"Ya bizim gündemimiz ya da uçak gemileri mi?"

Bugün Bağdat'ta ABD ve İran yetkilileri uzun bir aradan sonra ilk kez bir araya geliyorlar. 1980 yılında ABD Tahran büyükelçiliğinin işgal edilmesinden bu yana kesilen diplomatik ilişkiler için bir başlangıç noktası.

Bu görüşme Bağdat'ta yapılıyor.  Her ne kadar görüşmelerde ABD tarafında Ryan Crocker ve İran tarafında Hasan Kazemi olacağı söyleniyorsa da her iki ülkenin de toplantıya, gündeme alacakları konular temelinde farklı kişilerin de katılması bekleniyor.

Bu toplantının amacı konusunda deÄŸiÅŸik yorumlar var.Â

"ABD Ä°ran'la diyalog arıyor."Â

"ABD Irak konusunda İran'dan yardım istiyor."
"ABD Ä°ran'ın bölgedeki terörist faaliyetleri desteklediÄŸini biliyor ve bu desteÄŸi durdurmasını istiyor.  Bunun pazarlığını yapmak istiyor."Â
"Ä°ran bölgede etkisini artırmak için nükleer programı koz olarak kullanıyor."Â

Bu yorumların hangisinin gerçeğe daha yakın olduğunu söylemek güç. Öte yandan Bush yöneticilerinin ve danışmanlarının eşleriyle birlikte  30 Mayıs tarihinde Bahama adalarında ünlü bir otelde ağırlanacakları ve bir kaç dizi toplantı yapacakları bildiriliyor. Konferansın konusu da ilginç:

"Confronting The Iranian Threat: The Way Forward" (İran tehdidine karşı alınacak önlemler ve ilerleyeceğimiz yön)

Zamanlaması son derece dikkatle seçilmiÅŸ bir konferans.  Amerikan planlama tarzına uygun.  BaÄŸdat'da Ä°ran'lı yöneticilerle yapılacak toplantıda ele alınacak konular da mutlaka Bahama'da toplanacak olan uzmanlar tarafından dikkatle seçilmiÅŸ olmalı.  Büyük bir olasılıkla BaÄŸdat toplantısında ele alınacak konular, ve Ä°ran'ın yaklaşımları Bahama toplantısında uzmanlar tarafından deÄŸerlendirilecek. KarşılaÅŸmadan önce karşı takımın oyununu uzmanlarla izleyerek strateji belirleyen bir teknik direktör kurnazlığıyla kurgulanmış bir toplantılar dizini.  Bu basına açıklanan resmi toplantılar.  Bir de  her zaman olduÄŸu gibi basına açıklanmayan gizli  kulis arkası toplantıları vardır.Â

Bahama adalarında toplantıya kimlerin  katılacağı organizasyonu yapan  danışmanlık ÅŸirketi tarafından basına duyurulmuÅŸ bulunuyor.Â

Birleşmiş Milletler büyükelçisi  Zalmay Khalilzad ve eşi. Dışişleri müsteşarı Paula Dobriansky ve Uri Lubrani, İran uzmanı ve İsrail başbakanının özel danışmanı  Ehud Olmert ve adları açıklanmayan 30'a yakın uzmanın katılacağı büyük bir toplantı bu.

Bush'u destekleyen 'Yeni Muhafazakarlar (Neo-conservatives)' adlı  ideolojik baskı grubunun Ä°ran konusunda askeri bir çözümden yana olduÄŸu biliniyor.  Bunun ötesinde askeri operasyondan yana olan hükümete yakın çevrelerden örnekler de var.  AraÅŸtırmacı yazar  Norman Podhoretz'in Haziran 2007'de yayınladığı bir yazısının baÅŸlığı "Ä°ran bombalanırsa ", ABD BirleÅŸmiÅŸ Milletler büyükelçisi  John Bolton'ın geçen ay  Fox News'e verdiÄŸi demeç son derece açık bir dille Ä°ran'daki rejimin deÄŸiÅŸtirilmesi gerektiÄŸi ve gerekirse bu konuda askeri operasyonların da yapılmasının gerekebileceÄŸini  vurgulaması son derece dikkat çekici.Â

SavaÅŸ bulutlarının toplandığını gösteren baÅŸka kanıtlar da var.  Ä°ran körfezine bu hafta içinde yollanan 17,000   deniz piyadesini  taşıyan gemiler ve onları destekleyen denizaltılar ve kruvazörlerden oluÅŸan donanma da  yeterince açık bir mesaj veriyor.  Bunlara ilave olarak USS John C Stennis, USS Nimitz, U.S.S Bonhomme Richard adlı uçak gemileri bölgede ciddi bir askeri vurucu güç toplandığının kanıtı olarak karşımızda duruyor.  Bu dünyanın en modern donanımına  ve silahlarına sahip askeri gücün havada uçan sineÄŸin kanat seslerini bile duyacak kapasitede olduÄŸunu söylemeye de gerek olduÄŸunu sanmıyorum.Â

Washington  belki de konferans öncesi gözdağı vermek amacıyla bu gösteriyi yapıyor.  Ä°ran'ın bu tehdide nasıl bir reaksiyon göstereceÄŸini ölçmeye çalışıyor.  Öte yandan  BaÅŸkan Bush'un CIA'ya Ä°ran'da bazı askeri olmayan operasyonlar yapma konusunda yetki verdiÄŸi de ABC News'de açıklandıktan sonra  Bush yönetiminin Ä°ran konusunda ne kadar ciddi ve kararlı olduÄŸu ortaya çıkmaktadır.Â

Bütün bu gerilimin ortasında BaÄŸdat toplantısının altında ne gibi bir amacın olduÄŸu konusunda net bir ÅŸey söylemek güç.Â

İran'ın başmüzakerecilerinden  Ali Larijani'nin toplantının amacıyla ilgili söyledikleri İran'ın gerilimden yana olmadığını gösteriyor.  Ne söylenirse söylensin bu toplantı her iki taraf için de gecikmiş bir diplomatik ihtiyacın sonucudur.  Toplantıda hiç bir sonuç çıkmayacağını konusunda hemen hemen tüm yorumcular hemfikir. Öte yandan  ABD'nin yeni Irak ekibi  General David Petraeus ve Büyükelçi Ryan Crocker, böylesine diyalog arayan bir başlangıçla bölgedeki ülkelere farklı bir mesaj vermek istemektedirler:

Ya toplantı masasında bizim gündemimiz, ya da uçak gemileri. Â