Uzun barış maratonunun öyküsü

KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'ın, ''Kıbrıs konusundaki gelişmelerden endişe duyuyorum. Bu nedenle Klerides ile yüz yüze görüşmek istiyorum'' diyerek, Kasım 2001'de yaptığı girişimler sonucu, Denktaş ve Rum yönetimi lideri Glafkos Klerides, Kıbrıs konusuna kalıcı bir çözüm bulunması amacıyla 16 Ocak 2002'de doğrudan görüşmelere başladı.

Haziran 2002'ye kadar sonuca varılması hedeflenen bu görüşmelerde,eşit ve egemen iki devletin kuracağı yeni bir ortaklıkta merkezi hükümetin yetki ve fonksiyonları ile egemenlik, toprak, güvenlik, göçmenler, garantiler konuları üzerinde anlaşılmaya çalışıldı. Görüşmelerin içeriğiyle ilgili basına bilgi verilmese de Rum basını, görüşmelerde ele alınan konuların ayrıntılarını yayımladı.

Ele alınan konularda iki tarafın görüşleri arasında büyük uçurumlar olduÄŸu ve hazirana kadar anlaÅŸmaya varılmasının mümkün olmadığı görüldü. Gerek Türk ve gerekse Rum yetkililer yaptıkları açıklamalarda, görüş ayrılıklarını dile getirdi.Â

ANNAN, DOĞRUDAN GÖRÜŞMELERDE DEVREDE

Doğrudan görüşmelerin çıkmaza girmesi üzerine, BM Genel Sekreteri Kofi Annan, sürece yeni bir soluk vermek üzere, 14 Mayıs 2002'de adayı ziyaret etti.

Annan, 15 Mayıs'ta, önce Klerides, sonra DenktaÅŸ ile ayrı ayrı görüştü, akÅŸam da ara bölgede, liderlerle yemekte bir araya geldi. Annan, liderlerden, doÄŸrudan görüşmelerin daha etkin ÅŸekilde devam etmesini istedi. BM Genel Sekreteri, 16 Mayıs'ta adadan ayrılırken, ''yıl sonuna kadar anlaÅŸmaya varılmasından umutlu olduÄŸunu'' dile getirdi.Â

BM Genel Sekreteri Annan, doÄŸrudan görüşmeler sürecinde sonradan yeniden devreye girerek, DenktaÅŸ ve Klerides ile 6 Eylül 2002'de Paris'te bir araya geldi. Görüşmelerin sonunda Annan, DenktaÅŸ ve Klerides'i, 3-4 Ekim'de New York'a davet etti.Â

New York'ta 3-4 Ekim'de yapılan görüşmeler sonunda ise Kıbrıs konusunda iki komite kurulmasına karar verildi. Komitelerden biri, olası bir çözümde ortak devletin yasaları, diÄŸer komite ise çözüm olması halinde ortak devleti oluÅŸturacak devletlerin uluslararası anlaÅŸmaları üzerinde çalışmalar yapacaktı.Â

ANNAN PLAN SUNUYOR

CumhurbaÅŸkanı DenktaÅŸ'ın New York'ta tedavisi sürerken ve 3 Kasım 2002 genel seçimlerinin ardından Türkiye'de henüz yeni hükümet kurulmamışken, BM Genel Sekreteri Annan, 11 Kasım 2002'de Türk ve Rum tarafına kapsamlı çözüm önerisiyle iki harita sundu. Annan, taraflardan planla ilgili ilk deÄŸerlendirmelerini bir hafta içinde kendisine iletmelerini istedi.Â

Rum tarafı, planı müzakere etmeyi kabul ettiÄŸini bildirdi, ancak Klerides, ''planda deÄŸiÅŸiklik olmazsa kabul etmeyeceÄŸini'' açıkladı. Türk tarafı, yanıt için süre istedi ve ''planı müzakere edilebilir bir hale getirmek için müzakereye hazır olduÄŸu'' yanıtını verdi.Â

Annan, iki taraftan planla ilgili çekincelerini yazılı olarak kendisine iletmelerini istedi. Ä°ki tarafın görüşleri doÄŸrultusunda gözden geçirilen plan 10 Aralık'ta taraflara yeniden sunuldu. CumhurbaÅŸkanı DenktaÅŸ, ''planın pek de yeni olmadığını, eski plan olduÄŸunu'' açıkladı.Â

