Bu haber milyonları ilgilendiriyor! TV karşısında uyumak neden tehlikeli?
Güncelleme Tarihi:
Eğer siz de uykuya dalmak için bir ses, bir ışık olsun isteyen ya da TV karşısında sızıp kalanlardansanız bu haberimiz sizin için. Masum gibi görünen bu alışkanlık nelere sebep olabilir? Detaylar haberimizde...
Yoğun geçen bir günün ardından televizyon karşısında ayaklarınızı uzattınız ve artan rehavetle birlikte göz kapaklarınız kapanmaya başladı. Peki, hemen her gece başımıza gelen bu durumun yarattığı tehlikelerin farkında mıyız? Son yapılan araştırmalar, uykunun ilk evresine geçen kişinin gözleri kapalı olsa da çevresini dinlemeye devam ettiğini, tanıdık olan ve olmayan sesleri birbirinden ayırarak bir tür güvenlik sistemi oluşturduğunu ortaya çıkarttı.
İnsan evriminin sonucu olarak gösterilen bu durum nedeniyle, beynin gözler kapansa bile çevreyi dinlemeye devam ettiği ve olası tehlikeler için tetikte olduğu anlaşılıyor. Bu nedenle, televizyon karşısında uyuklayanların gerçek bir gece uykusu almaları oldukça zor.
Bu konuya ilişkin araştırmalarıyla ön plâna çıkan Avusturya’daki Salzburg Üniversitesi bilim insanları, yetişkinlerin uyku esnasında dış seslere verdiği tepkileri ölçen bir çalışmaya imza attı.
Araştırmacılar, uykunun ilk evresi olan ve en büyük bölümünü oluşturan “NON REM uykusu” (NREM) evresi esnasında televizyondan gelen ve "tanıdık olmayan" seslerin uykunun bir sonraki evresi olan REM uykusuna geçmeyi engellediğini açıkladı.
UYKU ESNASINDA TANIMADIĞIMIZ SESLERE KARŞI SAVUNMAYA GEÇİYORUZ
ABD Nöroloji Derneğinin haftalık çıkarttığı “Journal of Neuroscience” dergisinde yayımlanan araştırmada görev alan bilim insanları, “Uykuya dalan kişinin işitsel uyaranlara verdiği tepkiye bağlı olarak, beyin faaliyetlerinde farklılıklar ortaya çıktığını tespit ettik. NREM uykusu esnasında, bilinmeyen bir sesin duyulmasına karşı beyin güçlü tepkiler verdi” açıklamasını yapıyor.
Hiçbir uyku problemi olmayan, yaş ortalaması 22 olan 17 gönüllünün katıldığı araştırmada, gönüllülere gece uykusu esnasında farklı sesler dinletildi.
Gönüllülere öncelikle tanıdıkları kişilerin sesleri ve daha sonra tanımadıkları kişilerin konuşmaları dinletildi. Ardından, kendi adlarının geçtiği diyaloglara ve tanıdık olmayan adların geçtiği konuşmalara yer verilerek beynin ürettiği sinyaller incelendi.
BEYNİMİZ UYURKEN DE ÖĞRENMEYİ SÜRDÜRÜYOR
Gönüllülerin uyku sırasında tanıdık olmadıkları seslerin ardından hafızanın pekiştirilmesine yardım eden K-komplekslerinin daha fazla ortaya çıktığını gören araştırmacılar, bu durumun beyin aktivitelerinde büyük değişimlere neden olduğunu tespit etti.
Çalışmalar sırasında ilginç bir detay da ortaya çıktı. Uyku esnasında dinletilen tanıdık olmayan sesin bir süre geçtikten sonra beyin tarafından tanıdık hale geldiği, bu nedenle tanıdık hale gelen “yeni” sese giderek daha az tepki verdiği tespit edildi.
Uzmanlar, “Uyku esnasında beyin, duyduğu dış sesin tehdit oluşturmadığını anlayınca, tepki sürelerini giderek düşürüyor. Kısacası uyku esnasında olsa da, tekrarlanan işlemler yoluyla öğreniyor” açıklamasını yaptı.
TELEVİZYON AÇIKKEN UYUMAMAK İÇİN ÜÇ NEDEN
Yapılan araştırmalar sonucunda en çok merak edilen durum televizyon karşısında uyuklamanın, uyku sağlığı için ne gibi zararlar doğurduğu.
Birçok insan televizyon açıkken uykuya dalmaya yardımcı olduğunu düşünüyor. Ancak yapılan araştırmalar sonucunda, uzmanlar bunun iyi bir fikir olmadığı konusunda hemfikir. Bununla birlikte, televizyon karşısında uyuklamanın sağlık üzerindeki olumsuz etkilerine de dikkat çekiliyor.
