Venedik ve İstanbul’u buluşturan tekne
Güncelleme Tarihi:
Tarihte yakın ilişki içinde bulunmuş iki kent, Venedik ve İstanbul. O tarihi ilişki şimdi ‘Baştarda’ teknesiyle yeniden gündemde. Çünkü, yarın başlayacak Uluslararası Venedik Mimarlık Bienali’ndeki Türkiye Pavyonu’nda sergileniyor ‘Baştarda’. 15. Uluslararası Mimarlık Sergisi Türkiye Pavyonu’nda yer alan ‘Darzana’ başlıklı proje, tersane kentleri olan Venedik ve İstanbul arasındaki ortak kültürel ve mimari mirasa da dikkat çekiyor.
Darzana, Türkçedeki tersane ve İtalyancadaki arsenale kelimelerinin Venedik lehçesindeki karşılığı, aynı zamanda Arapçadaki ‘Dara’s-sina’a’ (sanayi yeri) tabirinden geliyor. Darzana bu yönüyle, 11. yüzyıl ile 19. yüzyıl arasında Akdeniz coğrafyasında denizciler, seyyahlar, tüccarlar, kısacası aynı dili konuşmadıkları halde birbirleriyle anlaşması gereken insanlar arasında kullanılan melez bir dil olan ‘Lingua Franca’ya da göndermede bulunuyor.
Proje, Feride Çiçekoğlu, Mehmet Kütükçüoğlu ve Ertuğ Uçar küratörlüğünde bir ekip tarafından hazırlandı. İstanbul Kültür Sanat Vakfı’nın koordinasyonunu yürüttüğü, Schüco Türkiye ve Vitra’nın sponsorluğunda gerçekleştirilen Türkiye Pavyonu bienalin ana mekânlarından Arsenale’deki Sale d’Armi binasında bulunuyor.
İSTANBUL’DA İNŞA EDİLDİ
Baştarda İstanbul Haliç’te artık kullanılmayan ve terk edilmiş Camialtı ve Taşkızak tersanelerindeki malzemelerden üretildi. Önce malzemelerin asbest temizlikleri yapıldı. Sonra Türkiye Pavyonu’na ev sahipliği yapan Venedik Tersanesi’nin ‘Sale d’Armi’ binasındaki holün ahşap kirişlerinin bir kopyasının altında, İstanbul’da inşa edildi. 30 metre uzunluğunda ve dört ton ağırlığındaki Baştarda, eski gemi parçalarından oluşan 560 parçadan oluşuyor. İstanbul’da kurulan tekne daha sonra tek tek sökülüp paketlenerek konteynere yüklendi ve denizyoluyla, bugün mülteci mezarlığına dönmüş Akdeniz’i aşarak Venedik’teki Arsenale’ye getirildi. Bienal sonrası başka tersanelerde de yoluna devam edecek.
BİENALİN EN ÇOK İLGİ GÖREN PROJESİ
Darzana projesini Venedik’e taşımak için inşa edilen tekne adını, yine çokkültürlü ve çok kökenli bir başka kelimeden alıyor. ‘Baştarda’ sözcüğü ‘nesebi belirsiz’ (bastardo) anlamına geliyor ve Osmanlı döneminde kadırga ile kalyon arasında, hem kürekle hem de yelkenle yol alan melez teknelere deniyor. Darzana, basın ve profesyoneller için dün kapılarını açan Venedik Mimarlık Bienali’nin gerek kavramsal çerçevesi gerek görselliği ile en çok ilgi gören eserlerinden biri oldu. Her bienalde verilen en iyi proje ödüllerinden birini alması sürpriz olmaz.