Ä°ki tarafta da yoÄŸun tepkilere neden olan Annan planının gözden geçirilmiÅŸ ÅŸeklinde, eÅŸbaÅŸkanlık 3 yıldan 2.5 yıla indirilirken, Karpaz'da Rumların denetiminde bir kanton bölge oluÅŸturulması ve kuzeye dönecek Rumların anayasal haklarına bazı sınırlamalar getirildi. Ä°ki harita birleÅŸtirilerek tek harita olarak sunuldu.Â

Annan planının içeriÄŸini, sunulmasından günler önce yayımlamaya baÅŸlayan Rum basını, plan sunulduktan sonra da planın içeriÄŸinin çok önceden, bazı Rum yetkililer tarafından bilindiÄŸini yazdı. Rum yetkililer, bunu tam olarak yalanlamadı.Â

KOPENHAG ZÄ°RVESÄ°

Avrupa BirliÄŸi'nin 12-13 Aralık'ta Kopenhag'da yapılan geniÅŸleme zirvesinde, Kıbrıs Rum kesimi, diÄŸer dokuz ülkeyle birlikte AB üyeliÄŸine kabul edildi.Â

Kıbrıs sorununda 28 Åžubat 2003'e kadar çözüme varılması yönünde taraflara çaÄŸrı yapılan zirvede, Kıbrıs konusunda görüşmeler yapmak üzere, CumhurbaÅŸkanı Rauf DenktaÅŸ'ı temsilen DışiÅŸleri ve Savunma Bakanı Tahsin ErtuÄŸruloÄŸlu bulundu.Â

ANNAN'DAN YOL HARÄ°TASI

Kıbrıs konusu 28 Åžubat'a odaklanırken, Annan, DenktaÅŸ ve Klerides'e, 28 Åžubat'a kadar izlenecek prosedürle ilgili yol haritası niteliÄŸinde mektup gönderdi.Â

New York'ta, 3-4 Ekim görüşmelerinde kurulmasına karar verilen teknik komitelerin hazırlık niteliÄŸindeki görüşmesinin ilki, 20 Aralık'ta LefkoÅŸa'da ara bölgede yapıldı.Â

KLERÄ°DES'Ä°N YERÄ°NE PAPADOPULOS

Kıbrıs konusunda 28 Åžubat 2003'e kadar çözüme varılması hedeflenirken, Kıbrıs Rum kesiminde ilk turu 16 Åžubat 2003'de yapılan ''baÅŸkanlık'' seçimleri de sürece ayrı bir önem kattı.Â

Seçimlerde Glafkos Klerides'in yerine Tasos Papadopulos'un ilk turda seçimi kazanması, Kıbrıs görüşmelerini de etkiledi. KKTC'nin 23 Nisan'da, Rum kesimi ile sınır kapılarını açması ve 14 Aralık KKTC seçimleri, 2003'de Kıbrıs'ın gündemini oluÅŸturdu.Â

DenktaÅŸ, sonuçla ilgili olarak, ''Papadopulos'un, Kıbrıs'ın ikiye bölünmesinde Klerides'ten daha fazla katkısı olduÄŸu'' yorumunu yaptı.Â

TARAFLAR MART 2003'DE LAHEY'DE BULUÅžTU

KKTC ve Rum kesiminde 2002'nin son ayları ile 2003 yılında yoğun şekilde Annan planı tartışmaları oldu. 16 Ocak 2002'de doğrudan görüşmelere başlayan Denktaş ve Klerides, Ocak 2003'de de 8 kez bir araya geldi.

Klerides, 24 Ocak'ta, ''Annan planının (Kıbrıs Cumhuriyeti)nin egemenliÄŸini güvence altına aldığını'' açıklarken, 26 Ocak'ta da ''Müzakerelerden sonuç çıkmazsa KKTC'nin tanınması 'tehlikesi' ortaya çıkar'' yönünde endiÅŸesini dile getirdi. 27 Ocak'ta yapılan DenktaÅŸ-Klerides görüşmesinde, Türk tarafı Annan planında yapılmasını istediÄŸi deÄŸiÅŸiklik talebini Rum tarafına, 28 Ocak'ta da BM'ye sundu.Â

Cumhurbaşkanı Denktaş, 29 Ocak'ta, ''yeni bir harita sunmaya hazırolduklarını, ancak öncelikle Türk tarafının egemenliğinin tanınması gerektiğini ve planda istedikleri değişikliklerin kabul edilmesi halinde 28 Şubat'ta belgeyi imzalayacağını'' açıkladı. Rum tarafı, KKTC'nin önerdiği değişiklik talebini reddettiğini, 31 Ocak'ta yapılan yüz yüze görüşmede Türk tarafına bildirdi.