Televizyonunuz açıkken uyumak beynin dış seslere karşı tetikte olmasına neden olurken, uykunun ikinci ve üçüncü evresine geçememekten kaynaklanan hormonel sorunlar ve psikolojik etkiler baş gösterebilir.
Uzmanlar televizyon açıkken uyumanın sağlık üzerinde yaratacağı etkileri şu şekilde sıraladı:
1) UYKU BORCUNUZU ARTIRABİLİR
Uzmanlar, yetişkinlerin her gece yaklaşık 8 saat uyuması gerektiğini söylüyor. Televizyon karşısında uyuyan kişilerin, derin uykuya geçememesi nedeniyle daha az uyku uyuduğu ve bunun da uyku borcunu arttırdığını belirtiliyor.
Kısacası, 8 saatten az her uyku uyumak vücuda olan borcu arttırıyor. Günde 6 saat uyuyan biri vücuduna 2 saat borçlanırken, ortaya çıkan eksiklik nedeniyle gün boyunca fiziksel ve mental odaklanma yeteneğinde ciddi sorunlarla başa çıkmak zorunda kalıyor. Zamanla bu borcun artması fiziksel sağlık sorunlarının yaşanmasına neden oluyor.
2) MELATONİN HORMONUNUN ÜRETİMİNİ AZALTIR
Melatonin, uyumamıza yardımcı olan ve strese karşı koruyan bir hormon. Koltuğa uzanmanızın ve uyuklamanızın nedeni melatonin.
Yapılan araştırmalarda, televizyonun yaydığı mavi ışığın karşısında uyuyan kişilerde melatonin miktarının azaldığı gözlemlenmiş. Çünkü beynin ortaya çıkan ışık karşısında gece mi yoksa gündüz mü olduğunu anlaması oldukça güçleşiyor. Mekânın içinde bulunan tanıdık olmayan sesler ve yoğun ışık hareketleri uykuya dalmanızı ve uykuda kalmanızı oldukça güçleştiriyor.
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Ali Kemal Erdemoğlu da bilgisayardan, telefonlardan ve elektronik aletlerden aldığımız mavi ışığın vücuttaki bazı hormonların salgılanmasına etki ettiğini, bunun başında “melatonin” dediğimiz uykuya dalma hormonun geldiğini belirtti ve bunun beyni yorucu bir etkisi oluğundan bahsetti. Kısacası elektronik kaynaklardan alınan mavi ışığın hormonlarımıza etki ederek hem vücudumuza hem de uyku dengemize zarar verdiğini hatırlattı.
3) SAĞLIK ÜZERİNDEKİ OLUMSUZ ETKİLERİ
Televizyon karşısında uyuklamak yeterli uykuyu almanızın önüne geçtiği gibi, bu durum şu sağlık sorunlarına da yol açabiliyor:
-- Yüksek tansiyon
-- Bağışıklık sisteminin zayıflaması
-- Unutkanlık
Ayrıca, 2019 yılında yapılan bir çalışmaya göre televizyonun yaydığı ışık karşısında uyumanın obezite riskini arttırdığı ileri sürülmüştü. 43 bin 772 kadın arasında yapılan çalışmada, uyku miktarı ve kalitesinde yaşanan azalmanın yeme bozukluğuna ve psikolojik sorunlara neden olduğu tespit edildi.
Özellikle uyurken odasında ışık veya televizyon açık olan kişilerden sirkadiyen ritimde bozulmalar meydana geldiği, bunun da melatonin hormonunun azalmasına neden olduğu görüldü. Organizmadaki bu değişimin ise stres düzeyinde artışa neden olduğu ve yeme bozukluğunun ortaya çıkmasına yol açtığı anlaşıldı.
EBEVEYN SESİ RAHATLATIYOR
Erdemoğlu, beynimizin uyku sürecinde onarım, düzeleme ve hafızayla ilgili bölümlerin faaliyetlerine devam ettiğini, yani beyin fonksiyonlarının tamamen durmadığını, işte bu nedenle dışarıdan uyaranlar olduğu zaman vücudumuzun bu uyaranlara yanıt verdiğini söyledi.
Erdemoğlu, “Beyin televizyon karşısında uyurken de durmadan çalışır. Aşırı sesli ve ışıklı ortamlarda beyin yoğun olarak dışarıdan gelen uyaranları filtrelemeyle uğraştığı için iyi ve kaliteli bir uyku uyuyamayız.” dedi ve hem beynimizin hem de vücudumuzun rahatlatan ve tanıdık seslere ihtiyacı olduğunu, ebeveyn seslerinin en rahatlatıcı seslerden biri olduğu için bize her zaman güven verdiğini belirtti.
