Vedat Milor: Midye yemek pil yemek gibi

Evsel atıklar, sanayi gibi nedenlerle dünya denizleri hızla kirleniyor. Kirlilik denizde yaşayan canlıları tehdit ettiği gibi, onları tüketen insanoğlunu da etkiliyor. Uzmanlara göre denizden gelen en büyük tehlike ağır metaller. Ülkemizde çok tüketilen istavrit, hamsi gibi küçük balıklarda çok az görülse de, dip balıkları ile deniz kabuklularındaki ağır metal oranları, tüketenlerde sağlık sorunlarına neden oluyor. 2007’de civa zehirlenmesi yaşayan yemek eleştirmeni Vedat Milor yaşadıklarını şöyle anlattı:

TENİS OYNARKEN FARK ETTİM

“Zamanında iyi tenis oynardım ama birden koşarken yalpalamaya başladım. Bir yavaşlık ve dengesizlik söz konusuydu. Ayak parmaklarımda garip hisler belirmeye başladı. Durup dururken acıyordu, katılaşıyordu, kaşınıyordu ve karıncalanıyordu. Doktorum şeker hastalığından şüphelendi ama bir şey çıkmadı. Nöroloğa göründüm ve ağır metal testi yaptırdım. Cıva ve arsenik çıktı. Cıva denizden, arsenik ise pestisitlerden, meyve ve sebzelerden gelir. Cıva özellikle bağışıklık sistemini etkiliyor ve belli bir eşiği geçince beyni de etkiliyor. Napolyon’un cıva zehirlenmesinden öldüğü söylenir. Özellikle midyede çok oluyor. Bir Türk doktoru ‘Midye yiyeceğine, pil kemir daha iyi’ demişti. Bunu bilmiyordum. Bir süre deniz ürünü hiç yemedim. Hastalığım tam normale inmedi ama kabul edilebilir seviyelerde kaldı. Yurtdışında tarım bakanlıkları hangi deniz ürünlerinde ne kadar cıva olduğunu açıklıyor. Küçük balıklarda yok. Balıklar cıvadan zehirlenince kaskatı kesiliyor, onları avlamak daha kolay oluyor. Biz de onları yiyoruz. Kuruntu yapmayın ancak kendinizde yavaşlık, dengesizlik, karıncalanma hissediyorsanız o zaman doktora görünüp ağır metal testi yaptırmakta fayda var.”

KÜÇÜK BALIK YİYİN

İstanbul Gelişim Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Murat Doğan ise tehlikenin boyutlarını şöyle anlattı: “Cıva inorganik bir madde ancak denizdeki bakteriler ve mikroorganizmalar tarafından metil hale getiriliyor. Denizde 1 birim cıva varsa 100 birime yakın cıva balıkta birikebiliyor. Uzun yaşayan balıklar daha fazla etkilenebiliyor. Yapmamız gereken haftada en fazla 1-2 kez balık tüketmektir. Kabuklu canlıları sindirim sistemiyle birlikte tükettiğimiz için cıva birikmesi daha fazla olabiliyor. İstiridye ve midye buna örnek verilebilir ama yengeçte çok fazla yok. Günlük olarak 0.05 miligramdan fazla cıva alındığında hastalıklar belirti veriyor. Böbrek ve karaciğerde hasarlara neden oluyor. Yapılması gereken daha küçük balıklara yönelmek.”