Uğruna yola düşmeye değer... Türkiye'nin dört bir yanından kültüre ve yöresel lezzetlere doyacağınız 10 adres

Dört bir yanı güzellikle çevrili olan ülkemizde, yerli ya da yabancı seyahat severleri etkilemeyi başaran çok sayıda keşif rotası var. Üstelik o kadar şanslıyız ki ülkemiz çok zengin bir mutfak kültürüne de sahip. Bu nedenle seyahatlerimiz sırasında uğradığımız her durakta karşımıza lezzetleriyle parmak ısırtan şehirler çıkıyor.

Ben de yazdan kalma havaların sürdüğü şu günlerde, gezgin ve seyahat yazarları Nurgül Büyükkalay, Erdoğan Gümüş, Bahar Gündoğdu ve İpek Evci’ye ‘Hem keşif yapabileceğimiz hem de nefis yemekler yiyebileceğimiz en güzel yerler nereler?’ diye sordum. Birbirinden şahane 10 adres önerdiler...

‘Sakin şehirlerde’ yemeklerin izinde: BOLU

Bolu dendiğinde ilk akla gelen yerler genellikle Abant ve Yedigöller oluyor. Halbuki Bolu, merkeze çok yakın mesafede kültür gezisi yapılabilecek birçok değere ev sahipliği yapıyor. Özellikle Göynük ve Mudurnu, harika bir hafta sonu rotası… Peki, nereleri gezmeli hangi lezzetleri tatmalı? İşte Erdoğan Gümüş’ün önerileri…

-- Göynük; merkeze 100, Ankara’ya 220, İstanbul’a ise yaklaşık 230 kilometre mesafede yer alıyor. 2016’da Cittaslow Birliği’ne dâhil olan ve ‘sakin şehir’ unvanı alan bu şirin ilçe, kahverengi kiremitli çatıları ve beyaz badanalı evleriyle kartpostallık bir görüntü oluşturuyor. Osmanlı sivil mimari eserlerinin en güzel örnekleri arasında yer alan Müderrisoğlu Konağı, Türksoylar Konağı, Akşemseddinoğlu Konağı gezilmesi gereken yerlerden bazıları. Keşli cevizli mantı, keşli cevizli erişte, güveçte etli yaprak sarma, kiremitte güveç ve ev baklavası hemen hemen her lokantada bulabileceğiniz yöresel yemekler…

-- 2018’de Cittaslow Birliği’ne kabul edilen Mudurnu ise ülkemizin 15’inci sakin şehri. Burası da Osmanlı sivil mimari örneklerini ve bozulmamış kent dokusunu devam ettiriyor. Sokaklarda gezerken harika fotoğraflar çekeceğiniz garanti. Mudurnu’nun mutfak kültürü de bir hayli zengin. Kaşık sapı, kabaklı gözleme, göveç, atma malak, kızılcık tarhana çorbası, etli yaprak sarma, köpük helva, kızılcık şurubu ve boz armut turşusu mutlaka tatmanız gereken lezzetler.

Eşi benzeri olmayan cantık ve pideli köfte: BURSA

Bursa; dağı, denizi, tarihi ve eşsiz tatlarıyla ziyaretçilerini her açıdan mutlu eden bir şehir. Özellikle merkezde bulunan Osmangazi ilçesinde hem gezeceğiniz yerlerin hem de tadacağınız lezzetlerin listesi oldukça uzun… İpek Evci merkezde Kapalı Çarşı, Ulucami, Balibey Han ve Irgandı Köprüsü’nün gezilecek ilk duraklar olduğunun altını çizdi ve güzel bir öğle yemeği için şu önerilerde bulundu:

-- Bursa’da tadılacak ilk lezzet İskender kebap. Ayrıca Kayhan Çarşısı'ndaki pideli köftelerin tadına da bakmadan sakın dönmeyin. Parçalanmış pideler üzerine yerleştirilen minik köfteler tereyağıyla ıslatılıp yoğurt, közlenmiş biber ve domatesle servis ediliyor. Tadı harika… Bir diğer lezzet ise cantık. Pizza gibi gözüken pide; kıymalı, kaşarlı ya da karışık yapılıyor. Kapalı Çarşı ya da Eski Aynalı Çarşı’da tadabilirsiniz. Sonrasında Kozahan ya da Emir Han’da çayınızı yudumlamayı unutmayın.