5 Åžubat'ta yapılan DenktaÅŸ-Klerides görüşmesinin ardından, DenktaÅŸ, görüşmenin sert geçtiÄŸini belirterek, meclisi bir gün sonra olaÄŸanüstü toplantıya çağırdı. Rum tarafı aynı gün,''28 Åžubat'a kadar bir anlaÅŸma olmazsa Annan planını olduÄŸu gibi imzalayacağını'' açıkladı. DenktaÅŸ, Rum tarafının bu açıklamasına, 6 Åžubat'ta meclis toplantına girerken yanıt verdi ve ''Klerides'in kendisini zorda bırakmak için blöf yaptığını'' söyledi.Â

DenktaÅŸ ve Klerides, son görüşmeyi 14 Åžubat'ta yaptı ve bu 2003'te yapılan 13. görüşme oldu. DenktaÅŸ ve Klerides, 16 Ocak 2002'de baÅŸlayan yüz yüze görüşmeler kapsamında 71 kez Kıbrıs'ta bir araya geldi.Â

ANNAN YENÄ°DEN KIBRIS'TA

BM Genel Sekreteri Kofi Annan, gözden geçirilmiş planın 3. şeklinitaraflara sunmak üzere 26 Şubat'ta Kıbrıs'a geldi. Annan, aynı gün önce Papadopulos, sonra da Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş ile bir araya geldi ve taraflara yeni planı sundu.

DenktaÅŸ, ''Planda genelde deÄŸiÅŸen bir ÅŸey yok'' açıklamasını yaptı. Annan, 27 Åžubat'ta DenktaÅŸ, Klerides ve Papadopulos ile ara bölgede bir araya geldi. Annan liderlerden, 10 gün içinde kendisine yanıt vermesini istedi ve yanıtlarını açıklaması için de 10 Mart'ta Lahey'e davet etti.Â

27 Åžubat'ta LefkoÅŸa Ä°nönü Meydanı'nda yapılan ''Çözüm ve AB'ye hazırız'' mitingine, ABD DışiÅŸleri Bakanlığı Kıbrıs Özel Koordinatörü Thomas Weston da katıldı.Â

Annan, 28 Åžubat'ta da DenktaÅŸ ve Papadopulos ile yeniden bir arayageldi ve adadan ayrılırken de ''yolun sonuna gelindi'' açıklamasını yaptı. DenktaÅŸ ise ''Yolun deÄŸil, görüşmelerin sonu olur'' karşılığınıverdi.Â

Annan, yeni planı liderlere sunarken, ''Ãœzerinde anlaşılsa da anlaşılmasa da planın referanduma sunulması taahhüdünü'' istedi. CumhurbaÅŸkanı DenktaÅŸ, 1 Mart'ta yaptığı açıklamada, ''Ortada referanduma sunulacak bir ortak bir metin olmadığını'' söyledi.Â

Cumhurbaşkanı Denktaş, Başbakan Derviş Eroğlu ve Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Serdar Denktaş, temaslarda bulunmak üzere 5 Mart'ta Ankara'ya gitti.

7 Mart'ta LefkoÅŸa'da ''Egemenlik ve VaroluÅŸ Mitingi'' yapıldı. Mitinge katılan CumhurbaÅŸkanı DenktaÅŸ, ''KKTC'nin yaÅŸatılması için mücadeleye devam edilmesini'' istedi.Â

10 MART LAHEY ZÄ°RVESÄ°

KKTC Cumhuriyet Meclisi Başkanlık Divanı, Annan planının referanduma sunulması yönünde bir karar almak üzere 7 Mart'ta toplandı. Denktaş, meclisten referandumla ilgili bir karar çıkartmamasını istedi. Meclis Başkanlık Divanı'ndan bir karar çıkmadı ve Genel Kurul toplanamadı. Meclis önünde gösteri yapıldı.

10 Mart'ta Lahey'de BM Genel Sekreteri Annan'ın, Denktaş ve Papadopulos ile saatler süren ve 11 Mart sabahına kadar devam eden görüşmesinden bir sonuç çıkmadı. Rum basını, Lahey'de yaşananlara ''gece yarısı korku filmi'' benzetmesi yaptı. Papadopulos, 13 Mart'ta,Türk tarafının yüz yüze görüşme çağrısını reddetti.

