Yakma yaktıkça sıra sana gelecek

Bugün 31 Mayıs ‘Dünya Sigarayı Bırakma Günü’. Yıllardır, bir türlü ayrılamadığınız, sahte dost sigaradan ayrılmanın tam zamanı. Hem düşünün ki sigara her yıl Avrupa'da 1 milyon, dünyada 3 milyon kişinin ölümüne neden oluyor. Kaba bir hesapla, her gün 6 jumbo jet dolusu insan, sigara yüzünden dünyadan göçüyor.

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta, kanser vakalarında sigaranın en önemli faktör olduğunu belirterek, özellikle akciğer kanseri üzerinde duruyor. Prof. Dr. Küçükusta, elinizdeki sigarayı hemen söndürmenizi gerektiren nedenlerden bazılarını şöyle sıralıyor:

KANSER

Tüm kanser ölümlerinin yüzde 30'u sigaraya bağlıdır. Sigara dumanında bulunan 4 binden fazla bileşiğin en az yarısının kanserojen olduğu saptanmıştır. Sigaranın kanser etkisi en çok doğrudan temas eden organlarda görülür, ama diğer organlarda zehirli dumanın kanserojen etkisinden kurtulamazlar. Mesela, idrar yoluyla vücuttan atılan naftalamin mesane kanseri riskini yükseltir.

AKCİĞER KANSERİ

Akciğer kanserlerinin yüzde 90'ından sigara sorumlu tutulmaktadır. Akciğer kanseri 1950'den bu yana yüzde 250 artış göstermiştir ve bu sigara tüketimiyle paraleldir. Sigara içen erkeklerde akciğer kanseri riski yüzde 22, kadınlarda ise yüzde 12 daha fazladır. 15 yaşından önce sigaraya başlayanlarda risk, 25 yaşından sonra başlayanların 4 katıdır.

RİSKİ AZALTMAK

Kanser riskinin azalması, sigarayı bırakmanızdan 5 yıl sonra başlar. Ancak riski sıfırlamak 25 yıl sonra bile imkansızdır. Bu nedenle, tek çözüm ‘hiç içmemek’. Ama eğer tiryakiyseniz, bir an önce ‘bırakmak’

VAZGEÇEMİYORSANIZ

Eğer sigaradan vazgeçemiyorsanız, yukarıdaki rakamlardan da anlaşıldığı gibi, akciğer kanserine yakalanma riskiniz çok yüksek. Hiç olmazsa ‘erken teşhis’i sağlayabilmek için hemen doktora gitmeniz gereken belirtiler: ‘‘Öksürük, öksürükte artış, öksürük karakterinde değişme, balgam, kanlı balgam, hırıltılı solunum, nefes darlığı, göğüs ağrısı, sırt, omuz, kol ağrısı, yüksek ateş, halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı zatürree’’

ÇOCUKLARI VURUYOR

Dünyadaki her 5 ölümden birinin nedeni olan sigara, sadece tiryakileri değil, onlarla aynı ortamı paylaşanları da vuruyor. Üstelik, sigara dumanında bulunan bazı kanserojen maddeler, yanarken her 2 ucundan havaya karışan ‘yan duman’ da daha da çok bulunuyor. Yan dumandan en çok zararı 2 yaşın altındaki çocuklar görüyor. Pasif içici haline gelen bebeklerde, orta kulak iltihabı, bronşit ve zatürree sık görülüyor ve zor tedavi ediliyor. Evlerinde sigara içilen ve astıma yakalanan çocuklar için ise çok uzun süreli tedaviler gerekiyor. Pasif içiciler de akciğer kanseri riskini, neredeyse tiryakiler kadar taşıyorlar. ABD'de yapılan araştırmalar, her yıl en az 5 bin pasif içicinin sigaraya bağlı akciğer kanserinden öldüğünü ortaya koyuyor. Evet, anlatılanlar belki de tiryakiler için kabullenilmesi zor olan gerçekler. Ama hepsi bilimsel, hepsi yaşanmış. Bu nedenle bugün ‘31 Mayıs Dünya Sigrayı Bırakma’ gününde ilk kez ya da bir kez daha ama ‘son kez’ deneyin zehirli dumandan ayrı yaşamayı.

Ata'nın sigarası bilgisayarla silindi

İzmir Bornova Lions Kulübü, ilçedeki okul ve resmi ve kuruluşlara Atatürk posteri dağıtırken, sağlık mesajı da verdi. Milli Eğitim Bakanlığı işbirliğiyle yapılan etkinlikte, Ata'nın bir törende elinde sigarayla oturken çekilmiş siyah beyaz fotoğrafı seçildi. Ancak Atatürk'ün elindeki sigara bilgisayarla yok edildi. Böylece gençlere de yol gösterdiklerini söyleyen Kulüp Başkanı Bünyamin Ay, ‘‘Gençlerin kötü alışkanlıklardan uzak tutulması için toplum olarak mücadele ediyoruz. Atatürk gibi her yönüyle mükemmel ve örnek bir liderin, elinde sigarayla sunulması yanlış geldi. Gençlerimizin, Atatürk'ü kendilerine örnek alırken sigarayı dahil etmemelerini istiyoruz’’ dedi.

Dumanlı notlar

Türkiye'de ise nüfusun yüzde 43.6'sı sigara içiyor. Bunların yüzde 62.8'ini erkekler, yüzde 24.3'ünü ise kadınlar oluşturuyor. Sigaraya başlama yaşı 11 olarak belirlenen Türkiye'de öğrencilerin yüzde 40.70'i, öğretmenlerin yüzde 77'si sigara kullanıyor.

Sigara içenlerin vücuduna yüzde 15 ila yüzde 33 daha az oksijen giriyor. Bu en önce beyin ve kalbin harabiyeti anlamına geliyor.

Uyuşturucular arasında en çok ölüme sebep olan madde sigara. Sigaranın sebep olduğu ölümler, diğer uyuşturucularınkinden 13 kat fazla.

Günde bir paket sigara içenlerin vücudunda 20 yılda 7 kilogram is ve katran birikiyor.

Tiryaki kadınların çocuklarında sakatlık oranı yüzde 65.

Günde bir paket sigara içilen evde, çocuklar da beş adet sigara içmiş gibi oluyor.

Sağlık Bakanlığı'nca lise ve dengi okullardaki öğrenciler üzerinde yapılan araştırmada, çocukların yüzde 28'inin 14 yaşın altında sigara kullanmaya başladıkları belirlendi.

Ruh Sağlığı Daire Başkanlığı'nca geçtiğimiz yıl yapılan ‘‘Lise ve dengi okul öğrencilerinin sigara, alkol ve uyuşturucu konusundaki bilgi, tutum ve davranışlarının belirlenmesi’’ konulu araştırmada, Türkiye'de lise ve dengi okullardaki öğrencilerde sigara kullanımının yaygın olduğu ortaya çıktı.