Covid-19 kaynaklı kangren vakalarına dikkat!
Güncelleme Tarihi:
Covid-19 virüsünün yol açtığı bilinen semptomların dışında bazı hastalarda deneyimlenen kangren vakalarına karşı uzmanlar uyarıyor.
Geçtiğimiz günlerde Northwestern Üniversitesi'nden bir ekip, Covid-19 hastalarında kangren ve uzun süreli kas ve eklem ağrılarının nedenlerini araştırmak için MR ve ultrason gibi görüntüleme tekniklerini kullandı. Bugüne kadar yapılan çalışmalar koronavirüs enfeksiyonu ile kas veya eklem ağrıları arasında bir bağlantı olduğunu doğruluyordu ancak bu semptomlar ilk kez radyolojik taramalarla net bir biçimde ortaya kondu.
Bu semptomları yaşayan hastaların MR taramalarının bir analizi yapıldığında Covid-19 virüsünün bağışıklık sistemini kendi kendine saldırması için tetikleyebileceği ve bunun uzun süreli romatolojik sorunlara yol açabileceği doğrulandı.
İngiltere Ulusal Sağlık Sistemi'nin (NHS) araştırma kolu olan Ulusal Sağlık Araştırmaları Enstitüsü'nde çalışan Profesör Graham Cooke da geçtiğimiz haftalarda, kan pıhtılaşma sorunu yaşayan önemli sayıda Covid-19 hastası tespit ettiklerini ve bunun hastalığın hem vasküler hem de solunum yolu enfeksiyonu hastalığı olduğu endişesini uyandırdığını bildirdi. King's College London'dan Profesör Roopen Arya da Mayıs 2020'de hastanesinde koronavirüs tedavisi gören hastaların yüzde 30'unda kan pıhtıları problemi olduğunu açıkladı.
Hürriyet.com.trCovid-19’a bağlı basına yansıyan kangren vakalarından birkaç örnek
İTALYA: 3 PARMAĞI KESİLDİ
İsmi açıklanmayan 86 yaşındaki hastanın Mart 2020'de Covid-19 testi pozitif çıktı ancak ateş, öksürük, koku ve tat kaybı gibi bilinen koronavirüs semptomları yoktu. Doktorlar kadının kalbine kan akışının olmadığını fark ettikten sonra kan sulandırıcı ilaçlar kullandı. Bir ay sonra sağ elindeki işaret, yüzük ve serçe parmağı siyaha dönmeye başlayınca hastaneye geri döndü. Hastalığın damarlarını tahrip etmesi nedeniyle kadının parmaklarının kangren olduğu anlaşıldı ve maalesef 3 parmağı kesildi. Doktorlar bu durumu koronavirüsün ‘ciddi bir etkisi’ olarak nitelendirdi ve ‘sitokin fırtınası’ adı verilen aşırı reaksiyonun olası sonucu olduğu yönünde görüş bildirdi.
ABD: 8 PARMAĞININ BAZI BÖLÜMLERİNİ KAYBETTİ
Kaliforniya’da yaşayan 54 yaşındaki Gregg Garfield, geçtiğimiz şubat ayında Kuzey İtalya'da bir grup arkadaşıyla bir kayak gezisinde koronavirüse yakalandı. Kaliforniya'daki ilk Covid-19 hastalarından biri olan Gregg’in tedavi gördüğü hastane ona virüsten kurtulma şansının yüzde 1 olduğunu söylemişti. Hastaneye kaldırıldıktan iki gün sonra Garfield'ın oksijen seviyesi düştü ve solunum cihazına bağlandı. Virüs, Gregg’in bağışıklık sistemine saldırıp kan dolaşımını yavaşlattığı için vücudu hasar gördü. Tedavi sürecinde 22 kilo verdi ve sekiz parmağının bazı bölümlerini kangren nedeniyle kaybetti.
GALLER: EL VE AYAKLARINDAKİ HASARI ONARMAK İÇİN 7 KEZ AMELİYAT OLDU
Cardiff'te yaşayan iki çocuk babası Mal Martin, Covid-19'a yakalandıktan sonra komaya girdi ve tam 61 gün yoğun bakımda kaldı. Doktorlar tarafından yaşama şansı neredeyse sıfır olarak görülen Martin, mucizevi bir şekilde iyileşti ama vücudu birçok hasar aldı. Böbreklerinin sadece yüzde 12’si çalışıyor, sağ güzünde görme kaybı ve ellerinde ampütasyonlar var. El ve ayaklarındaki hasarın onarılması için 7 kez ameliyat oldu ancak parmaklarının bir kısmını kaybetti.