Sonuçsuz kalan Lahey zirvesinin ardından, Annan planının gündemdeki ağırlığı bu tarihten itibaren yavaÅŸ yavaÅŸ hafifledi. CumhurbaÅŸkanı DenktaÅŸ, 24 Mart'ta yaptığı açıklamada, ''Olmazsa olmazlarımız kabul edilmeden, Annan planı masada olsa dahi anlamı yok'' dedi.Â

TARİHİ GELİŞMELER VE DENKTAŞ'IN ÖNERİLERİ

DenktaÅŸ, Nisan 2003'de yaÅŸanan tarihi geliÅŸmelerin iÅŸaretini, 31 Mart'ta yaptığı ve ''Türk tarafının hazırlığı var'' açıklamasıyla verdi.  Türkiye'nin Kıbrıs'ta 5'li konferans yapılması önerisini, Rum yönetimi 31 Mart'ta reddettiÄŸini açıkladı.Â

Cumhurbaşkanı Denktaş, 2 Nisan'da Kıbrıs Rum tarafına 6 maddeden oluşan güven artırıcı önerilerini sundu. Öneri, Kıbrıs'ın her iki tarafına uygulanan her türlü kısıtlamaların karşılıklı olarak kaldırılmasını, Maraş'ın yeniden iskana açılması için Rumlara verilmesini, Türk tarafının Temmuz 2000'den itibaren BM Barış Gücü'nün dolaşımıyla ilgili olarak uyguladığı tedbirlerin kaldırılmasını ve ikitaraf arasında karşılıklı saygı, hoşgörü ve anlayışın geliştirilmesi amacıya bir Uzlaşı Komitesi kurulmasını öngörüyordu.

Öneriye göre, ''paketin kabulü veya uygulamaya konması tarafların pozisyonlarına halel getirmeyeceÄŸi gibi, nihai bir anlaÅŸmanın yerini almayacak.'' DenktaÅŸ, Papadopulos'a, önerisiyle birlikte, görüşme çaÄŸrısı yapan birde mektup gönderdi.Â

Papadopulos, 3 Nisan'da DenktaÅŸ'ın önerisini reddetti ve ''Kendisiyle sadece BM çerçevesinde görüşebilirim'' yanıtını verdi. DenktaÅŸ, 4 Nisan'da Papadopulos'a ikinci bir mektup göndererek görüşmeçaÄŸrısını yineledi ve ''Önerilerimiz masada duruyor'' dedi.Â

DışiÅŸleri Bakanı ve BaÅŸbakan Yardımcısı Abdullah Gül, 5 Nisan'da KKTC'yi ziyaret etti ve KKTC'nin 2 Nisan'da Rum tarafına sunduÄŸu önerilerini desteklediÄŸini belirtti.Â

BM Güvenlik Konseyi, 14 Nisan'da, Annan'ın Kıbrıs raporunu oybirliÄŸiyle onayladı. Raporda, çözüm çabalarının sonuçsuz kalmasından Türk tarafı sorumlu tutuldu, KKTC rapora tepki gösterdi.Â

RUM YÖNETİMİ AB ÜYESİ

Avrupa Birliği'nin 16 Nisan 2003'deki Atina zirvesinde Kıbrıs Rum kesimi AB'ye giriş sözleşmesini imzaladı.

Yunanistan BaÅŸbakanı Kostas Simitis, 18 Nisan'da Rum kesimini ziyaret etti ve Rum kesiminin AB'ye giriÅŸ sözleÅŸmesini imzalamasıyla ilgili olarak ''Enosis'i baÅŸardık'' ifadesini kullandı. Simitis, 19 Nisan'da KKTC'deki bazı muhalefet partilerinin yetkilileriyle Rum kesimindeki Yunan BüyükelçiliÄŸi binasında görüştü.Â

SERBEST GEÇİŞLER 23 NİSAN'DA BAŞLADI

KKTC Bakanlar Kurulu, 21 Nisan 2003'de yaptığı olaÄŸanüstü toplantıda, KKTC ile Rum kesimi arasındaki geçiÅŸlerin serbest bırakılması yönünde tarihi bir karar aldı.Â

Rum Ulusal Konseyi, 22 Nisan'da toplandı ve KKTC'nin serbest geçişlerle ilgili kararını tanımadığını, ancak geçişleri engellemeyeceğini duyurdu.

