Vaatlere kanmayin

Yeni dolandiricilar evlere, burolara giderek cesitli ikna yontemleriyle tuketicileri kandiriyor. Kalitesiz mallari kaliteli uygun fiyatla satiyormus gibi gosterip yasal olmayan sozlesme ve yasal senetler imzalatarak tuketicileri taksit odemek zorunda birakiyorlar.

Kapidan yapilan satislar Istanbul'da tuketici sikayetlerinin ilk sirasinda geliyor. Son bes ay icinde 850 kisi kapisina gelen saticilar tarafindan dolandirildigini soyleyerek Tuketici Koruma Dernegi'ne basvurdu. Bu konudaki sabikali firma sayisi ise 308. Ama dolandirilan insan ve dolandiran firma sayisinin cok daha fazla oldugu saniliyor. Tuketici haklari konusundaki bilinc duzeyi, dolandirilan bircok kisinin Tuketici Koruma Dernegi'ne basvurmamasi ve bircok kisinin imzaladigi senetlerin karsiligini odemekten baska caresi olmadigini dusunmesi dolandiricilik sektorunun cok buyudugunu gosteriyor. Sansli olanlarsa arkadaslari veya tanidiklarinin yol gostermesiyle Tuketici Koruma Dernegi'ne basvurup haklarina sahip cikiyorlar.

Sans habercileri!

Her gece televizyonlarda evlerin, otomobillerin, milyarlarin dagitildigi bir devirde yeni nesil dolandiricilar kendilerini satici olarak degil, ‘‘sans habercisi’’ olarak tanitiyor. En yaygin yontem su:

Semtinizde yeni acilacak bir alisveris merkezinin tanitimini yaptiklarini belirtip size cekilis yaptirarak buyuk bir odul kazandiginizi soyluyor. Odulunuzu alabilmeniz icin magazadan kucuk bir alisveris yapmaniz gerekiyor. Katalogdan uygun bir fiyati olduguna inandirildiginiz bir esyayi secip, yasalara uymayan bir satis sozlesmesi ve yasal senetleri kuzu kuzu imzaliyorsunuz. Ancak mali teslim aldiginizda kalitesiz oldugunu gorup fiyatini arastirinca soylenenden cok daha ucuz oldugunu ogreniyorsunuz. Anliyorsunuz ki oyle bir alisveris merkezi kurulmayacak, size kazandiginiz odul verilmeyecek ve degersiz bir mal icin aylarca taksit odeyeceksiniz. Bu yontemin baska cesitleri de var. Bazilari yeni acilacak is merkezi veya fabrikada is bile vaadediyor.

Unlu adlari kullaniyorlar

Dolandiricilara kolay inanilmasinin en onemli nedeni tanidik ve guvenceli sirket isimlerine cok benzeyen firma adi kullanmalari. Ornegin Ipek Ticaret adli sirket temsilcisi Ipek Mobilya'nin yan kurulusu oldugunu veya Aras Pazarlama'dan gelen kisi Aras Kargo'nun Mecidiyekoy'de yeni bir alisveris merkezi acacagini soyluyor. Aralarinda Carsi, Capitol gibi buyuk magazalardan geldiklerini soyleyenler bile var. Istanbul'da bu nedenle sabikali olan 308 sirketin buyuk bolumu ‘‘pazarlama ticaret ev gerecleri insaat ve elektronik sanayii’’ gibi unvanlar tasiyor. Iste bazi ilginc sirket isimleri: Yeni Migros, Ihlaz, Koc Pa, Alsanlar 2000, Can-San, Cem-Pa, Parpa, Karaca, Star, Show-Pa 93, Metro. Bazilarininsa, insanlarin belli konulardaki duyarliligini somurmeye calistiklari isimlerinden belli oluyor: ‘‘Doga Dostu Dost Pazarlama’’ gibi! Uyanikliginiza hic guvenmeyin bu yollarla kandirilan iktisatcilar da var, ogretmenler de

Boyle bir durumla karsilasirsaniz, mali teslim aldiginiz tarihten itibaren 7 gun icinde hicbir gerekce gostermeden iade edebileceginizi unutmayin. Ancak bu sorunu asmak icin dolandiricilarin satis sozlesmesine 10 gun oncesinin tarihini attiklarini da aklinizdan cikarmayin. Daha fazla bilgi ve danismanlik icin Tuketici Koruma Dernegi'nin 0 216 349 85 10 numarali telefonunu arayabilirsiniz.

Boyle kandiriyorlar

Kapinizi calip, bulundugunuz semtte acilacak olan yeni bir alisveris merkezinin tanitimini yaptiklarini ve sizin sansli evlerden biri oldugunuzu soyluyorlar.

Bes zarf gosterip, buyuk odul icin birini cekmenizi istiyorlar.

