Urfalı Adalet'in Urfa'dan New York'a büyük yolculuğu
Güncelleme Tarihi:
Gülden AYDIN
Oluşturulma Tarihi: Aralık 09, 2001 01:47
Adalet Budak, 1973 Şanlıurfa doğumlu. Babası Bağkur emeklisi. Beş kardeşin en büyüğü. Liseyi bitirdikten sonra Halk Eğitim Merkezi'nin kurslarında öğreticilik yaptıktan sonra Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP)'nin kurduğu Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM)'nde elsanatları öğreticisi oldu.
Şanlıurfa'nın Sağlık Köyü ve Yakubiye Mahallesi'ndeki ÇATOM'larda çalıştı. Üç yıl boyunca 14-50 yaş arasındaki çok çocuklu, kamu hizmetlerinden yararlanamayan, okuma yazma bilmeyen kadınlarla yakından ilgilendi, sorunlarına birlikte çözüm aradı. Bu arada AÖF İktisat Bölümü’nü dışarıdan bitirdi. Çalışkanlığı ve başarısıyla dikkat çekti ve ABD'de bir yıllık İngilizce ve bilgisayar bursu kazandı. 29 Kasım 2000'de gittiği New York'tan 10 gün önce döndü. İsteseydi ABD'de kalabilirdi. Ama Adalet yine ÇATOM'da çalışacak ve bilgisini, tecrübesini Şanlıurfalı kadınlar için kullanacak.
Adalet, ‘‘ÇATOM'un amaçlarından biri de erkeğe bağımlı olmadan, kadının sorunlarına kendi başına çözüm üretmesi, kamu hizmetlerinden yararlanması’’ diyor. Şanlıurfalı kadınların nüfusa kaydolması, yeşil kart alması için çalıştı. Devlet dairelerindeki bu işlemler için uzayan kuyruklara onlarla birlikte girdi. Kadınlar Adalet'i çok sevdi. Çünkü Adalet onlarla aynı hayattan, aynı gelenekten çıkıp gelmişti. Onlar için örnek oldu. Adalet başarmıştı, kendilerinin başarmaması için de hiçbir neden yoktu. ‘‘Geleneksel yapı ve değer yargıları, onları toplumsal alanlardan men ediyordu. Namus, töre cinayetlerinin sıkça görüldüğü Urfa'da toplam 100 kadının ÇATOM'da çalışması gerçekten mucize.’’
İşler her zaman yolunda gitmedi. Aileler kızlarının okuma yazma kursuna katılmasına karşı çıktılar. Sağlık dersine katılan kadının doğum kontrol yöntemlerini uygulayamaması, çok istedikleri halde eşlerinin, ağabeylerinin ve babalarının izin vermemesi sonucu ÇATOM'a gelememeleri Adalet'i bazen yıldırdı, bazen mücadele azmini artırdı. Adalet, bu sırada GAP bölgesindeki kadınların kalkınmasına yönelik çalışmalar yapan Ana Kültür Derneği'yle tanıştı. Dernek, onun azmine, çalışkanlığına, performansına tanık oldu. Adalet'e ‘‘ABD'de bir yıl yabancı dil ve bilgisayar eğitimi için burs vermek istiyoruz’’ dediler. Bu teklif çok ürkütücü geldi. ‘‘Urfa'da kadınlar kendi başlarına çarşıya gidemezken ben başka ülkeye gidecektim. Hem de okyanusun öteki ucundaki yeni dünyaya.’’ Bir ay düşündü, ailesiyle küçük mücadeleleri oldu. Sonunda kararını verdi ve gitti.
CHRISTINA VE HUANITA
29 Kasım 2000'de büyük yolculuk başlıyor. Tek başına 11 saat boyunca uçuyor. ‘‘Uçağın kapıları kapandığı an, bilmediğim bir güç olsa da uçaktan insem’’ diyor. Bilinmeze gittiğini, tek kelimesini bile bilmediği İngilizce'yi nasıl öğreneceğini düşünüyor kara kara. Uçaktaki Türk yolcularla sohbetle rahatlıyor.
JFK Havaalanında Adalet'i, dernek aracılığıyla burs veren Türk işkadını Aylin Emeksiz karşılıyor. Önceden tutulup hazırlanmış evine, Manhattan'a gidiyor. Orta ve Uzakdoğu'dan, Güney Amerika'dan, Avrupa'dan gelen yüzlerce öğrencinin dil eğitimi gördüğü uluslararası Cambridge Language School'da dil eğitimine başlıyor. Adalet, İngilizce'yle birlikte bilgisayar kullanım kursuna da katılıyor.