LOS ANGELES: HEM BACAĞINI HEM HAYATINI KAYBETTİ
Broadway sahnelerinin tanınmış isimlerinden ünlü tiyatrocu Nick Cordero, geçtiğimiz nisan ayında koronavirüse yakalandı. Hastaneye kaldırıldığında sağ bacağında pıhtılaşma sorunu vardı ve ayak parmaklarına kan gitmediği belirlendi. Bir müddet sonra sağ ayak parmakları kangren oldu ve sonra bir bacağı kesilmek zorunda kaldı. 91 gün boyunca korona ile mücadele eden oyuncu maalesef Temmuz ayında yaşamını yitirdi.
Covid-19 kaynaklı yaşanan kangren vakaları elbette ki bunlarla sınırlı değil. Peki, koronaya bağlı kangren vakaları ne sıklıkla yaşanıyor? Hastanın tedavisi esnasında bunu önceden kestirebilmek mümkün mü? Kangren belirtileri nelerdir? Ülkemizde Covid-19 nedeniyle yaşanan kangren vakaları oldu mu? Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Ümit Savaşçı hurriyet.com.tr’nin sorularını yanıtladı.
Doç. Dr. Ümit Savaşçı
Ağır Covid-19 hastalarında "sitokin fırtınası" adı verilen bir durum yaşanıyor. Sitokin fırtınasının nedeni nedir?
Sitokin fırtınası çeşitli enfeksiyon hastalıklarında karşılaşılan bir durumdur. Burada virüs ile mücadele eden bağışıklık sistemi kontrolünü kaybedip kendi hücrelerini düşman görüp onları da yok etmeye çalışıyor. Dost olan bağışıklık sistemi birden kendine düşman hale geliyor.
Sitokin fırtınasının hastalığı hafif geçirenlerde de görülme ihtimali var mı?
Bu durum hastanede yatanlar ve yoğun bakımdaki ağır hastalarda karşımıza çıkıyor. Hastaların yedinci gününden itibaren görülmeye başlıyor. Taburcu olduktan sonra bu tür etkiler genelde olmuyor. Sitokin fırtınası hastalığı hafif geçirenlerde genelde görülmüyor veya çok hafif bir şekilde rastlanıyor.
Hangi durumlarda Covid-19 virüsü kangrene neden olabiliyor? Sadece belli bir risk grubunu mu tehdit ediyor?
Covid-19 hastalığına bağlı kangren vakaları dünyada ve ülkemizde görülmekte. Bunun nedeni de bu hastalığın tüm organ damarlarında ufak pıhtılara neden olması. En basit şekli ile şöyle anlatabiliriz. Damarlarda pıhtı oluşunca aynı bir ağacı besleyen kanallar tıkanınca dallarda kuruma olması gibi vücudumuzda da ‘perifer’ denilen uç organlarda, bacaklarda ve ellerde kangren vakaları yaşanabilmektedir.
Eğer hastanın geçmişte pıhtı atma öyküsü var ise o zaman bu kişilerin daha yüksek riski var demektir. Tabii bir de altta yatan şeker hastalığı, dolaşım bozukluğu ve damar hastalıkları varsa bu risk katlanarak artar. Burada da önemli olan kan sulandırıcı tedavilerin doğru bir şekilde başlanmasıdır.
Hastanın tedavisi esnasında bunu önceden kestirebilmek mümkün mü? Belirtileri nelerdir?
Virüsle ilk temastan sonra şiddetli ateş, solunumun kötüleşmesi ve kan değerlerinde bozulma sonucunda sitokin fırtınası tanısı koyulabilir. Bu fırtınayı durdurmak için ilaç tedavileri uygulanır. Ağızdan steroidli hap tedavisine başlayıp, fırtına başlangıç aşamasında durdurabilir.
Sitokin fırtınası için nasıl bir tedavi yöntemi uygulanıyor?
Sitokin fırtınasında interlökinleri bloke edici ilaçlar kullanılır ancak burada önemli olan doğru zamanda doğru ilacı verebilmek.
Dünyadan çeşitli örneklerini duyduğumuz Covid-19 kaynaklı kangren vakaları ülkemizde de görüldü mü?
Evet, ülkemizde de Covid-19’a bağlı kangren vakaları yaşandı. Örneğin, Covid-19 nedeniyle yoğun bakımda yatan bir kadın hastanın ayak parmakları ve bacağında ampütasyon denilen işlem gerçekleştirildi. Sağ bacağı diz üstünden kesildi.