Uzun ve sağlıklı hayatın üç sırrı: İyi uyu, sağlıklı ye, hareket et

Doçent Dr. Elvan Böke ODTÜ’den mezun olduktan sonra İngiltere’de Cancer Research UK Manchester Institute’da yüksek lisans yapan ve sonrasında da Harvard Tıp Fakültesi’nde doktorasını tamamlayan bir bilim kadını. Geçtiğimiz yıl, kadınlarda 40 yaş ve sonrasında ortaya çıkan doğurganlık sorunları üzerine yaptığı çalışmalarla Sabri Ülker Bilim Ödülü’nün de sahibi olan Doç. Dr. Böke bu yıl Avrupa’da ödüllendirildi. Böke, Avrupa Moleküler Biyoloji Örgütü’nün (EMBO) bu yılki büyük ödülünün sahibi oldu. Doç. Dr. Elvan Böke uzun yaşamın sırlarıyla ilgili çalışmaları Hürriyet’e şöyle anlattı: “Çalışmalarımızın temelinde şu sorunun cevabını arıyoruz: Doğumdan önce oluşan yumurtalar, 50 yıla varan uzun süreler boyunca kadın vücudunda nasıl hayatta kalabiliyor? Kadınlarda doğurganlık sorunlarının çoğu düşük yumurta kalitesinden kaynaklı. 40 yaşından sonra birdenbire yaşlanmasına neyin sebep olduğu ise bilinmiyor. Kadınlarda doğurganlık sorunlarının yüzde 25’inden fazlasının  açıklanamadığını gösteriyor. Laboratuvarımızdaki çalışmalarla bu eksikliği kapatmaya çalışıyoruz.

RUHSAL-FİZİKSEL İYİLİK

Şu aralar bilim dünyasının bir diğer popüler gündemi var: Longevity. Uzun yaşamın yanı sıra ruhsal ve fiziksel anlamda da iyilik halini kapsayan bir kavram.  Yaşlanmayı önlemek için tüm literatürü incelediğimizde kanıtlanmış üç faktör var: İyi beslenmek, iyi uyumak ve egzersiz yapmak. Bunları büyükannelerimiz/ babalarımız da bize söylerdi. Bu üçü dışında hiçbir faktörün yaşam süresinde anlamlı bir uzamaya yol açtığı kanıtlanmadı şu anki bilgimiz dahilinde. Bilimsel gelişmeler, uzun yaşamla ilgili yeni bakış açılarını da beraberinde getiriyor. Mesela, maksimum insan ömrü ya da sağlıklı yaşlanmayla ilgili pek çok olumlu gelişme var ama bunların büyük çoğunluğu hastalıkların erken teşhisi ya da tedavisi ile ilgili.”