Wagner 200 yaşında hala Almanya'nın en tartışmalı ismi

Kimilerine göre, ünlü bestekar, Yahudi karşıtı görüşleri nedeniyle anılmayı hak etmiyor, kimileriyse sanata katkısı nedeniyle saygıda kusur edilmemesi gereken bir dâhi olduğunu düşünüyor.

Doğumunun 200'üncü yılında Richard Wagner bir yandan etkinlikler, yeni heykeller ve kitaplarla anılıyor, diğer yandan da, ünlü müzisyenin kendini beğenmiş bir Yahudi düşmanı olduğu yönündeki tartışma sürüyor.

OPERADA DEVRİM YAPTI

Wagner, kariyeri açısından bakıldığında, sanat tarihine damgasını vuran diğer ünlü müzisyenlerden farklı bir yere sahip, çünkü o, aynı zamanda bir teorisyen.

Alman Romantizmi'nden beslenerek yarattığı "Gesamtkunstwerk" (Bütünlüklü Sanat Eseri) kavramını ortaya atarak ve uygulayarak operada devrim yaptı, hatta sinemayı bile etkileyecek bir akım başlattı.

Müziğin, dramanın, şiirin, kısacası bütün sanat dallarının aynı eser içinde, aynı anda bulunarak bir "bütünlük" yaratılıcağının savunulduğu teori, 19. yüzyıl Avrupası'nda sanata bambaşka bir bakış açısı getirdi. Bu görüş, kaynağını yaşamın bütünlüğünü yansıtmak arzusundan alıyordu.

'YAHUDİ KARŞITLIĞI' SUÇLAMASI

Öte yandan, Wagner, paylaşmakta zarar görmediği bazı kişisel görüşleri nedeniyle, kariyerinde olduğu gibi "örnek" insan portresi çizmiyordu.

Sanatçının ırk ve Yahudiler hakkındaki yazıları, Almanya'da 19. yüzyılda ağırlık kazanan düşünce biçimini yansıtıyordu. Yahudi karşıtı sözlerine karşın, bu ırka mensup arkadaşları, beraber çalıştığı meslektaşları ve hatta destekçileri yok değildi. Ancak, yazdığı operalardaki bazı karakterlerin Yahudileri temsil ettiğini ve onları bu biçimde yerdiğini iddia edenler de vardı.

Bazı uzmanlara göre, ünlü besteci yaşamının son yıllarında, "Irkların karışması nedeniyle Avrupa'nın geleceğini parlak görmeyen" ırkçı filozof Arthur de Gobineau'ya fikren iyiden iyiye yakın durur olmuştu. Bu sebeple, Sol düşünceli kişilerce de eleştirilir oldu. Alman edebiyat eleştirmeni ve düşünür Walter Benjamin, Wagner'i, "burjuvaların yanlış bilincinin" örneği olarak tanımlıyordu.

HITLER ONA HAYRANDI

Dünyanın en büyük soykırımını yapan Adolf Hitler de büyük bir Wagner hayranıydı ve bestecinin operalarını, kendi Alman Ulusu idealinin ete kemiğe bürünmüş şekli olarak nitelendiriyordu.

Bu nedenle, bugün Wagner, doğumunun 200. yıldönümünde hala Alman toplumunun en tartışmalı isimlerinden biri. Onun dehası karşısında büyülenenler, Wagner ile müziğinin birbirinden ayrı olarak değerlendirilmesi gerektiğini savunuyor.

Wagner'in sanatına hayran olanlar arasında, Almanya'yı yöneten isim Angela Merkel ve eşi Joachim Sauer de yer alıyor. Merkel çifti, Wagner'in bizzat yaratıcısı olduğu ve ölümünden sonra da devam ettirilen Bayreuth Festivali'nde her yıl boy gösteriyor.