-- Eğer Bursa’da iki gün geçirecekseniz bir gününüzü de Cumalıkızık’a ayırmalısınız. Köye sabah saatlerinde giderseniz doğal ürünlerden oluşan köy kahvaltısını sakın es geçmeyin. Tarihi bir konağın bahçesinde çayınızı yudumlamak, sıcacık köy ekmeğiyle reçellerin tadına bakmak ve bu esnada köy halkıyla sohbet etmek gününüzü güzelleştirecek. Köyün vazgeçilmez lezzetlerinden biri de köy mantısı ve sonrasında servis edilen ev baklavası. Tatmadan sakın dönmeyin.

Cunda ve Ayvalık’ta nefis tatların peşinde: BALIKESİR

Balıkesir’i Kazdağları, Cunda, Ayvalık, Altınoluk ve Avşa Adası gibi çok sayıda tatil bölgesiyle tanıyoruz. Yaz ayları şehrin en çok ziyaret edildiği zaman dilimi olsa da sonbaharda da yola koyulmak için harika bir adres. Fakat iki günlük hafta sonu gezisinde Balıkesir'in tüm güzelliklerini keşfetmek biraz zor. Bu nedenle ailecek yapılacak kısa süreli güzel bir gezi için Ayvalık ve Cunda doğru tercihler…

Bahar Gündoğdu, “Ayvalık, ülkemizdeki doğal güzelliklerin tadını çıkarmak için en keyifli ve huzurlu yerlerden biri. Cunda ise mutfağı ve harika sokaklarıyla büyüleyici bir yer” dedi ve gezilecek noktalarla ilgili şu öneriler bulundu:

“Midilli ve Ayvalık Adaları’nın enfes manzarasına bakan Şeytan Sofrası, Ayvalık’ta göreceğiniz ilk yer olmalı. Ardından beldenin kendine has mimarisini gözler önüne seren sokaklarında Tarihi Ayvalık Evleri’ni fotoğraflayabilirsiniz. Cunda Adası ise haritadan ufak görünüyor ama etrafını arabayla turlamak nereden baksanız bir saatinizi alır. Burada mutlaka görmeniz gereken yerler ise Cunda Yel Değirmeni, Rahmi M. Koç Müzesi ve Cunda Tarihi Pazar.”

Peki, hangi lezzetleri tatmak gerekiyor? Bu soruma Bahar Gündoğdu, “Ayvalık tostu, kabak çiçeği dolması, beğendili sübye, Girit ezmesi, damla sakızlı lorlu kurabiye ve höşmerimin tadına bakmadan asla dönülmemeli” cevabını verdi.

Harika lezzetler ve keşfedilmeyi bekleyen adresler: ESKİŞEHİR

Eskişehir, tarihi dokusunu korumayı başaran yapıları, yemyeşil doğası ve üniversiteleriyle Türkiye'nin en modern kentlerinden biri… Şehirlerarası ulaşımda hızlı tren hattının Eskişehir'den geçmesi seyahat severlerin buraya olan ilgisini son dönemde artırmış durumda. Erdoğan Gümüş, “Eskişehir’e gelince gidilmesi gereken ilk yer Porsuk Çayı” dedi ve ekledi:



-- Şu sıralar yazdan kalma günler devam ederken Eskişehir’in merkezinde yürüyüş yapmak ve Porsuk üzerinde gezintiye çıkmak çok keyifli. Çocuklu aileler için Sazova Parkı, harika bir adres. Fakat Eskişehir’e gelip Odunpazarı’na uğramadan olmaz. Burada sokak aralarında adım adım dolaşmak, rengârenk boyanmış sivil mimari örnekleri ve konakların büyüleyici atmosferinde tarihe yolculuk yapmak mükemmel.

-- Şehirde tadılacak lezzetlerin başında ise çibörek geliyor. Eskişehir'e göç eden Kırım Türklerinin geleneksel yemeği olan ve adını Tatar dilinde 'nefis, güzel' anlamına gelen 'çi' kelimesinden alan bu börek, kentin en meşhur lezzetlerinden… Kıyma, soğan ve baharat karışımının açılmış yufkaya konulup yağda kızartılmasıyla yapılıyor. Bir diğer özel lezzet de Balaban kebap… Pide üzerine et suyu, salça ve yoğurt dökülüyor, en son köfteler ekleniyor. Tadı harika…

Mantısıyla meşhur: SİNOP

Sinop, doğal ve kültürel mirasının yanı sıra eşsiz doğası ve aktiviteleriyle Karadeniz'in görülmesi gereken şehirleri arasında yer alıyor. Özellikle Sinop merkezde yer alan Bizans ve Osmanlı dönemlerinde restore edilen Sinop Kalesi, Sinop Arkeoloji Müzesi, ülkemizin en kuzey noktası olan İnceburun gezip görülmesi gereken yerlerin başında geliyor.

