Üçüncü Cumhuriyetçi devrimi
Güncelleme Tarihi:
ABD'li ünlü analist Ferid Zekeriya, hafta içi yapılan ABD seçimlerinin sonuçlarını değerlendirdi. Cumhuriyetçilerin devrim yapma vaadiyle seçime girdiğini belirten Zekeriya, bu devrimin bugüne kadar iki kez başarısız olduğunu, üçüncüsünün başarısının ise koşula bağlı olduğunu belirtti. İşte Zekeriya'nın bu haftaki yazısı:
Dünya gündeminin nabzı Planet'te atıyor
Üçüncü Cumhuriyetçi devrimin gerçekleşmesine şahit oluyoruz. Üçüncü defa Cumhuriyetçiler ABD hükümetinin toplumla ilişkilerini düzeltme sözüyle iktidara geliyor. Eğer geçmiş bize bu konuda yol gösterebilecek durumdaysa, Cumhuriyetçilerin bu sözü yerine getirebilme konusunda zorlanacağını söyleyebiliriz. Eğer başarısız olurlarsa da ABD halkı tarafından iki yüzlülükle nitelendirilme riskiyle karşı karşıyalar.
Birinci Cumhuriyetçi devrimi, Lyndon Johnson’ın “Büyük Toplum” uygulamalarını geri çevirme sözü veren Ronald Reagan yapmıştı. Vergileri düşürme ve hükümeti küçültme sözü veren Reagan, marjinal vergi oranlarını aşağı çekip yüzlerce hukuki boşluğu ortadan kaldırarak birinci sözünü tuttu. Ancak harcama kesintileri hiçbir zaman hayata geçmedi.
Sonuçta 1981’den 1985’e kadar, federal bütçe açığının gayrisafi yurtiçi hasılaya oranı iki katına çıktı. Bu oran ancak Reagan’ın ikinci döneminde vergi artışına gitmesiyle küçük bir düşüş gösterdi. Yine de temelde bir değişim yaşanmadı. Eğer Demokratların paradigması vergilendir ve harcaysa, Cumhuriyetçilerinki de borçlan ve harca oldu.
Devletin küçültülmesi meselesinde Reagan devrimi başarısızlıkla sonuçlandı, ki bunu ben söylemiyorum, Reagan’ın bütçe direktörü David Stockman söylüyor. The Triumph of Politics: Why the Reagan Revolution Failed (Siyasetin Zaferi: Reagan Devrimi Neden Çöktü) isimli kitabında Stockman, suçun aslan payını harcamaları kısmaya yanaşmayan Kongre’deki Cumhuriyetçilerin üzerine atıyor.
Cumhuriyetçi devrimin ikinci turu ise Newt Gingrich tarafından hayata geçirildi. Bu devrim ilkine göre daha başarılı oldu ancak bu başarı da büyük oranda Bill Clinton döneminde yapılmasından kaynaklanıyordu. Tarih kayıtları açıktı: 1960’ların ortalarından bu yana ortalama açık rakamları en düşük, devlet büyümesinin en kısıtlı olduğu ve bütçe fazlasının en fazla olduğu dönem Başkan Clinton’ın dönemiydi. Harcamalara getirilen bazı kısıtlamalar Cumhuriyetçilerin 1994’teki Kongre zaferinin ardından geldi ancak hükümet çalışanlarının sayısındaki dikkat çekici artış gibi gelişmeler daha önce yaşandı.
Daha da önemlisi, bütçe fazlaları büyük oranda Clinton’ın birinci yılında vergileri yükseltmesinden kaynaklanmıştı. Kongre’deki Cumhuriyetçilerin neredeyse tamamı bu uygulamaya muhalefet etti. Ancak bunu bir yana bırakırsak, eğer Cumhuriyetçiler gerçekten harcamaları kesmeye niyetlilerse 2002 yılında devletin bütün kademelerini ele geçirdikleri bir dönemde bunu yapabilirlerdi. Ancak sonuç hükümet harcamalarında ve borçlarda iki nesle yetecek benzersiz bir büyüme oldu.
George W. Bush, üç büyük karar aldı: Vergileri kesmek, yaşlılara reçeteyle ilaç vermek ve iki savaş açmak. Ancak asıl önemli olan bu kararlar için para ödememeye karar vermiş olması. (Hatta Başkan Yardımcısı Dick Cheney, Hazine Bakanı Paul O’Neill’a “Reagan, açıkların sorun olmadığını kanıtladı” demişti.) Sonuç olarak ABD 2000 yılındaki büyük bütçe fazlasından, 2007-2008 dönemindeki gayrisafi yurtiçi hasılanın yüzde 2.8’ine yaklaşan bütçe açığına doğru yol aldı. 2008’deki resesyon ve vergi gelirlerinin düşüşüyle açık iki katından fazlaya ulaştı. Ancak delik Lehman Brothers’ın çöküşünden çok öne büyümüştü.
Cumhuriyetçiler üçüncü defa iş yapacaklarını söyleyerek geliyor. Ancak açığı nasıl kapatacakları sorulduğunda bir çoğu vergileri kısacağını söylüyor ki bu politika devlet gelirlerini daha da küçültüp borçlanmayı artırmaktan başka sonuç getirmez. Çay Partisi yandaşı FreedomWorks’ün başkanı Dick Armey gibiler ise bütçesi federal bütçenin yaklaşık yüzde 0.01’ine denk gelen Ulusal Sanat Fonu gibi kurumları kapatacağını söylüyor.
“60 Minutes” programının 31 Ekim tarihindeki yayınında, Stockman bu çılgınlıktan bahsetti. “Vergileri canavarlaştırdık” diyen Stockman, bunun demogoji olduğu ve Cumhuriyetçilerin halkın karşısına çıkarak vergi karşıtlığı saçmalığına son vermesini istedi.
Cumhuriyetçilerin açıklar konusunda ciddi olup olmadığıyla ilgili ben de üç turnusol kağıdı teklif edeceğim.
1) Vergi kesintilerini durdurmaya kararlılar mı? Çünkü açıklar büyümeye devam edecek.
2) Orta sınıfın varlıklarını kesmeye hazırlar mı? Çünkü federal hükümetin harcamalarının azaltılmasının tek yolu Medicare ya da Sosyal Güvenlik gibi büyük, popüler programlarda kesintiye gitmek.
3) Pentagon’u karşılarına almaya hazırlar mı? Çünkü 717 milyar dolarlık harcama bütçesinin kırpılması gerekiyor.
Bunlar siyasi ifadeler değil. Bunlar matematiksel hesaplar ve şimdi Cumhuriyetçi devrim siyasete değil matematiğe dayanıyor.
Time'da yayımlanan Ferid Zekeriya imzalı "The Republican Revolution: Real This Time?" başlıklı yorumdan derlenmiştir.
Planet'i Twitter'da takip etmek için:
http://www.facebook.com/#!/HurriyetPlanet
http://twitter.com/HurriyetPlanet