VATAN, MÄ°LLET, QUEBEC… Kanadalı plastik fabrikatoru Joe Bow ile ilk görüÅŸmem olacak bu. RandevulaÅŸtığımız saatte ofisindeyim. Karşımda 50 yaslarinda,

VATAN, MÄ°LLET, QUEBEC… Kanadalı plastik fabrikatoru Joe Bow ile ilk görüşmem olacak bu. RandevulaÅŸtığımız saatte ofisindeyim. Karşımda 50 yaslarinda, çekik gözlü, güler yüzlü, Ä°ngilizceyi aksanlı konuÅŸan bir adam duruyor.Karşılıklı gülümseyip merhabalaşıyoruz. Her Kanada sohbetinin açılışında olduÄŸu gibi hava durumundan bahsedip birbirimize kartvizitlerimizi uzatıyoruz. Ve iÅŸte o an, o sevdigim oyunu oynamaya baÅŸlıyorum kendi kendime: "Soracak mı, sormayacak mı?"Hmm, soracak gibi… Kartvizitimi fazla uzun inceledi… Zaten ince, uzun, esmer fizigim ve hafif aksanlı Ä°ngilizcemden iÅŸkillendiÄŸini sezmiÅŸtim. Evet, evet… Kesin soracak. "Ah… Demek Montreal'densin?" diye soruyor, sanki bir hemÅŸehrisini görmüş gibi mutlu bir ifadeyle."Tabi ki deÄŸilim Mr.Bow. O adres bizim firma merkezinin adresi. Ben Toronto'da oturuyorum. Toronto ofisine baÄŸlıyım"Tamam, adrese açıklık getirdim. Åžimdi sıra, Joe'nun içini adım ve aksanım konusunda rahatlatmaya geldi."Adım 'Murat' diye söyleniyor. Aslen Türk'üm."Japon-Kanadalı Joe'nun içi, benim bir Fransız-Kanadalı olmadığım konusunda rahatladı artık… Engelimiz kalmadı… Ä°ÅŸ konuÅŸabiliriz. * * *A.B.D. bir "erime potasi" olmasına raÄŸmen, kuzey komÅŸusu Kanada bir "mozaiktir".Herhangi bir etnik kimlige sahip olmak degil, olmamak ayıptır, bu, dünyanın en büyük ikinci ülkesinde.Ä°nsanlar üçüncü, dördüncü kuÅŸak Kanadalı olsalar bile "ne millettensin?" sorusuna "Rus'um", "Jamaika'lıyım", "Litvanyali'yım", "Arap'ım" gibi cevaplar verirler gururla.Çin, Japon, Rus, Arap, Yunan, Hint alfabeleriyle yazılmış resmi sokak tabelaları, evlerin önünde dalgalanan Küba, Portekiz, Nijerya, Pakistan bayrakları görebilirsiniz Kanada'da.Yazılı ehliyet sınavlarına istediÄŸiniz dilden girebilir, mahkemeye tercümanla çıkabilir, belediyedeki iÅŸinizi görürken ana dilinizi konuÅŸan bir memur talep edebilirsiniz. Kanada'nın günlük hayatında milliyetçilik, ÅŸoven bir ÅŸekilde deÄŸil, bir olimpiyat ruhuyla yaÅŸanır insanlar arasında. Ta ki iÅŸ Quebec konusuna gelene kadar…Quebec, Kanada'nın önemli bir eyaletidir. Nüfusunun büyük çoÄŸunluÄŸu Fransız asıllıdır. Ana dilleri Fransızca'dır. Quebec eyaletinin en büyük ÅŸehri Montreal, Kanada'nın da ikinci en büyük ÅŸehridir. Paris-New York karışımı bir hayat yaÅŸanır Montreal sokaklarında. Kültür ve günlük hayat, Kanada'nın geri kalan kesiminden çok farklıdır.Quebec'in Kanada'dan ayrılıp bağımsızlığını ilan etmesi konusu onyıllardır Kanada siyasi gündeminin başında yer alır. Quebec'te bağımsızlık konusunda yapılan referandumlar, bağımsızlık alehine ama neredeyse baÅŸabaÅŸ oylarla sonuçlanmıştır.Bağımsızlık yanlıları her an halkın nabzını tutarlar ve bir sonraki (bu kez zaferle sonuçlanacağını ümit ettikleri) referandum için aportta beklerler.Olayın sosyal, tarihsel, ekonomik ve politik nedenleriyle, potansiyel sonuçlarını inceleyip tartışmak uzmanlara kalsın. Ben sokaktaki adamım, dolayısıyla iÅŸim sokaktaki diÄŸer adamlarla. Quebec dışındaki, yüzyetmiÅŸiki etnik kimlikten oluÅŸan Kanadalı ahali, Quebec'in Kanada'dan ayrılması konusunda aynı görüşe sahiptir: "Bu istek çok saçmadır! Quebec'liler dünyadaki çoÄŸu bağımsız ülkenin sahip olmadığı kadar bağımsızdırlar ve ayrılık istekleri şımarıklıktan baÅŸka birÅŸey deÄŸildir… Asıl amaç, diÄŸer Kanada eyaletlerinden daha ayrıcalıklı olmaya çalışmak ve federal hükümetten daha fazla para kopartmaktir".Ä°ÅŸte bu noktada bazı kiÅŸilerin duyguları gayet anti-Kanadalı bir ÅŸekilde ÅŸovenizme kaçar. Kartvizitlere daha dikkatli bakılır, Fransız-Kanadalı olduÄŸu tahmin edilen kiÅŸilerle iÅŸ yapılmayabilir… Bu sonsuz hoÅŸgörü dünyasının içinde, gayet "soft" da olsa, milliyetçi tepkiler doÄŸmaya baÅŸlar.Quebec'te ise durum daha vahimdir. Ayrılıkçı Fransız-Kanadalılar, ayrılık istemeyenlere 'vatan haini' gözüyle bakarlar, ayrılık istemeyenlerin ise gidebileceÄŸi pek biryer yoktur. Sahip oldukları etnik kimlikle 'ayrılıkçı şımarık Fransız' damgasını çoktan yemiÅŸlerdir ve Joe Bow gibilere "Fransız asıllı olmaktan gurur duyduklarını, ama Kanada'nın parçalanmasını kesinlikle istemediklerini" anlatacak bir fırsat da bulamamışlardır. Quebec'teki Ä°talyan, Yunan, Portekizli, Yahudi gibi diÄŸer etnik gruplar aşırı milliyetçi Fransız-Kanadalıların baskısından ÅŸikayet ederler. Kanada'nın Fransız asıllı baÅŸbakanı Chretien, ülkesini böldürmemek için, Quebec eyaletinin baÅŸbakanı Bouchard'la mücadele eder. Coca Cola reklamında Kanada milli marşını söyleyen küçük ÅŸirin kız, aynı reklam Quebec'te gösterilirken makasa uÄŸrar. Velhasılıkelam, bu, dünyanın en medeni ülkesinde bile hoÅŸgörüyle faÅŸizm, vatanseverlikle milliyetçi ÅŸovenizm arasındaki çizgi çok incedir… Kimin, ne zaman, çizginin ne tarafında olduÄŸu da pek belli deÄŸildir. Murat DOÄžAN - 18 Åžubat 2000, Cuma Â