Dahası da var... Erdoğan Gümüş, “Şehir yakın çevresinde yer alan doğal güzellikleriyle de ön plana çıkıyor” dedi ve şöyle devam etti:

-- Kamp yapmak isteyenler için en güzel adreslerden biri olan Akgöl Tabiat Parkı’na rotanızı çevirmenizi öneririm. Sinop’un Ayancık ilçesi sınırlarında kalan park; çam, köknar, meşe, gürgen, kayın, dişbudak, karaağaç türleriyle zengin bitki örtüsüne sahip Çangal Ormanları içinde yer alıyor.

-- Bir diğer adres de Erfelek Tatlıca Şelaleleri… İrili ufaklı 26 şelaleden oluşuyor. Şelaleleri görebilmek için ahşap merdivenli yoldan yokuşu aşmak ve ikinci şelaleden sonra 2 kilometre boyunca yürümek gerekiyor. Yakından görebilmenin tek şartı ise suda yürümek ve birbiri ardı sıra gelen şelaleleri tırmanmak. Bu nedenle doğa yürüyüşçüleri ve adrenaline meraklı olanların en çok sevdiği su yürüyüş yollarından birini oluşturuyor Erfelek Şelaleleri…

Şehrin çok zengin bir mutfağı olduğunun da altını çizen Gümüş, en özel lezzetin Sinop mantısı olduğunu söyledi:

“İsteğe göre; yoğurtlu, cevizli, sade ya da karışık olarak hazırlanan mantılar, üzerine dökülen tereyağıyla damakta muhteşem bir tat bırakıyor. Mayalı hamurla yapılan bir çeşit poğaça türü olan nokul, keşkek, un helvası ve kavurmasıyla birlikte Boyabat pilavı da tatmanız gereken lezzetlerden bazıları…”

Urla’da önce keşif sonra harika yemekler: İZMİR

Türkiye’nin üçüncü büyük metropolü olan İzmir, Ege’nin en güzel şehirlerinden biri. Tarihte ‘Smyrna’ olarak bilinen ve körfezin kuzeydoğusunda bir adacık olarak kurulan İzmir, günümüzde sımsıcak insanları ve dört mevsim boyunca sunduğu güzellikleriyle herkesi kendine çekiyor. Fakat bir hafta sonuna koca bir şehrin tüm güzellerini sığdırmak pek mümkün değil. Bunun için bir yer seçmek gerekiyor ve en doğru adres de Urla…

Çünkü hem İzmir merkeze hem de Alaçatı’ya yakın olması Urla'yı iki günlük kaçış için ideal bir adres haline getiriyor. Özellikle bağları, selvileri, şef lokantaları, tarladan sofraya gastronomi deneyimi sunan restoranları, müzeleri ve sanat merkezleriyle bu ilçemiz mükemmel bir rota sunuyor.

“Urla’nın merkezindeki İskele Mahallesi, ilçenin denizle buluştuğu nokta. Balıkçı barınağı çevresinde sıralanan balık restoranları, kafeler, kahvaltı mekânları ve katmercileriyle her daim canlı” diyen Nurgül Büyükkalay, gezilecek yerlerle ilgili şu önerilerde bulundu:

“Urla, sanat merkezleri ve müzeleriyle ön plana çıkan bir ilçe. Hem koleksiyonu hem de bahçesiyle çok seveceğiniz Arkas Sanat ve zeytinin tarihinde yolculuğu çıkacağınız Köstem Zeytinyağı Müzesi mutlaka görmeniz gereken noktalar.”

Büyükkalay, Urla’nın aynı zamanda müthiş bir gastronomi rotası olduğunun altını çizdi ve şu bilgileri paylaştı:

“Urla mutfağı hem geleneksel tatlar hem de deniz ürünleriyle öne çıkıyor. Zeytinyağlılar ve yöresel otlarla hazırlanmış lezzetler sofralarda mutlaka yer buluyor. Urla güveci benim en sevdiğim lezzet. Kabak çiçeği dolması, enginar, kınalı bamya, Girit kabağı salatası, balık buğulama, acı badem ve un kurabiyeleri ise tatmanız gereken diğer lezzetler.”

