Uzmanlar vaka tırmanışını yorumladı: Covid-19 matruşka bebek gibi

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Levent Akın ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Tevfik Özlü, Hürriyet’in sorularını yanıtladı.

YENİ BİR DALGAYA GİRİYORUZ

Virüs neden yine artışa geçti?

Omikron’un farklı varyantları yayılıyor. Vaka sayıları öncelikle Fransa, Almanya ve Amerika’da yükselişe geçti. Şimdi de Türkiye’de yükseliyor. Herkes ‘bu iş bitti’ algısıyla önlemleri bir kenara bıraktı. Türkiye’de soğuk hava dalgasının haziran ayının sonuna kadar gitmesi de kapalı alan kullanımını artırdı. Üstelik kapalı alanlarda maske de takılmadı. Şu anda vaka sayılarının 50 binlerin çok üzerinde olduğunu düşünüyorum.

Bu yükseliş yeni bir dalga mı?

Evet yeni bir dalgaya giriyoruz. Bu sayıda hastalanan kişi sayısı arttığında esas tehlikeli olan yatan sayısındaki artıştır. Hastalık ne kadar çok yayılırsa kaybettiğin ve hastaneye yatan sayısı o kadar artar.

KAPALI ALANDA MASKE ÖNERİYORUM

Vaka artışı nedeniyle kişisel olarak ne gibi önlemler alınabilir?

Aslında hem abartmamalıyız hem de dikkatli olmalıyız. Çünkü mücadelenin ne olduğunu biliyoruz. 2020 Mart-Nisan aylarına dönmeyiz. Kapanma olmaz belki ama maske, mesafe gibi kişisel tedbirleri alabiliriz. Ben şu anda maskenin kapalı alanlarda, toplu ulaşımda kullanılmasını öneriyorum. Her birey hasta olabilir ve hastalığın hangi şiddette geçeceğini bilemez. Bu nedenle kişisel önlemler şart. 

Böyle giderse kapanma olur mu?

Şu anda çok özel önlemler için veriler yeterli değil.

Bu virüsten kurtulamayacak mıyız?

COVID-19 matruşka bebek gibi. Kapağını her açtığınızda yenisi çıkıyor. Matruşkalar küçülüyor ama COVID-19 küçülmeden üstelik bulaştırma hızını artırarak devam ediyor. Bitecek mi, bitecek ama ne zaman biteceğini bilmiyoruz. Toplum yeteri kadar önlem alırsa, bağışıklığını kazanırsa biter ama 1-2 senede bitecek demek kâhinlik olur.

Yeniden aşılanmalı mıyız?

Özellikle de 65 yaş üzeri için, son aşısından itibaren en geç altı ay sonra bir doz daha aşı olmaları hastalığın şiddetli geçirilmesini engeller.

KAOTİK GÜNLERE GERİ DÖNMEYİZ

Eski günlere geri döner miyiz?

Hem ülkemizde hem Avrupa, Amerika’da, Japonya’da, Kore’de yani pek çok ülkede COVID-19 vakalarında belirgin bir artış gözleniyor. Bu yeni bir dalganın başlangıcı olarak kabul edilebilir, ancak buradan 2020-2021’deki kaotik ortamın tekrar edeceği anlamı çıkmaz. Çünkü bu süre içinde virüs değişti, mutasyona uğradı. O zamanda yaşadığımız hastane yoğunluğu ve ölümler bu dalgada görünmüyor. Vaka sayılarındaki artışa rağmen ölüm oranları azalıyor. Dünyada çok sayıda insana aşı da yapıldı. Aşı olmasa da insanlar hastalığı geçirerek bir miktar bağışıklık kazandılar. Artık insanlar COVID-19 olduğunu düşünse bile gidip test yaptırmıyor. Çünkü hafif hastalık yapma eğilimi var.

Korku yaratacak bir gidiş var mı?

Vaka sayıları eski önemini yitirdi. Vaka sayıları üzerinden pandemiyi okumak yanıltıcıdır. Daha çok, ağır vakalar ve ölümler üzerinden süreci yürütmek gerekir. Şu anda korku yaratacak bir gidiş görmüyorum. Peki olmaz mı? Olabilir. Ona bakarsanız farklı bir virüsün de çıkıp pandemi yapma olasılığı var. Bu nedenle insanları korkutmaya gerek yok, izlemek gerekiyor. Ölümcül bir form ortaya çıkarsa onun üzerinden konuşuruz.

MASKE HAYATIMIZA ESKİSİ GİBİ GİRMEZ

Maske yeniden hayatımıza girer mi?
    �
Eskiden olduğu gibi hayatımıza gireceğini düşünmüyorum, buna gerek olduğunu da düşünmüyorum. Sadece kapalı alanlarda ve mesafenin korunamadığı açık alanlarda maske takılmasını öneriyorum.

Grip semptomları varsa ne yapılmalı?

Bir kişi solunum yolu enfeksiyonlarına özgü semptomlar gösteriyorsa, öksürüyor, hapşırıyor, ateş, halsizlik varsa bu kişinin kendini bir hafta toplumdan izole etmesi en güzeli. Dışarı çıkıyorsa, maske kullanmalı ve diğer insanlarla mesafeyi korumalı. Bu sosyal bir sorumluluktur.”

TATİLDE BAYRAMDA NE YAPMALI?

Tatilde ne yapmalıyız?

Prof. Dr. Levent Akın: Kalabalık alanlarda olmamalıyız. Açık hava konserlerinde bile arada bir metreden az mesafe varsa maske takmalıyız. Denizde şezlonglarda otururken grup oluşturmamalıyız. Aksi halde bulaş olasılığı var. Bunun dışında deniz kenarında bulaş o kadar yüksek değil. Ana bulaşma kapalı alanlar ve toplu ulaşımda. Toplum şu anda gereksiz bir COVID-19 salgını bitti rahatlığı içinde ama COVID-19 bunu yalanlıyor.

MİSAFİRİ AÇIK HAVADA KABUL

Bayram geliyor, yaşlılar ne yapmalı?

Prof. Dr. Tevfik Özlü: Tatil ve bayram nedeniyle insan hareketliliği artıyor. Risk grubundakiler özellikle dikkat etmeli. Çok fazla misafir kabul etmemelerini, açık havada misafir kabul etmelerini, mesafeyi korumalarını ve maske kullanmalarını öneririm. Eğer yaşınız gençse, kronik bir rahatsızlığınız yoksa, virüsü aldığınızda nezle, grip gibi atlatacaksınız. Gribe karşı kendinizi nasıl koruyorsanız, kendinizi yine koruyun. Ama yaşlı, bağışıklığı baskılanmış, yetersiz aşısı olan kişilerde hastalık hâlâ ağır seyrediyor. O kişiler önlem almalı. Aşı üzerinden 6-7 ay geçtiyse, hatırlatıcı dozlarını yeniletmeliler. Kapalı ortamlara girmemeliler.