Cektiginiz zarftan firin veya camasir makinasi gibi bir odul cikiyor. Ama bunu almak icin magazadan kucuk bir alisveris yapmaniz gerekiyor.

Katalogdan fiyatinin uygun oldugunu soyleyip catal-bicak veya tencere seti gibi bir mali secmeye ikna ediyorlar.

Size yasalara uymayan satis sozlesmesi ve yasal senetler imzalatiyorlar. Mal elinize gectiginde kalitesiz ve soylenenden cok daha ucuz oldugunu anliyorsunuz.

Sonucta soyledikleri alisveris merkezinin kurulmayacagi ve zarftan cikan odulun verilmeyecegi ortaya cikiyor.

Siz de ‘‘teneke marka'' catal-bicak seti icin aylarca taksit oduyorsunuz.

Kandirilmamak icin on uyari

1-Gosterdikleri sureli yayin ya da katalogun tarihini mutlaka kontrol edin.

2-Ilan ya da fotokopisini saklayin.

3-Satici sirketin adresinin tam olmasina dikkat edin.

4-Satici ile yazismalarda adinizi ve adresinizi eksiksiz yazin.

5-Postayla nakit gondermeyin. Posta ceki veya havale kullanin. Makbuzlari saklayin.

6-Siparis formunun bir kopyasini saklayin.

7-Siparisi iptal etme kosullarini ogrenin.

8-Fiyata iliskin tum kosullari ogrendiginize emin olmadan imza atmayin.

9-Yazili sozlesme yapmaya ozen gosterin.

10-Siparis vermediginiz halde adresinize gelen mallari kabul etmeyin.

Sozlesmede olmasi gereken bilgiler

1- Saticinin adi veya unvani ile adresi.

2- Sozlesmenin duzenlendigi tarih.

3- Malin cinsi, miktari, varsa marka ve modeli.

4- Malin teslim tarihi

5- Malin pesin satis fiyati

6- Taksit sozkonusuysa: Taksitli satis fiyati, pesin fiyati, yillik faiz orani ve gecikme faizi, on odeme tutari, odeme plani.

7- Borc senedi imzalamaniz gerekiyorsa: Toplam borc senedi tutarinin satis fiyatindan daha fazla olmamasina, senetlerin belirtilen tarih ve tutarlarda ayri ayri duzenlenmesine dikkat edin.

8- Toplam borc kadar tek bir senet imzalamaniz sakincalidir.

9- Sozlesme cok uzun ve kucuk harflerle yazilmis olsa da sonuna kadar okuyun.

10- Sozlesme tarihinin imzaladiginiz gun olmasina dikkat edin.

11- Saticinin ‘‘ya su anda alirsiniz, ya da bu avantajlardan yararlanamazsiniz’’ diyerek dusunmenizi engellemesine izin vermeyin.

Yasal haklariniz

1- Satin aldiginiz mali hicbir gerekce gostermeden teslim tarihinden sonra 7 gun icinde iade edebilirsiniz.

2- Cayma bildirimini saticiya, iadeli taahhutlu mektup, noter araciligiyla gonderilen ihbarname veya bizzat teslim ederek ulastirabilirsiniz. Bu durumda satici, odediginiz parayi ve sizi borc altina sokan her turlu belgeyi 10 gun icinde iade etmek ve mali da 20 gun icin de geri almak zorundadir.

3- Satici tarafindan duzenlenen ve cayma hakkinizin oldugunu belirten Sanayi ve Ticaret Bakanligi'ndan onaylanmis cayma bildirim belgesini isteyiniz.

4- Cayma hakkini gida maddeleri saticilari, gundelik tuketime yonelik urunlerde, sigorta sozlesmelerinde, egitim ve kultur amacli ses ve video bantlarinda kullanamazsiniz. Cayma hakkini en az 10 milyon liralik alisverislerde kullanabilirsiniz.

5- Ayrica mal size teslim edildigi zaman ambalajinda, tanitma kilavuzunda belirtilen, satici tarafindan vaadedilen nitelik veya miktara uygun degilse, teslim tarihinden itibaren 15 gun icinde saticiya basvurarak, degistirilmesini, paranizin iade edilmesini, ucretsiz olarak tamir edilmesini talep edebilirsiniz.

6- Saticiya basvurunuzdan sonuc alamazsaniz bulundugunuz yerdeki hakem heyetine basvuruda bulunabilirsiniz. Bilirkisi gerektiren sorunlar haric basvurunuz en gec bir ay icinde karara baglanir ve bunun icin sizden para alinmaz.

7- Ayrica tuketici mahkemesi sifatiyla gorev yapan asliye hukuk-ticaret mahkemelerine basvurabilirsiniz. Bu davalar her turlu harctan muaftir. Ancak 55 milyon lirayi asmayan mallar icin hakem heyetince verilmis bir karar olmaksizin tuketici mahkemesine basvurulamaz.