Fotoğraf: Nurgül Büyükkalay

Kebabı için gitmeye değer: DENİZLİ

Yeşil doğası, iklimi ve tarihiyle tüm dünyanın tanıdığı Denizli; Pamukkale Travertenleri, antik kentler ve kendine özgü mutfağıyla adından sıkça söz ettiriyor. Bahar Gündoğdu, “Denizli’de gezmek çok keyifli. Çünkü ziyaretçilerine harika bir gün batımı manzarası sunuyor” dedi ve şu detayları paylaştı:

-- Denizli'de mutlaka gezilmesi gereken yerlerin başında Pamukkale Travertenleri geliyor. UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'nde bulunan bu muhteşem doğal oluşum, geçmişte de oldukça önemli bir yere sahip. Özetle Denizli'yi ziyaret etmek için başlı başına bir neden… Ayrıca şehir merkezine 20 kilometre uzaklıkta antik kentler bulunuyor. Hierapolis Antik Kenti ve Laodikeia Antik Kenti’ni görmeden sakın dönmeyin. Ayrıca Atatürk Etnografya Müzesi ile Çınar Meydanı da görülecek yerlerden…

-- Denizli’nin mutfağı da harika... Güzel bir gezinin ardından kendinizi Denizli kebabına teslim edebilirsiniz. Bir kâğıt üzerinde sunuluyor ve tadı inanılmaz. Bildiğiniz kebaplardan değil. 'Yiyen bir yemeyen bin pişman' denen türden. Ayrıca tandır, keşkek, tas kapama gibi Denizli'ye özgü diğer lezzetleri tatmadan da gezinizi sakın sonlandırmayın.

Sonbaharda bir başka güzel: ANTALYA

Antalya dendi mi akla şehrin merkezinden ziyade çevresi gelir. Çünkü harika kumsallar, koylar ve plajlar hep merkezden uzakta yer alıyor. Ancak falezlerin üzerine kurulu, Akdeniz'in derin mavisiyle buluşan Antalya’nın şehir merkezinde de görülmeye değer çok sayıda güzellik var. Bunun için en iyi mevsim, yazın kavurucu sıcağının hissedilmediği ve ılık esen rüzgârın yüzünüzü okşadığı sonbahar.



Nurgül Büyükkalay, “Şehir merkezinde ilk akla gelen ve gezilmesi gereken yer; cumbalı tarihi evleri, dar sokakları ve rengârenk hediyelik eşya dükkânlarıyla Kaleiçi” dedi ve şöyle devam etti:

-- Hemen hemen her sokağın denize çıktığı Kaleiçi’nin geleneksel dokusu özgünlüğünü hâlâ koruyor. Antalya’nın palmiyelerle süslü Atatürk Caddesi üzerinde yer alan Hadrian (Hadrianus) Kapısı ise şehrin en iyi korunmuş tarihi yapılarından biri. Ayrıca Antalya'nın ilk İslami yapılarından olan, 13'üncü yüzyıla ait Yivli Minare de şehrin diğer simgelerinden. Tüm bu yerlerin yanında  Antalya’nın enfes doğal güzelliklerinden biri olan Düden Şelalesi de görülmeye değer. Üstelik şehirden çok uzaklaşmanıza da gerek yok.

-- Güzel bir gezi sonrası sıra geldi Antalya'nın nefis yemeklerinden tatmaya. Şehirde çok sayıda lezzetli köfte-piyaz yapan restoran bulacaksınız. Antalya’da birçok yemekte tahin kullanılır. Piyaz, hibeş, kabak tatlısı tahinli yenir ve damak çatlatır. Antalya’da köfte-piyazın üzerine yiyeceğiniz tahinli, cevizli, kaymaklı kabak tatlısı da bir gelenektir. Tadı gerçekten enfes!

Gündüzü seyranlık, gecesi gerdanlık: MARDİN

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin ve ülkemizin en güzel şehirlerinden biri Mardin… Camileri, manastırları, taş evleri ve tarihi çarşılarıyla burada adım attıkça, bir açık hava müzesinde geziyormuş hissine kapılıyorsunuz. Her mevsimi bir başka güzel ve çok otantik bir atmosfere sahip…



“Gündüzü seyranlık, gecesi gerdanlık Mardin’de gezilecek çok sayıda yer var” diyen Nurgül Büyükkalay, “Keşfetmeye eşya, sabun, gümüş dükkânları ve restoranların sıralandığı tarihi ‘1'inci Cadde’ ile başlayabilirsiniz” dedi ve ekledi:

-- Tarihi çok eskilere dayanan Zinciriye Medresesi, harika mimarisi ve manzarasıyla Olgunlaşma Enstitüsü, şehrin simgelerinden Ulu Cami, otantik atmosferiyle Revaklı Çarşı, Mardin Müzesi ve Sabancı Müzesi şehirde görmeniz gereken en önemli duraklar.