ABD'de en çok neyi yadırgadığını, en çok neye şaşırdığını düşünüyor, düşünüyor ve diyor ki ‘‘Aslında hiçbir şeyi yadırgamadım. Her kültürün ve dinin çok özel olduğunu, saygı duyulması gerektiğinin bilincindeydim. Hıristiyanlığı yaymaya çalışan üç misyoner arkadaşım vardı ve çok anlaşıyorduk. Birbirimizi etkilemeye çalışmadık çünkü.’’ Okulda Türk arkadaşları, Brezilyalı içmimar Christina, Meksikalı Rahibe Huanita, en iyi arkadaşları oluyor. Adalet, Christina'nın bu yaz Şanlıurfa'ya geleceğini söylüyor.
GÜNEYDOĞU İÇİN
Adalet, sadece dil ve bilgisayar eğitimi almakla yetinmedi. New york'ta Birleşmiş Milletler Kadının Statüsüyle İlgili 45. Oturumu'na, Ana Kültür Derneği'nin temsilcisi olarak, 180 ülkeden gelen kadın temsilcilerle birlikte katıldı. New York Rotary Kulübü'nün ekim ayında düzenlediği toplantıda da ÇATOM projesi hakkında konuşma yaptı.
Adalet Amerika günlerinde evini, ailesini çok özledi. Bir yılın hiç bitmeyeceğini düşündü. ‘‘Benim için çok uzun, çok kısa bir yıldı. Bana güvenip bursu verdiler. Eğitimi yarıda bırakıp dönmeyi hiç düşünmedim. Kendime söz vermiştim. Dil öğreneceğim ve dönüp GAP'ın ÇATOM projesinde çalışma talebinde bulunacağım. ’’ Nitekim ayağının tozuyla GAP İdaresi'ne gidiyor, iş istiyor ve hemen ‘‘Evet’’ cevabını alıyor. Adalet Amerika günlerinde, internetten dünyanın birçok yerindeki kadın hareketlerini izlemiş. Geri bırakılmış ülkelerdeki kadınların iletişim teknolojisiyle bilgilendiklerine, güçlendiklerine tanık olmuş. ‘‘New York'ta, kadın çalışmalarıyla ilgili bir NGO'nun Uganda'da okuma yazma bilmeyen kadınlar için bilgisayar programları hazırladıklarını, Uganda'da bilgisayar laboratuvarı kurduklarını, bu kadınların bilgisayar kullanarak para kazandıklarını, iş kurarken nereden kredi alabileceklerini, ürettikleri mallar için nasıl pazar bulabileceklerini öğrendim. Böyle bir teknoloji Güneydoğu'da neden olmasın?’’ Adalet şimdi heyecanla işe başlayacağı günü bekliyor. ‘‘ÇATOM projesinin en olumlu göster -gelerinden biri benim. GAP ve ÇATOM'la tanıştım, ufkum genişledi. Başka bir ülkeye gidip kendi başıma yaşama özgüvenini kazandım. Şimdi, bilgimi, benimle aynı şansta olmayan bölge kadınları için kullanmak, onlar için çalışmak istiyorum.’’
Adalet, ‘‘ÇATOM'un amaçlarından biri de erkeğe bağımlı olmadan, kadının sorunlarına kendi başına çözüm üretmesi, kamu hizmetlerinden yararlanması’’ diyor. Şanlıurfalı kadınların nüfusa kaydolması, yeşil kart alması için çalıştı. Devlet dairelerindeki bu işlemler için uzayan kuyruklara onlarla birlikte girdi. Kadınlar Adalet'i çok sevdi. Çünkü Adalet onlarla aynı hayattan, aynı gelenekten çıkıp gelmişti. Onlar için örnek oldu. Adalet başarmıştı, kendilerinin başarmaması için de hiçbir neden yoktu. ‘‘Geleneksel yapı ve değer yargıları, onları toplumsal alanlardan men ediyordu. Namus, töre cinayetlerinin sıkça görüldüğü Urfa'da toplam 100 kadının ÇATOM'da çalışması gerçekten mucize.’’
İşler her zaman yolunda gitmedi. Aileler kızlarının okuma yazma kursuna katılmasına karşı çıktılar. Sağlık dersine katılan kadının doğum kontrol yöntemlerini uygulayamaması, çok istedikleri halde eşlerinin, ağabeylerinin ve babalarının izin vermemesi sonucu ÇATOM'a gelememeleri Adalet'i bazen yıldırdı, bazen mücadele azmini artırdı. Adalet, bu sırada GAP bölgesindeki kadınların kalkınmasına yönelik çalışmalar yapan Ana Kültür Derneği'yle tanıştı. Dernek, onun azmine, çalışkanlığına, performansına tanık oldu. Adalet'e ‘‘ABD'de bir yıl yabancı dil ve bilgisayar eğitimi için burs vermek istiyoruz’’ dediler. Bu teklif çok ürkütücü geldi. ‘‘Urfa'da kadınlar kendi başlarına çarşıya gidemezken ben başka ülkeye gidecektim. Hem de okyanusun öteki ucundaki yeni dünyaya.’’ Bir ay düşündü, ailesiyle küçük mücadeleleri oldu. Sonunda kararını verdi ve gitti.
