Uzmanlandan kırmızı bülten değerlendirmesi

İstanbul merkezli “Paralel yapı” soruşturmasını yürüten İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, Gülen hakkında, "Silahlı terör örgütü kurma ve yönetme", "İftira sonucu mağdurun hapis cezası dışında adli veya idari bir yaptırıma uğramasına neden olma", "Cebir, tehdit veya hile kullanarak kişiyi hürriyetinden yoksun kılma" suçlarından yakalama kararı çıkarılmasını talep etmişti. İstanbul 1. Sulh Ceza Hakimliği, başsavcılığın talebi üzerine Gülen hakkında yakalama kararı çıkarmıştı.

Konuyu değerlendiren eski Cumhuriyet Başsavcısı Avukat Reşat Petek, sulh ceza hakimliğinin yakalama kararını dosya başsavcılıkta olduğu için soruşturmayı yürüten savcılığa ileteceğini anlattı. Yurt dışında olup haklarında yakalama kararı çıkarılanlarla ilgili işlemlerin nasıl yapılacağına dair Adalet Bakanlığı genelgesi bulunduğunu belirten Petek, kişinin bulunduğu ülkenin talep ettiği evrakın hazırlandığını söyledi.

"SİYASİ BİR TAVIR"

ABD'nin kişinin hangi suçtan soruşturulduğu, suçlara ilişkin kanun maddeleri, bilinen adresi gibi bilgiler istediğini ifade eden Petek, savcılığın bu bilgileri içeren müracaat formunu Adalet Bakanlığına ileteceğini, Bakanlığın da bunu İçişleri Bakanlığı'na aktaracağını bildirdi.

BOZDAĞ: MAHKEME KARARI GELİNCE GEREĞİ YAPILIR

Petek, daha sonra kırmızı bülten çıkarıldığını, işin adli yönünün bu şekilde tamamlandığını kaydederek, "Kırmızı bülten çıkarılsa da kararın uygulanıp uygulanmaması konusu siyasi bir tavır. Gerek ABD, gerek batı ülkeleri, yakalama kararı verilen suçun siyasi nitelikte olup olmadığına bakıyor. Örgüt eylemleri bu kapsamda değil ama düşünce, fikir özgürlüğü, siyasi muhalif olmasından dolayı yapılan bir işlem olup olmadığı tetkik ediliyor. Söz konusu eylemlerin o ülkede de suç olup olmadığına bakılarak, federal mahkeme tarafından yeniden inceleme yapılması söz konusu olabiliyor" değerlendirmesinde bulundu.

"TEK BAŞINA YETMEZ"

İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Durmuş Tezcan da sulh ceza hakimliğinden tutuklama kararı çıkarıldığını, Adalet Bakanlığının bu kararı İçişleri Bakanlığı İnterpol Dairesine göndereceğini anlattı. İnterpol Dairesi'nin de kararı Fransa'nın Lyon kentindeki İnterpol Genel Sekreterliği'ne ileteceğini belirten Tezcan, tutuklama kararının dayanağı olan bütün bilgi, belgelerin özetinin "kırmızı bülten" adı verilen bültene yazılacağını söyledi.

"İnterpol Genel Sekreterliği, ilk olarak dosyayı inceleyecek ve siyasi suç olarak görmezse kırmızı bülten çıkaracak. İlgili ülkeler kırmızı bülten üzerine kendi ülkelerinde söz konusu kişi var ise bilgi verecektir. Ancak o ülke ile şüpheli, sanık veya hükümlülerin iadesiyle ilgili sözleşmemiz varsa o sözleşmeler devreye girer. Kırmızı bülten çıkarılan kişi ile ilgili ilk yapılacak değerlendirme suçun siyasi veya siyasi suça bağlı adi suç olup olmadığına yöneliktir. Böyle bir durum olduğunda iade söz konusu olmaz. Suçun siyasi olup olmadığına ilgili hükümet karar verecektir. Bazı ülkelerde doğrudan hükümet tarafından, bazı ülkelerde mahkeme kararıyla bu işlem yapılır. Bu nedenle kırmızı bülten çıkarmak tek başına yetmez."

Siyasi suça bağlı adi suç kavramının Türk yargısında da bulunduğunu ve dünyada çok geniş yorumlandığını aktaran Tezcan, Türkiye'nin 1948'de Bulgaristan'ın, 1970'te Rusya'nın bazı suçlulara ilişkin iade taleplerini bu kapsamda değerlendirerek reddettiğini belirtti.

"BİR KAÇ SAATLİK BİR MESELE"

Mavi Marmara gemisine saldırı davası avukatlarından Cihat Gökdemir, mahkemenin yakalama kararının sınır kapılarına, gümrüklere ve havalimanlarına da iletileceğini söyledi. Müştekilerin, sürenin hızlanması için Gülen'in yurt dışında olduğunu belirterek mahkemeye başvurabileceklerini ifade eden Gökdemir, yine güvenlik birimlerince de Gülen'in yurt dışında olduğunun bildirilebileceğini ya da mahkemenin resen yeni bir karar alabileceğini kaydetti.

Gökdemir, bunda sonraki süreçte Sulh Ceza Hakimliğinin Adalet Bakanlığına yazı yazılarak Gülen'in İnterpol tarafından aranmasını isteyebileceğini anlattı. Sulh Ceza Hakimliğince verilecek kırmızı bültenle aranma kararının çıkarılması şeklindeki yazının Türkçe olarak Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dışilişkiler Genel Müdürlüğüne gönderileceğini belirten Gökdemir, burada yabancı dile çevrilen kararın İnterpol'e gönderilmek üzere Dışişleri Bakanlığına iletileceğini söyledi.

Bakanlık kanalıyla bu yazıyı alan İnterpol'ün, bu konuda bir karar vereceğini dile getiren Gökdemir, "İnterpol genellikle anlaşma yapılan ülkelerden gelen talepleri hemen işleme koyup kırmızı bültenle arama kararı çıkartıyor. Burada bir süre yok. Makul sürede yapılır. UYAP sisteminde bir kaç saatlik mesele. Ortalama bir ayda işlemler tamamlanarak İnterpol'e yazı gönderilebilir" dedi.

KIRMIZI BÜLTEN

Kırmızı bülten, bir suçlunun uluslararası düzeyde aranması, yakalanması ve akabinde iade edilmesi amacıyla İnterpol'e üye ülkelerin talebi üzerine, İnterpol Genel Sekreterliği tarafından çıkartılarak 190 üye ülkeye dağıtılan önemli bir bülten çeşidi. Kırmızı bültenler üzerinde suçluya ait kimlik bilgileri, işlediği suç türü, mevcut ise fotoğraf ve parmak izi, verilebilecek azami ceza ve zamanaşımı gibi bilgiler yer alıyor. Geçerlilik süresi 5 yıl olan kırmızı bülten, üye ülkenin talebiyle her 5 yıl sonunda yenilenebiliyor.

Kırmızı bülten rejimi her ülkenin ulusal mevzuatları içerisinde farklı değerlendirmelere tabi tutulması nedeniyle ülkelerdeki statüsü farklılıklar gösteriyor. Bazı ülkeler için kırmızı bültenler sadece suçlunun yer tespiti, bazı ülkeler için ise direkt olarak yakalama müzekkeresi hükmü taşıyor.

Kırmızı bülten ile uluslararası seviyede aranan bir şahsın yakalanması durumunda iade işlemleri başlatılıyor. Suçlu iadesi, kapsamında aranan şahıs, iade sözleşmesi veya karşılıklılık ilkesi uyarınca teslim ediliyor.