunun girişinde verilen kokteylde konuklara yaprak sarma, su böreği, baklava, çay ve meşrubat ikram edildi.