UçuÅŸ fobisinin çaresi var mı

NPİSTANBUL Nöropsikiyatri Hastanesi'nden Psikiyatri Uzmanı DR. Gökben Hızlı Sayar, uçuş fobisi hakkında merak edilenleri anlattı:

"UçuÅŸ korkusu pek çok kiÅŸinin yaÅŸamını etkilemekte ve ulaşımda havayolunun kullanımını engelleyerek kiÅŸiyi zor durumda bırakabilmektedir. Ne yazık ki medyada uçuÅŸla ilgili haberlerin çoÄŸu uçak düşmesi, uçak arızaları ve hava korsanlığı ile ilgilidir ve kiÅŸilerdeki uçuÅŸ korkusunu pekiÅŸtirmektedir. Ayrıca birçok filmde uçak kazaları ve kaçırılmaları korku teması olarak kullanılmaktadır. Buna karşın uçak yolculuÄŸunun güvenirliÄŸine ve konforuna deÄŸinen yazı ve haberlere neredeyse hiç rastlanmamaktadır. Olumsuz mesajların bu denli yoÄŸun olması da kiÅŸilerin uçuÅŸ korkusunu tetiklemekte, pekiÅŸtirmektedir.                                            Â

Uçuş korkusunu yenmenin ilk aşaması havacılık hakkında bilgi sahibi olmaktır. Bir uçak güvensizse dünyanın her yerinde uçuştan men edilir. Bu sektörde güvenlik söz konusu olduğunda masraftan kaçınılmaz. Uçuşla ilgili her olay defalarca kontrol edilir. Bugün bindiğimiz ticari uçakların hepsi yedek sistemli olarak yapılmıştır, yani bir sistem ola ki çalışmazsa onun görevini üstlenecek başka bir sistem bulunmaktadır. Bu çifte güvenliğe uçuş personeli de dâhildir. Arabamızı her yola çıkışından önce birçok teknisyenin gözden geçmediği, her an yedek bir şoförle araç kullanmadığımız ve her yıl uçak kazalarında ölenlerden defalarca kat fazlasının karayolu kazalarında öldüğü düşünülürse uçaklar oldukça güvenilirdir. Her 4,5 milyon uçuştan birinde kaza olurken, her 14.000 karayolu aracından biri kaza yapmaktadır. Yaya olarak yürürken kaza geçirme oranı bile uçak kazasından 2 kat daha yüksektir.  Çoğu zaman uçuş fobisi olanlar uçak kazasında kurtulma ihtimali olmadığını belirtirler. Oysaki bu yanlış bir inançtır. Uçak kazalarının %25'inde hiç can kaybı olmaz. Uçak en sağlam, darbelere en dayanıklı ulaşım aracıdır.

Korku normal bir insan duygusudur ve bazı durumlarda kişinin korku veren durumdan uzaklaşmasını sağlayarak koruyucu işlev gösterir. Fakat korkunun düzeyi artarsa kişi paniğe kapılır ve tepkileri engellenir. Tehlikeli bir durumla karşılaşınca normalde verilen "kaç ya da savaş" tepkisinin yerini donakalma alabilir. Eğer kişinin korkusu aşırı, anlamsız ve sürekli ise, bu durumla karşılaşma ihtimali olduğunda dahi yoğun sıkıntı yaşıyorsa, bu durum kişinin günlük hayatını, işlevlerini engelliyorsa bu durumda korkuya "fobi" adını veririz. Benzer biçimde kişi uçaktan aşırı korkuyor, binemiyor, binmesi gerektiğinde ya kaçınıyor ya da çok sıkıntı ile uçak yolculuğuna katlanabiliyorsa o kişide uçak fobisi vardır.   Fobi bir korkaklık durumu değildir. Uçak fobisi olan pek çok kişi de günlük yaşamlarında cesur, atik, başarılı kişilerdir. Ancak uçuş fobisi bir hastalıktır, tedavisi mümkündür. Tedavide öncelikle kişinin başka fobilerinin, depresyon, stresle ilgili bozukluklar, madde kullanımı gibi başka ruhsal sorunlarının bulunup bulunmadığı değerlendirilir. Sorunun sebebine, şiddetine ve doğasına göre ilaç tedavileri ya da psikoterapiler uygulanabilir. Psikoterapilerde hastanın uçuşla ilgili olumsuz algı ve yanlış düşüncelerinin değiştirilmesi, pozitif koşullanma, sistematik duyarsızlaştırma, gevşeme tekniklerinin öğretilmesi ve üstüne gitme ile fobinin yenilmesi mümkün olmaktadır."