Uzayda en büyük patlama

Bilim adamları, uzayda şimdiye kadar meydana gelen en büyük patlamayı saptadılar. Big Bang'in ikizi olabilecek derecede güçlü olan patlamanın dünyadan 12 milyar ışık yılı (bir ışık yılı= 9.5 trilyon kilometre) uzaklıkta meydana geldiği ve bir saniyede evrendeki tüm yıldızların (10 milyar trilyon tane) yaydığı enerjinin toplamından bile daha fazla enerji açığa çıkardığı belirlendi.

Sadece gözle görülebilir ışık miktarı açısından en az 1 milyar Samanyolu Galaksisi kadar ışık yayan patlama, aradaki muazzam uzaklık nedeniyle Dünya veya Güneş Sistemi'ne herhangi bir zarar veremeyecek. Gamma ışını patlaması şeklinde ortaya çıkan müthiş patlama, bilim adamlarına şaşkınlıktan küçük dilini yutturdu. Patlamayı belirleyen bilim adamları arasında yer alan California Teknoloji Enstitüsü öğretim üyelerinden astronomi profesörü Shrinivas Kulkarni ‘‘Patlamanın büyüklüğü akıllara durgunluk verecek derecede’’ diye konuştu.

Yalnızca birkaç saniye süren müthiş patlama, 14 Aralık 1997'de meydana geldi. Dünya yörüngesinde dönen ‘‘BeppoSAX’’ uydusundan gelen ilk bilgileri değerlendiren İtalyan ve Hollandalı bilim adamları, Columbia Üniversitesi'nden meslektaşları David J. Helfand'ı uyardılar. Helfand da hemen Arizona'daki Kitt Peak Teleskopu''nun başındaki astronom arkadaşlarını aradı. Böylelikle teleskop patlamanın olduğu noktaya çevrildi. Daha sonra Hubble Uzay Teleskopu devreye sokuldu. Patlamanın ardından oluşan parlaklık, Hawai'deki Keck Teleskopu tarafından da görüntülendi.

Kulkarni ve arkadaşları, uzayda Büyükayı Takımyıldızı yönündeki ‘‘GRB 971214’’ adlı uzak galaksiden kaynaklanan muazzam patlamanın fotoğraflarını analiz ederek büyüklüğünü hesapladılar. California Üniversitesi'nden uzay patlamaları konusunda uzman Stan Woosley ‘‘Tarihin kaydettiği en büyük patlama. 5 milyar süpernovanın patlamasına eşit’’ dedi. Woosley'in örneklemesine göre, dünyadaki tüm nükleer silahlar aynı anda patlatılsa, ancak Güneş'in bir saniyede yaydığı enerjinin yüz binde birini açığa çıkarır. Oysa 19 milyar yaşında olan Güneş'in tüm ömrü boyunca yaydığı enerji, söz konusu bu büyük patlamanın ancak yüzde biri kadar olur.

Gamma ışını patlamaları, normalde günde 1-2 kez meydana geliyor. Çok kısa sürdükleri için gamma ışını patlaması, genellikle yerdeki teleskoplarla izlenemiyor. Bilim adamları gamma ışını patlamasına neyin yol açtığını da henüz tam olarak bilemiyorlar. Ancak bazı varsayımlara göre bir karadeliğin bir nötron yıldızını yutması sırasında bu tür patlamalar meydana gelebiliyor.

Fakat bu kez patlamayla yayılan enerjinin, nötron yıldızlarının karadelik tarafından yutulması sonucu ortaya çıkan enerjiden çok daha fazla oluşu, bilim adamlarının kafasını karıştırıyor. Gökbilimciler, bu patlamanın uzak evren ile ilgili yeni kuramlar geliştirilmesi gerektiğini ortaya koyduğunu düşünüyorlar.