KKTC Bakanlar Kurulu'nun 21 Nisan'da aldığı karar, 22 Nisan'da Resmi Gazete'de yayımlandı ve 23 Nisan sabahı KKTC ile Rum kesimi arasında, belli kurallara bağlı olarak serbest geçişler başladı.

İlk günlerde, beklenenlerin aksine, sınır kapılarına Kıbrıslı Türkler değil, Rumlar yığıldı. Rumlar, KKTC'ye geçmek için saatlerce uzun kuyruklarda beklemeyi göze aldı. İlk iki haftada, gün içinde KKTC'ye geçen Rumların sayısı 30 bine kadar çıktı.

KKTC Bakanlar Kurulu, 29 Nisan'da da Rumların KKTC'deki otellerde 3 gün konaklamasına izin veren kararı aldı.Â

Rumların yoğun şekilde KKTC'ye geçmeleri ve buradaki otellerde konaklamaları, Rum yetkilileri rahatsız etti. Rum milletvekilleri, KKTC'de eski sahibi Rum olan otellerde konaklayan Rumlara para ve 2 yıl hapis cezası verilmesini öngören yasa tasarısını Rum meclisine sundu.

KKTC Bakanlar Kurulu, 9 Mayıs'ta da Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın ziyareti öncesinde yine bir dizi karar aldı. Kararlar uyarınca, KKTC'nin Temmuz 2000'den bu yana BM Barış Gücü'ne uyguladığıbazı kısıtlamalar kaldırıldı. Sayısı daha sonra belirlenmek üzere, Rum öğrencilere KKTC'deki üniversitelerde burs verilmesi öngörüldü.

Telekomünikasyon Dairesi'ne Rum tarafı ile telefon irtibatının saÄŸlanması yönünde giriÅŸim yapması için yetki verildi. KKTC'de faaliyet gösteren GSM ÅŸirketlerinin Rum tarafıyla ''rooming'' anlaÅŸmaları yapmaları için cesaretlendirileceÄŸi belirtildi. Ä°ki taraf arasındaki ticaretin geliÅŸtirilmesi için çalışma yapılacağı kaydedildi.Â

ERDOĞAN YEŞİL HAT'TA

Başbakan Erdoğan, 9 Mayıs'ta KKTC'ye yaptığı ziyarette, Ledra Palace Sınır Kapısı'nı da ziyaret ederek, Yeşil Hat'a kadar gitti ve KKTC'ye giriş yapmak için bekleyen bazı Rum ailelerle sohbet etti.

Kıbrıs Rum yönetimi, Kıbrıslı Türklere yönelik ''önlemlerini'' 30 Nisan'da, Avrupa BirliÄŸi Komisyonu da 3 Haziran'da açıkladı. KKTC, AB paketini, ''Rum patenti taşıyan paket'' olarak niteledi.Â

AB Komisyonu'nun geniÅŸlemeden sorumlu üyesi Günter Verheugen, 17-18 Haziran'da Kıbrıs Rum kesimini ve KKTC'yi ziyaret etti, siyasi soruna bakılmaksızın Rum tarafının Mayıs 2004'te AB'ye üye olacağını söyledi.Â

Türkiye, Haziran'da Titina Loizudu isimli Rum kadına tazminatını ödeme kararı aldı ve 2 Aralık'ta tazminatı ödedi.Â

KKTC'NİN AÇILIMLARI

KKTC'nin, Kıbrıs sorununun temelini oluşturan mal-mülk sorununun takas ve tazminatlar yoluyla halledilmesi amacıyla Türkiye ve Avrupa Konseyi'nin desteğiyle hazırladığı Takas ve Tazminat Yasası, 1 Temmuz'da yürürlüğe girdi. Rum yönetimi, vatandaşlarının Taşınmaz Malların Tazmini Komisyonu'na başvurularını engellemeye çalıştı.

Cumhurbaşkanı Denktaş, 11 Temmuz'da BM Genel Sekreteri Annan'a mektup göndererek, Lefkoşa Uluslararası Havaalanı ve kapalı Maraş'ın BM kontrolünde ortak kullanıma açılmasını önerdi. Papadopulos, Denktaş'ın önerilerini ''taktik'' olarak niteleyerek, reddetti.