-- Mardin gezisinin en güzel yanlarından biri yöresel lezzetleri tadabileceğiniz çok sayıda konak olması. Bir akşamınızı bu tarihi konakların birinde yöresel yemeklere ve sıra gecesine ayırmanızı öneririm. Özellikle meze tabaklarını deneyin. Lebeniye çorbası, kaburga dolması, sembusek, ikbebet yöresel lezzetlerden. Ayrıca Mardin kebabı da harika… Şehrin her yerinde mavi badem şekerlerinden göreceksiniz. Denemeden geçmeyin. ‘Hayalet’ dedikleri bu badem şekerlerinin rengi lahor ağacının kökünden elde ediliyor.

Kimin kapısını çalarsanız çalın buyur ediyorlar: DİYARBAKIR

Anadolu’nun en eski yerleşimlerinden biri olan Diyarbakır, tarih boyunca farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış en özel şehirlerimizden biri… Farklı kültürleri bir arada tutmayı başarabilen şehri gezerken zengin kültürel mirasının ve köklü geçmişinin izlerini göreceksiniz.

Hatta eski şehre indiğinizde burnunuza buram buram tarih kokusu gelecek. Halkı da inanılmaz misafirperver. Öyle ki herhangi bir kapıyı çalsanız sizi hemen buyur edip ağırlayacak kadar... Diyarbakırlılar memleketlerine olan sevgilerini “Diyarbakır, sen mi tepeden tırnağa sevdalı bir şehirsin yoksa biz mi ölümüne sevdalı birer Diyarbakırlıyız” sözleriyle anlatıyor.

Nurgül Büyükkalay, şehirde görmeniz gereken önemli değerleri şu şekilde sıraladı:

Diyarbakır Ulu Cami: Anadolu’nun en eski camilerinden biri. 639 yılında İslam ordularının şehri fethiyle kiliseden camiye çevrilmiş. Avlusuna girer girmez sizi kendine çeken bir enerjisi var. Camide ünlü bilgin El Cezeri’nin yaptığı güneş saatini de göreceksiniz.

Dört Ayaklı Minare: Minarenin ayakları İslam’ın dört mezhebini simgeliyor. Bir rivayete göre minarenin dört ayağının altından yedi kez geçenin tuttuğu dilek kabul oluyormuş. Siz de minareyi görüp altından yedi kere geçerek dilek tutmadan Diyarbakır’dan ayrılmayın.

Diyarbakır Surları: Şehri gezerken tüm görkemiyle karşınıza çıkıyor. Surlarının dört kapısı var. Bunlardan en özeli “Mardin kapı şen olur” türküsüne de ilham olan Mardin Kapı. Surların üzerinde yürüdüğünüzde bir tarafta Hevsel Bahçeleri, diğer tarafta On Gözlü Köprü’nün müthiş manzaralarını göreceksiniz.

Cahit Sıtkı Tarancı Kültür Müzesi:  Diyarbakır’da görülmesi gereken birçok müze var ancak Diyarbakır evlerinin en güzel örneklerinden birini görmek için mutlaka Cahit Sıtkı Tarancı Müzesi’ni ziyaret etmelisiniz. Özellikle avlusu çok güzel. Müzede şairin mektupları, kitapları, aile fotoğrafları ve özel eşyaları sergileniyor.

Diyarbakır gezilecek yerler dışında lezzetlerinin de peşinde koşacağınız bir şehir. Peki, hangi yemekleri tatmalı? Bu soruma Nurgül Büyükkalay, “Sabah kahvaltısında bile çekinmeden yiyebileceğiniz ciğer şehrin en bilinen lezzeti. Ayrıca kaburga dolması, duvaklı pilav, meftune, pıçık, mahlepli çörek, mumbar dolması, cartlak kebabı ve acılı ezmenin tadına bakmadan asla dönülmemeli” cevabını verdi.

 Fotoğraflar: iStock