TELEVİZYON İZLEYEREK UYUMAYA ÇALIŞANLAR NE YAPMALI?
Geceleri uyumak için televizyon izleyenlerin uyku hijyeni bozukluğu yaşadığını belirten Erdemoğlu; rahat, hafif serin, temiz, oksijeni bol olan, karanlık veya loş bir ortamda uyumamız gerektiğini, beyin sürekli çalıştığı için gündüz ve gece fark etmeksizin rahatlatıcı müziklerin tercih edilmesinin daha iyi ve kaliteli bir uyku uyumamıza yardımcı olduğunu belirtti.
Bir uzman olarak televizyonu bir uyku aracı gibi kullanmasına karşı olduğunu ifade eden Yavuz, uyku sorunu yaşayanların ya ılık bir duş veya kitap okumak gibi farklı araçlar kullanmalarını gerekirse profesyonel yardım almalarını tavsiye etti.
'BİLİNÇALTI GEREKSİZ UYARILARA MARUZ KALIYOR'
Nöroloji Uzmanı Dr. Mehmet Yavuz ise zihnin dinlenmesi gereken uyku dönemlerinde TV açık olursa bilinçaltının gereksiz birçok uyarı altında kalacağını ve zihin yeterince dinlenemeyeceğini söyledi. “TV karşısına geçerek kanepede ya da koltukta uyumaya çalışmak sağlıklı bir zihinsel dinlenme sağlamaz. Bu kişiler sonraki gün beyin performanslarını tam olarak gösteremezler.”sözleri ile kişilerin farkında olsa da olmasa da zihinsel becerilerinin düşeceğini belirtti.
Yavuz, “Gerek bilinçli halde gerekse uykuda sadece bilinçaltımız faaliyette iken tanıdık seslere daha çok ilgi gösteririz.” dedi ve bir örnekle bu durumu şu şekilde açıkladı.
“Örneğin dışarıda sohbet eden 3-4 kişiden biri kendi yakınımız ise onun konuşmalarına daha çok dikkat kesiliriz. Aynı şekilde hep aynı çalar saat ile uyanan bir kişi ondan habersiz farklı bir çalar saat sesi ile uyandırılamayabilir. Çünkü gerek bilincimiz gerekse bilinçaltımız gereksiz yabancı sesleri filtre eder. Bu nedenle mesela birkaç gün uykusuz kalan bir şahıs davul çalınırken bile uyuyabilir.”
Gündüzleri güneş ışığında bol miktarda bulunan mavi tonlarının uyanık ve dinç kalmamızı sağladığını sözlerine ekleyen Yavuz, bu durumun aynı zamanda ruhsal halimizi de iyileştirdiğini ancak mavi ışığın melatonin hormonunu azalttığı için sağlıklı bir uyku önünde bir engel olduğunu vurguluyor.
TELEVİZYON KARŞINDA UYUMAK ÇOCUKLARI NE ŞEKİLDE ETKİLİYOR?
Günümüzde daha fazla çocuk, akıllı telefonlara, tabletlere ve diğer elektronik cihazlara kolayca erişebiliyor. Bu gözle görülür kültürel bir değişime neden olurken, elektronik cihazlarla kurulan bu yoğun ilişki ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabilir.
Elektronik cihazlarla daha fazla ekran başında geçirilen zaman, küçük çocukların toplam uyku sürelerinde azalmalara neden oluyor. Yatak odasında televizyon bulunan çocukların uyku kaliteleri giderek azalırken, bu durum önemli oranda dikkat dağınıklığına neden oluyor.
'HEM İZLESİN HEM UYUSUN DEMEYİN'
Yavuz, 4 yaşın altındaki çocukların TV karşısında “hem izlesin hem de uyusun” mantığı ile uyumasına izin vermenin onların gelişmekte olan beyin yapılarını olumsuz etkilediğinin altını çizdi ve “4 yaşından küçük çocuklar, görüntüleri akan sahneler olarak değil, hızlıca kare kare geçen fotoğraf gibi algılar. Böylece beyin gelişimi bozulan çocukta sıklıkla dikkat eksikliği-hiperaktivite sendromu ortaya çıkar. Bu sebepten dolayı 4 yaşından küçük çocukları asla TV karşısında bırakmamalı, cep telefonundan herhangi bir çizgi film vs izletmemelidir.” dedi.