Vaskülit nedir? Vaskülit tedavisi nasıl yapılır?

Vaskülit hastalığının belirtileri ve tedavisi son günlerde merak konusu oldu. Söz konusu hastalık hakkında araştırma yapan vatandaşlar 'Vaskülit nedir?' sorusuna yanıt arıyor. İşte, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü'nün yayınladığı bilgiler ışığında vaskülit hakkında merak edilen detaylar...

Tanımı:

Kan damarı duvarında oluşan yangısal değişimlerin tümüne verilen addır. Bu durumda damar siteminde tıkanma, daralma ve anevrizmalar ile seyreden ve çoklu organ yetmezliğine yol açan bir durum ortaya çıkabilir. Vaskülit kan damarlarının iltihabıdır.

Şikayetleri:

Nedeni belli olmayan ateş, kilo kaybı ve yorgunluk, cilt lezyonları (ürtiker, livado retikülaris, palpabl purpura, nodül, ülser ve nekroz gibi cilt sorunları), nedeni bilinmeyen miyalji, artrit veya artralji, hipertansiyon, yumuşak doku ödemi gibi bulgular gösteren bir damar hastalığıdır.

Bulguları:                       

Belirtiler tutulan damar tipi ve organ tutulumunun ciddiyetine göre değişiklik gösterir. Ani başlayan veya haftalar içinde yavaş yavaş ortaya çıkabilir. Hastaların % 50’sinde halsizlik ve ateş vardır. hastaların hemen hepsinde deri lezyonları bulunur.

Alt ekstremite, kalça bölgesi, üst ekstremite, gövde ve yüzde benekli ve kabartılı, ciltte nokta biçiminde kanamalar (damar dışına kan çıkması), deri ya da mukozal bölgelerde mavi veya mor renkte yama tarzında kanamalar, ciltte soyulmalar, ciltte solukluk, deri ve mukozal bölgelerde hissedilir küçük kanamalar, bazen kızarıklık, eritema nodozum şeklinde belirtiler görülür.

Göz kapaklarında, saçlı deride, dudaklarda, kulaklarda, el ve ayak sırtlarında, sırtta, testis kısımlarında, genital bölge kısımlarında anjiyo ödem gibi belirtiler görülebilir. Diz ve ayak bileklerinde şişlik, hassasiyet, ağrılı hareket ve seröz eklem sıvısı gibi şikayetler gösterebilir.

Kolik ağrısı, kusma ve gaitada gizli veya açık kan, ishal veya kanlı balgam şeklinde dışkılama, böbrek tutulumunda kanlı idrar yapma, idrarda protein görülmesi, idrarda silendiüri, azotemi oligüri gibi bulgular vardır. Merkezi sinir sistemi tutulumunda beyindeki dengesiz sinir şarj-deşarjı sonucunda kasların kısmi ya da generalize olarak kasılması şeklinde durumlar ortaya çıkabilir. Hafif felç ya da koma gibi durumlar gelişebilir.

Tanısı İçin Neler Yapılmalıdır:

Vaskülitin bulguları etkilediği organa ve damar sistemine göre değişir. Bazı vaskülitler tek organı etkiler iken, bazıları da birden çok organı etkileyebilir. Vaskülit tanısı en kesin olarak biyopsi ile konur.

Biyopside damar duvarı boyunca iltihap hücrelerinin görülmesi ve buna bağlı değişikliklerin izlenmesi tanı koymada yardımcıdır. Fakat biyopsi alınan yerde bu değişiklikler olmayabilir ya da hastalıklı bölge biyopsi için elverişli (beyin dokusundan biyopsi alma zorluğu gibi) olmayabilir.

Bu gibi durumlarda kan testleri (eritrosit, sedimantasyon hızı, C reaktif protein gibi) testler, idrar tahlilleri ve radyolojik görüntüleme yöntemleri (ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans görüntüleme ve özellikle kan damarlarını görüntülemek için kullanılan anjiyografi gibi) radyolojik incelemeler tanıda kullanılır.

Vaskülitlerin ayırıcı tanısı önemlidir. Örneğin deri döküntülerinde vaskülit şikayetleri hemorejik diatez ve septisemi ile, gastrointestinal sistem tutulumunda vaskülit şikayetleri akut karın ağrıları ve inflamatuar bağırsak hastalığı ile, böbrek tutulumunda akut glomerulonefrit vaskülit şikayetleri gibi başka nedenlerden meydana gelen benzer şikayetlerden vaskülitlerin ayırıcı tanısı oldukça önemlidir. Vaskülit tanısı genellikle romatoloji bölümlerinde, ciddi araştırmalar sonucu konulabilir.

Tedavisi İçin Neler Yapılmalıdır:

Vaskülit tedavi edilebilir bir hastalıktır ve tedavi uzun ve yoğundur. Vaskülit tedavisinde bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar kullanılır ve steroidler bu ilaçların başında gelir. Siteroid tedavisine genellikle bağışıklık sitemini baskılayıcı başka ilaçlar da eklenir.

Tedavi sürecinde ilaçların yan etkilerini veya ne kadar etkili olduklarının takip edilebilmesi için hastaların, sıkı doktor kontrolü altında en az bir ya da daha fazla gözetim altında tutulmaları gereklidir. Vaskülit tedavisi tek bir uzmanlık dalını değil, birden fazla uzmanlık dalını ilgilendirir.

Tedavisi Sonrası Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir:

Vaskülit tedavisi uzun süreli bir tedavi olup, hastanın kontrollerini ve kullanacağı ilaçları aksatmamalı, doktorunun önerdiği takip sürelerinde doktoruna başvurması, tüm vücudu etkileyebilen bir hastalık olduğu için herhangi bir sıkıntı olduğunda bunu doktoruna iletmesi gerekmektedir.

Vaskülit hastalarının kullandığı ilaçların bir kısmı immun sistemi baskıladığı için enfeksiyolara karşı yatkınları fazladır, bu açıdan da daha dikkatli olmalıdırlar.