CHRISTINA VE HUANITA
29 Kasım 2000'de büyük yolculuk başlıyor. Tek başına 11 saat boyunca uçuyor. ‘‘Uçağın kapıları kapandığı an, bilmediğim bir güç olsa da uçaktan insem’’ diyor. Bilinmeze gittiğini, tek kelimesini bile bilmediği İngilizce'yi nasıl öğreneceğini düşünüyor kara kara. Uçaktaki Türk yolcularla sohbetle rahatlıyor.
JFK Havaalanında Adalet'i, dernek aracılığıyla burs veren Türk işkadını Aylin Emeksiz karşılıyor. Önceden tutulup hazırlanmış evine, Manhattan'a gidiyor. Orta ve Uzakdoğu'dan, Güney Amerika'dan, Avrupa'dan gelen yüzlerce öğrencinin dil eğitimi gördüğü uluslararası Cambridge Language School'da dil eğitimine başlıyor. Adalet, İngilizce'yle birlikte bilgisayar kullanım kursuna da katılıyor.
ABD'de en çok neyi yadırgadığını, en çok neye şaşırdığını düşünüyor, düşünüyor ve diyor ki ‘‘Aslında hiçbir şeyi yadırgamadım. Her kültürün ve dinin çok özel olduğunu, saygı duyulması gerektiğinin bilincindeydim. Hıristiyanlığı yaymaya çalışan üç misyoner arkadaşım vardı ve çok anlaşıyorduk. Birbirimizi etkilemeye çalışmadık çünkü.’’ Okulda Türk arkadaşları, Brezilyalı içmimar Christina, Meksikalı Rahibe Huanita, en iyi arkadaşları oluyor. Adalet, Christina'nın bu yaz Şanlıurfa'ya geleceğini söylüyor.
GÜNEYDOĞU İÇİN
Adalet, sadece dil ve bilgisayar eğitimi almakla yetinmedi. New york'ta Birleşmiş Milletler Kadının Statüsüyle İlgili 45. Oturumu'na, Ana Kültür Derneği'nin temsilcisi olarak, 180 ülkeden gelen kadın temsilcilerle birlikte katıldı. New York Rotary Kulübü'nün ekim ayında düzenlediği toplantıda da ÇATOM projesi hakkında konuşma yaptı.
Adalet Amerika günlerinde evini, ailesini çok özledi. Bir yılın hiç bitmeyeceğini düşündü. ‘‘Benim için çok uzun, çok kısa bir yıldı. Bana güvenip bursu verdiler. Eğitimi yarıda bırakıp dönmeyi hiç düşünmedim. Kendime söz vermiştim. Dil öğreneceğim ve dönüp GAP'ın ÇATOM projesinde çalışma talebinde bulunacağım. ’’ Nitekim ayağının tozuyla GAP İdaresi'ne gidiyor, iş istiyor ve hemen ‘‘Evet’’ cevabını alıyor. Adalet Amerika günlerinde, internetten dünyanın birçok yerindeki kadın hareketlerini izlemiş. Geri bırakılmış ülkelerdeki kadınların iletişim teknolojisiyle bilgilendiklerine, güçlendiklerine tanık olmuş. ‘‘New York'ta, kadın çalışmalarıyla ilgili bir NGO'nun Uganda'da okuma yazma bilmeyen kadınlar için bilgisayar programları hazırladıklarını, Uganda'da bilgisayar laboratuvarı kurduklarını, bu kadınların bilgisayar kullanarak para kazandıklarını, iş kurarken nereden kredi alabileceklerini, ürettikleri mallar için nasıl pazar bulabileceklerini öğrendim. Böyle bir teknoloji Güneydoğu'da neden olmasın?’’ Adalet şimdi heyecanla işe başlayacağı günü bekliyor. ‘‘ÇATOM projesinin en olumlu göster -gelerinden biri benim. GAP ve ÇATOM'la tanıştım, ufkum genişledi. Başka bir ülkeye gidip kendi başıma yaşama özgüvenini kazandım. Şimdi, bilgimi, benimle aynı şansta olmayan bölge kadınları için kullanmak, onlar için çalışmak istiyorum.’’