Rum meclisi, 16 Nisan'da imzalanan AB'ye üyelik sözleÅŸmesini 14 Temmuz'da onayladı.Â

DenktaÅŸ, 24 Temmuz'da da serbest geçiÅŸlerin yoÄŸun olarak yapıldığı LefkoÅŸa ve civarının mayınlardan temizlenmesini önerdi.Â

Türkiye-KKTC Ortaklık Konseyi toplantısı Girne'de yapıldı ve toplantının sonunda, 8 Ağustos'ta iki ülke arasında Gümrük Birliği Anlaşması imzalandı. KKTC, Kıbrıslı Türklerin Güney Kıbrıs'ta kalan gayri menkulleriyle ilgilenecek bir büro da oluşturdu ve büro, çalışmalarına 4 Eylül'de başladı.

ABD, Kıbrıs'ta yıllık askeri tatbikatların karşılıklı iptal edilmesi için taraflara baskı yaptı, ''Toros'' ve ''Nikiforos'' tatbikatları yapılmadı. Yunanistan DışiÅŸleri Bakanı Yorgo Papandreu, Rum kesimine yaptığı ziyaret sırasında, 10 Eylül'de KKTC'deki sol görüşlü siyasi partilerin yetkilileri ile Ledra Palas'ta bir araya geldi.Â

KLERÄ°DES, PAPADOPULOS VE DE SOTO'NUN Ä°TÄ°RAFLARI

Rum yönetiminin eski lideri Glafkos Klerides, 28 Eylül'de Rum basınına yaptığı açıklamada, Annan planı sunulmadan önce plan hakkında bilgilerinin olduÄŸunu itiraf ederek, plan sunulmadan, kendi lehlerine deÄŸiÅŸiklik olması için müdahalelerde bulunduklarını açıkladı.Â

Klerides ayrıca, 4 Ä°slam ülkesinin KKTC'yi tanıyacağını açıkladığını, Rum tarafının ve BM'nin buna engel olduÄŸunu itiraf etti. Klerides, 30 Kasım'da yaptığı açıklamada da ''müzakerelerde hiçbir ÅŸeykabul etmeyerek, sorumluluÄŸu Türk tarafına yükleme taktiÄŸini uyguladıklarını ve bu taktiÄŸin kendilerini AB üyeliÄŸine taşıdığını'' söyledi.Â

BM Genel Sekreteri'nin Kıbrıs Özel Temsilcisi Alvaro De Soto da 12Ekim'de Rum basınında yer alan açıklamasında, ''BM'nin, Rumların Annanplanı konusundaki tutumu konusunda yanıldığını ve Rumların geriye dönüş isteÄŸini hesaba katmadıklarını'' söyledi.Â

Rum lider Papadopulos ise 23 Kasım'da yaptığı açıklamada, 10-11 Mart Lahey görüşmelerinde ''DenktaÅŸ, Annan planını imzalasa bile ben imzalamayacaktım'' dedi.Â

BAÅžBAKAN ERDOÄžAN KKTC'DE

Başbakan Erdoğan, KKTC'nin 20. kuruluş yıldönümü törenlerine katılmak için 15 Kasım'da KKTC'yi ziyaret etti.

ErdoÄŸan, törendeki konuÅŸmasında, Kıbrıs Türk tarafının yaptığı açılımların heba edilmemesi çaÄŸrısında bulunarak, Kıbrıs'ta çözümün yolunun eÅŸitlikten ve herkesin gerçekleri kabulünden geçtiÄŸini vurguladı.Â

BaÅŸbakan ErdoÄŸan, günübirlik ziyareti sırasında, siyasi parti yetkilileriyle de Saray Otel'de ayrı ayrı görüştü.Â

KKTC'DE SEÇİMLER

KKTC'de 14 Aralık Pazar günü yapılan milletvekili genel seçimleri,aylar öncesinden gündeme oturdu ve seçimlere, ABD, AB, BM, Ä°ngiltere ve Kıbrıs Rum kesiminden çeÅŸitli müdahaleler yapıldı.Â

Aylar öncesinden ''kader'' seçimi olarak nitelenen seçime, 7 partikatıldı ve meclise 4 siyasi parti girdi. 50 sandalyeli Cumhuriyet Meclisi'ne, Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) 19, Ulusal Birlik Partisi (UBP) 18, Demokrat Parti (DP) 7, Barış ve Demokrasi Hareketi (BDH) 6 milletvekili gönderdi. SaÄŸ ve sol partilerin 25'er milletvekilliÄŸi kazanmasıyla sonuçlanan seçimlerin ardından, partiler yoÄŸun ÅŸekilde hükümet oluÅŸumuna odaklandı.Â

Ankara ile istişareler ve yoğun çalışmalar sonucunda CTP ve DP, 11Ocak 2004'de ''toplumsal uzlaşı ve çözüm hükümeti kurduklarını'' açıkladı.

