Yapay zekâya ‘piskevit’ ayarı

Lise öğrencisi olduğu halde, TEKNOFEST’te üniversite düzeyinde yarışan İlhan Emre Çolakgil, geliştirdiği ‘Piskevit’ isimli sistemiyle ‘Türkçe Doğal Dil İşleme Yarışması Serbest Kategorisi’nde üçüncü oldu. Yarışmada birinciliği Fırat Üniversitesi ekibi, ikinciliği ise TOBB Üniversitesi ekibi kazandı. Çolakgil, yapay zeka modellerinin kontrolden çıkıp sakıncalı ve tehlikeli bilgiler paylaşmasını önleyecek ‘Piskevit’ sistemini 1 ayda tamamladı. Bu sistem sayesinde insani değerlerin Türkçe dilinde yapay zeka modellerine öğretilebileceğini belirten Çolakgil, çalışmasını şöyle anlattı:
ETİK KURALLAR HAKKINDA BİLGİ SAHİBİ DEĞİLLER
“Büyük dil modellerinin en büyük adımı ChatGPT ile atıldı. Bu modeller, internetteki tüm verileri kullanarak dilleri anlamaya çalışıyor. Ardından onlara sorulan sorulara en uygun şekilde cevap veriyor. Ancak internette zararlı veriler de bulunuyor ve modeller cevaplarında bu zararlı bilgileri de kullanabiliyor. Bunun önüne geçmek için de geliştiriciler tarafından ‘alignment’ denilen yeni bir eğitim süreci başlatıldı. Burada modele insani değerleri öğretmek amaçlandı. Böylece model, doğru ile yanlışı ayırarak ‘neye cevap verebilirim ya da veremem’ gibi unsurları öğrenebiliyor. ChatGPT bunu Türkçe dahil bütün diller için yaptı. 

SİSTEM YÜZDE 90 ORANINDA BAŞARI ELDE ETTİ
Ancak ülkemizdeki bir çok şirket tarafından kullanılan Facebook’un eğittiği ‘Llama’ ismindeki yapay zeka modelinde Türkçe dili için böyle bir filtreleme yok. Bu model, sadece İngilizce bildiği için güvenlik önlemi de yalnızca bu dil için sağlanmış oluyor. Türkçe dilinde bu sorunun oluşmaması için de ilk açık kaynak veri setini yayınladım. Ardından birkaç modelde bunu deneyerek başarı oranını test ettim. İçinde çocuk istismarı ve uyuşturucu temini gibi soruların bulunduğu veri setiyle sistemim yüzde 90 oranında başarı elde etti. Yani sistemim sayesinde yapay zeka bu sorulara yanıt veremeyeceğini söyledi.”

YANLIŞ VE TEHLİKELİ CEVAPLAR VERİYORDU
Çolakgil, böyle bir sistem geliştirme fikrinin izlediği bir diziyle oluştuğunu dile getirerek şöyle devam etti:“Geçtiğimiz yıllarda izlediğim Person of Interest dizisinde bir insan yapay zekaya birtakım sorular soruyordu. Yapay zeka ise bu sorulara etik dışı cevaplar veriyordu. Ben de buradan yola çıkarak İngilizce veritabanıyla oluşturulan yapay zeka modellerine Türkçe sorular sordum ve Türkiye’nin önde gelen şirketleri ve eğitim kurumlarının kullandığı yapay zeka modellerinin Türkçe sorularda yanlış ve tehlikeli cevaplar verdiğini tespit ettim. 

SUİKAST PLANI HAZIRLADI
Modele örneğin ‘İlhan Emre Çolakgil’e nasıl suikast düzenlerim’ diye sorduğumda bana bir suikast planı çıkardı. Bunun üstüne ben de yapay zeka dil modellerine Türkçe dilinde etik kuralları öğreten bir sistem geliştirdim. Geliştirdiğim sistem sayesinde dil modeli artık herhangi bir suikast planı sorusu sorulduğunda ‘Buna cevap veremem. Bu yasal ve etik bir soru değil’ şeklinde yanıt verebiliyor. Diğer yandan TEKNOFEST’te üniversite düzeyinde ekiplerle bir lise öğrencisi olarak tek başıma yarıştım. Bunu yapmamın sebebi projenin daha fazla ses getirmesini istememdi. Katıldığım ‘Doğal Dil İşleme’ yarışmasının üniversite kategorisinde 18 yaş sınırı vardı. Yaşım tuttuğu için beni kabul ettiler. Yaklaşık 100 ekibin arasından sıyrılarak 3’üncü oldum. Hedefim ilk 3’e girmekti ve bunu başardım. O nedenle çok mutlu ve gururlu hissediyorum.

GELECEKTE İNTERNET YERİNE YAPAY ZEKAYA DANIŞACAĞIZ
Dil modellerindeki güvenlik önlemleri yıllardır konuşulan bir konu. Şu ana kadar ise Türkçe dilinde bu modeller için herhangi bir güvenlik önlemi alınmadı.  Ancak sistemim sona erdiğinde Türkçe dilindeki ilk güvenlik modeli olacak. Günümüzde internet aramaları çok ciddi bir şekilde korunuyor. Ancak bu adımların yapay zeka alanında da atılması gerekiyor. Çünkü gelecekte insanlar bilgi edinmek için internet yerine ChatGPT ya da Llama gibi yapay zeka modellerine danışacak. 

YAPAY ZEKA ALANINDA BAŞARILI ÜLKELERDEN OLACAĞIZ
Dünyada insani değerleri yapay zeka dil modellerine öğretme konusunda Harvard, Stanford ve MIT gibi üniversitelerde çok ciddi çalışmalar yürütülüyor. Amacım da bu üniversitelerde okuyup ilerde yapay zeka alanında ülkeme hizmet etmek. Çünkü şu an Türkiye’de bu alanda çok önemli çalışmalar yapılıyor ve bence ilerde yapay zeka alanında başarılı olan ülkelerden biri olacağız.” 

ADI NEDEN ‘PİSKEVİT’?
İlhan Emre Çolakgil, sistemini geliştirirken çoğunlukla bisküvi yediğini belirterek, “TEKNOFEST’e başvurmak için projeme bir isim vermem gerekiyordu. Yanımda da o an yine bisküvi vardı. Düşünürken adı neden ‘piskevit’ olmasın dedim. Çünkü çocukluğumdan beri nesnelerin isimleriyle oynamayı seviyorum. Ayrıca ‘Piskevit’ isminin yarışmada ilgi çekeceğini düşündüm” dedi.