Üniversite: Kime oy vereceksin?

Radikal Gazetesi'nden İdris Emen'in haberine göre Afyon Kocatepe Üniversitesi’nin kayıt yenileme sırasında bilgisayardan uygulanan bir anketle öğrencileri fişlediği iddia edildi. “Hiç mitinge katıldınız mı?”, “Aşağıdaki dini kimliklerden hangisi sizi tanımlıyor?” gibi soruların yer aldığı ankete tepkili olan öğrenciler fişlendiklerini savunurken, üniversite yönetimi ise anketin bilimsel araştırma için hazırlandığını savundu.

Üniversitenin kayıt yenileme sırasında internet üzerinden hizmet veren ‘Öğrenci Bilgi Sistemi’nde bu yıl öğrencileri sürpriz sorular karşılıyor. Yeni eğitim öğretim yılında ders kayıt yenilemek için kişisel bilgileriyle sisteme giren öğrencilere anket uygulanıyor. Ankette, “Aşağıdaki kimliklerden hangisi sizi en iyi tanımlar?”, “Herhangi bir dernek ya da kulübe üye misiniz?”, “Hayatınızda hiç protesto gösterisine katıldınız mı?”, “İlgi duyduğunuz siyasal örgütleri medya üzerinden takip ediyor musunuz?”, “Aşağıdaki dini kimliklerden hangisi sizi tanımlıyor?”, “Aşağıdaki siyasi kimliklerden hangisi sizi en iyi tanımlar?”, “Bugün seçim olsa hangi partiye oy verirsiniz?”, “Hayatınızda hiç siyasi parti protestosuna katıldınız mı?” gibi sorular yer alıyor.

İlginç yanıt seçenekleri

Ankette sorular kadar cevap seçenekleri de ilginç. “Aşağıdaki kimliklerden hangisi sizi en iyi tanımlar?” sorusunun cevap seçenekleri, ‘Müslüman, İnsan, Kürt, Türk, Arap, Laik, Sünni, Alevi, Hıristiyan, Musevi’ olarak sıralanıyor. “Aşağıdaki kimliklerden hangisi sizi en iyi tanımlamaktadır?” sorusunun cevabında ise ‘Muhafazakâr, Liberal, Sosyalist, Kemalist, Milliyetçi, Ulusalcı, Demokrat, İslamcı’ şıkları var.

Ders notlarını öğrenmek için sisteme girdiğinde böyle bir anketle karşılaştığını söyleyen Afyon Kocatepe Üniversitesi Pazarlama öğrencisi B.Y. anketi şöyle yorumluyor:
“Öyle bir sistem yapmışlar ki öğrenci anketi doldurmadan ders notlarına bakamıyor. Anket aile bilgilerimize kadar her şeyimizi sorguluyor. Üniversite yönetimi anketin öğrenci bilgi sisteminde olmadığını, ayrı bir linkte yüksek lisans yapan öğrencilere uygulanan bir anket olduğunu söylüyor. Sisteme ilk giriş yaptığım sırada önüme anket çıktı. Anket doldurmadığım için ders notlarına bakamadım. Bugün (dün) sisteme girdiğimde anketin zorunludan isteğe bağlı hale getirildiğini gördüm. Soruların sosyal medyada eleştrildiğini görünce üniversite yönetimi anketi isteğe bağlı hale getirmiş.’’

Üniversite: Fotomontaj

Anketin bilimsel bir araştırma tezi için hazırlandığı ve sadece yüksek lisans öğrencilerine uygulandığını belirten üniversite yönetimi ise uygulamayı şöyle savundu:
“04.09.2013 akşamından itibaren üniversitemiz hakkında ‘Afyon Kocatepe Üniversitesi’nde fişleme gibi anket’ ve benzeri başlıklarla bir asılsız haberin internet sitelerinde yer aldığı görülmektedir. Öğrenci bilgi sisteminde yer alan bir anket gibi gösterilmeye çalışılan görüntüler fotomontajla art niyetli kişiler tarafından oluşturulmuştur. Öğrencilerde olumsuz bir intiba meydana getirmeyi amaçlayan kötü niyetli bir kampanyanın ürünüdür. Anket çalışması, Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyelerinden Doç. Dr. Osman Konuk yönetiminde yapılmakta olan ‘Sosyal medyanın siyasal toplumsallaşmaya etkileri: Üniversite öğrencileri örneği’ adlı doktora tezinin veri toplama aracı olarak uygulanmaktadır.”

Sosyal medya soruları

Toplam 63 sorunun yer aldığı anketin ‘Sorular’ başlıklı ilk 13 sorudan oluşan bölümünde cinsiyet, yaş, aylık gelir, anne ve babanın eğitim durumu ve meslekleri, öğrencinin kazandığı bölüm ve sınıfı yer alıyor.
Anketin 14. sorusundan itibaren 29. soruya kadar ‘Teknoloji Kullanımı ve Sosyal Medya Kullanımına Dair Sorular’ bölümünde ise internet kullanım amaçlarına yönelik sorular, Facebook , Twitter , Skype hesaplarının olup olmadığı ve bu hesaplarda kaç arkadaşları/takipleri olduğuna yönelik sorular yer alıyor.
Anketin 30. sorusundan itibaren ‘Örgütlenme, Siyasal Kimlik ve Oluşuma Dair Sorular’ bölümünde ise öğrencilere hangi partiye oy verecekleri, hangi gazeteyi okudukları, hangi televizyon kanallarını izlemeyi tercih ettikleri, siyasi görüş ve dini tercihleri soruluyor.

‘Bu anket aileleri bile fişler’

Ankete akademi dünyasından da tepki geldi. Kişinin dini inancını ve siyasi görüşünü sorgulayan bu tarz anketlerin öğrencileri fişleme amaçlı yapıldığını söyleyen Üniversite Öğretim Üyeleri Derneği Başkanı Tahsin Yeşildere, Kocatepe Üniversitesi’ndeki uygulamayı şöyle eleştirdi:

“Zaman zaman üniversiteler bu tarz yöntemlerle öğrencileri fişliyor. Afyon Kocatepe Üniversitesi bu sorularla sadece öğrencileri değil, öğrencilerin ailelerini dahi fişleyebilir. Üniversite yönetimi bu anketin bilimsel bir araştırma için kullanıldığını öne sürüyor. Öyle olsa bile bu durum temel hak ve özgürlükleri ihmal eden, öğrenciler üzerinde baskı uygulayan bir anket. Çünkü araştırmalarda deneğe sorulan sorular, deneğe ulaşma ve deneğin bilgileri gizlilik ilkeleriyle yürütülür.
Böyle bir araştırma bilimsel araştırma ilkelerine aykırıdır. Öğrencilerin fişlenmesi anayasaya kişi hak ve özgürlükleri ile anayasaya aykırı olduğu için, YÖK’ün ve savcılığın bir an önce bu konuyu incelemesi lazım.”