KKTC'de yeni hükümetin kurulmasının ardından, Kıbrıs sorunuyla ilgili taraflar müzakere sürecinin yeniden başlamasına yönelik girişimlerini hızlandırdı.

ABD Başkanı George Bush, Aralık ayı sonlarında Yunanistan Başbakanı Kostas Simitis ve Başbakan Erdoğan'a birer mektup göndererek, Kıbrıs'ta, Annan planı temelinde bir çözüm için çaba göstermeleri çağrısı yaptı. Bush'un Simitis'e gönderdiği mektup, hem üslup hem de öz açısından Rum kesiminde rahatsızlık yarattı.

ÇANKAYA ZİRVESİ VE MGK'NIN GÜNDEMİ KIBRIS

Ankara da müzakerelerin baÅŸlamasına yönelik bir süreden beri devamettirdiÄŸi çalışmalarına hız verdi. Çankaya Köşkü'nde 8 Ocak'ta toplanan Kıbrıs zirvesinde, ''Türkiye, Kıbrıs ulusal davamızda KKTC CumhurbaÅŸkanı Sayın DenktaÅŸ ve yeni kurulacak KKTC Hükümeti ile yakın danışma ve iÅŸbirliÄŸi içinde BirleÅŸmiÅŸ Milletler müzakere sürecine etkin katkıda bulunmaya devam edecektir'' denildi.Â

Zirveye, Başbakan Erdoğan, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hilmi Özkök, Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdullah Gül ile üst düzey sivil ve askeri yetkililer katıldı. Bu zirvenin sonuç bildirisinde, Türkiye'nin BM Genel Sekreteri'nin iyi niyet misyonuna olan desteğini sürdürdüğü de vurgulandı.

Milli Güvenlik Kurulu'nun (MGK) 23 Ocak'taki toplantısında da gündemi ağırlıklı olarak Kıbrıs oluÅŸturdu. Toplantı sonunda yayınlanan bildiride, Türkiye'nin, BM Genel Sekreteri'nin iyi niyet misyonuna olan desteÄŸini sürdürdüğü ve Annan planı da referans alınarak adanın gerçeklerine dayalı bir çözüme, müzakereler yoluyla hızla ulaşılması konusundaki siyasi kararlılığını yinelediÄŸi belirtildi.Â

DAVOS'TA ERDOÄžAN-ANNAN BULUÅžMASI

MGK toplantısının ardından Davos'a hareket eden BaÅŸbakan ErdoÄŸan, Kıbrıs sorununun çözümünde KKTC'nin hiçbir zaman Rumlardan geri kalmayacağını, daha önde olacağını söyledi.Â

Davos'ta BM Genel Sekreteri Annan ile biraraya gelen ErdoÄŸan, Annan'dan iki tarafın da güvendiÄŸi bir arabulucu atamasını istedi. ErdoÄŸan görüşmede ayrıca, ''daraltılmış bir metinle Kıbrıs sorununun çözümünde neticeye gitmenin çok daha isabetli olacağını'' dile getirdi.Â

Annan ise Başbakan Erdoğan'ın Kıbrıs konusunda görüşmelerin yeniden başlamasını ve 1 Mayıs'a kadar çözüme ulaşılmasını istediğini belirterek, kendisinin de Erdoğan'ın mesajlarından çok cesaret aldığını kaydetti.

Bu arada, Türkiye, BM Genel Sekreteri Annan'dan isim vermeden Kıbrıs Özel Temsilcisi Alvaro De Soto'nun deÄŸiÅŸtirilmesini istedi. Annan, bu isteÄŸi deÄŸerlendireceÄŸini söylemekle yetindi.Â

ERDOÄžAN'IN ABD ZÄ°YARETÄ°

Kıbrıs müzakerelerinin yeniden baÅŸlamasına giden süreçte ErdoÄŸan'ın Ocak ayı sonundaki ABD ziyareti de önemli bir etken oldu. ABD BaÅŸkanı Bush, Türk tarafının isteÄŸi üzerine Kıbrıs konusunda DışiÅŸleri Bakanı Colin Powell'ı görevlendirdi.Â

Bu arada, ABD, müzakerelere başlanabilmesi için bir yandan Yunanistan ve Rum kesimi üzerindeki baskısını artırırken, diğer yandanBM Genel Sekreteri Annan ile de yoğun temasa geçti.

BaÅŸbakan ErdoÄŸan'ın ABD'den dönmesinin ardından, KKTC CumhurbaÅŸkanı Rauf DenktaÅŸ, BaÅŸbakan ErdoÄŸan, KKTC BaÅŸbakanı Mehmet Ali Talat, KKTC DışiÅŸleri Bakanı ve BaÅŸbakan Yardımcısı Serdar DenktaÅŸ, DışiÅŸleri Bakanı ve BaÅŸbakan Yardımcısı Abdullah Gül, Devlet Bakanı ve BaÅŸbakan Yardımcısı Abdüllatif Åžener'in katılımıyla 4 Åžubat'ta Kıbrıs zirvesi toplandı.Â

Zirve sonunda yapılan yazılı açıklamada, görüşmede, Türkiye ve KKTC olarak Kıbrıs'ta adil ve kalıcı bir barışa ulaşılması yönündeki müşterek hedefin teyit edildiÄŸi belirtilerek, ''Bu baÄŸlamda Türkiye veKKTC, BM Genel Sekreteri'nin çabalarına yardımcı olmak ve destek vermek üzere müşterek gayretler sarf etmek hususunda mutabık kalmışlardır'' denildi.Â

ANNAN'DAN NEW YORK DAVETÄ°

BM Genel Sekreteri Annan, 5 Åžubat'ta KKTC CumhurbaÅŸkanı Rauf DenktaÅŸ ve Kıbrıs Rum Yönetimi lideri Tasos Papadopulos'u, müzakerelere yeniden baÅŸlamaları için 10 Åžubat Salı günü New York'a davet etti.Â

BM'den gece geç saatlerde yapılan açıklamada, Annan'ın DenktaÅŸ ve Papadopulos'a, Salı günü New York'a gelerek, yeni tur görüşmelere baÅŸlamaları için birer mektup yazdığı belirtildi.Â

Davet muktubunu Ankara'dayken alan CumhurbaÅŸkanı DenktaÅŸ, New York'a gidip gitmeme kararını ise adada aldı.Â

NEW YORK'TA ZORLU GÖRÜŞMELER

Genel Sekreter Annan, 10 Åžubat Salı günü baÅŸlayan görüşmeler çerçevesinde taraflarla önce tek tek görüştü. Ardından üçlü görüşme baÅŸladı.Â

Üçlü görüşmede, hem Papadopulos hem de DenktaÅŸ, plandaki boÅŸlukları Annan'ın doldurmasından yana olmadıklarını söyleyince, Annan görüşmeleri ertesi güne erteledi ve tarafların takvime baÄŸlı kalarak öneri getirmelerini istedi.Â

New York görüşmelerinin ikinci gününde, Türk tarafı sürpriz bir atak yaparak, üç aÅŸamalı bir plan sundu. Planda iki tarafın anlaÅŸamaması halinde müzakerelere Türkiye ve Yunanistan'ın da dahil olması, yine uzlaÅŸma saÄŸlanamaması halindeyse Annan'ın hakemliÄŸinin kabul edilmesi önerildi.Â

Türk tarafının önerisi üzerine, Rum tarafı da yeni bir öneri sundu. Rumlar önerilerinde AB'nin de müzakarelerde taraf olmasını talep eti. Ä°ki tarafın önerileri üzerine, görüşmeler bir gün daha uzadı.Â

Görüşmelerin 12 Şubat'taki üçüncü günü en çetin müzakerelere sahneoldu. Sadece 40 dakika sürmesi planlanan görüşmeler, gecikmeler ve zorlu pazarlıklar nedeniyle 12 saati buldu. Bu maratonun sonunda, Annan taraflara, ''evet ya da hayır'' yanıtı verme koşuluyla pazarlığa açık olmayan son bir metin sunma kararı aldı.

13 Şubat Cuma günü taraflar Annan'ın metnini beklediği sırada Brüksel'den önemli bir açıklama geldi. Rum tarafını hayal kırıklığına uğratan bu açıklama çerçevesinde AB, Kıbrıs görüşmelerinde ''taraf'' olmak istemediğini bildirdi.