Üç noktalı dövme Puma spor pabuç Altın zincir

Çete kanunu, hiyerarşisi nasıl işliyor? Asayişten Sorumlu İstanbul Emniyet Müdür Yardımcısı Tayfur Erdal Ceren ile kapkaççı operasyonlarına katılan Asayiş ve Organize Suçlarla Mücadele Şubesi polislerinin verdiği bilgilere, Emniyet’in elindeki verilere bakarak bu soruların cevabını bulmaya çalıştık.

İstanbul’daki kapkaççıların üçte ikisi Doğu ve Güneydoğu Anadolu’dan geliyor. Yaşları 15-17 arasında değişiyor. İlkokul mezunu ya da ortaokuldan terk.

Köyündeki ailesi işsiz, yoksul ve eğitimsiz. Çocuğunun İstanbul’da normal bir işte çalıştığını sanıyor. Memleketinden ‘büyük kente gidip kapkaç çetesine gireceğim’ diye gelen çok az. Ama şehre geldiklerinde kapkaççı hemşeri ya da akrabaları bağlantı kuruyor ve bu yolla çetenin eline düşüyor.

Çeteler, 18 yaşından küçükleri tercih ediyor. Çünkü yakalandıklarında mahkemece serbest bırakılıyorlar. Emniyet çocukları ailelelerine teslim etse de tekrar kapkaça dönüyorlar. Aralarında çok az kız çocuğu var.

Meslek inceliklerini kıdemliler öğretiyor. Bir haftalık eğitimle kapkaç nasıl yapılır, hızlı davranma, mağduru etkisiz hale getirme, kaçma yolları, kapkaça uygun cadde ve sokaklar öğretiliyor.

Sanılanın aksine tiner kullanmıyorlar ama ‘işe’ çıkmadan önce Dolapdere ve Tarlabaşı’nda yasadışı yollarla satılan yeşil reçeteli haplardan alıyorlar.

Çete mensubu kapkaççı, eğlenmek için türküevine gidiyor. Kendi aralarında bol bol kumar oynuyorlar.

Şık giyinmek için Puma marka spor ayakkabı yetiyor. Güneydoğu kökenli ise mutlaka altın zincir alıyor. Gömlek düğmelerini açmayı seviyor.

Bekar odalarında yaşıyor. 2 odalı izbe bir evde 15-20 kişi barınıyorlar. Duvarlarda Yılmaz Güney, Ahmet Kaya, Doğuş ve bazen de Che Guavera’nın posterleri asılı. Ama siyasi olay ve fikirlere ilgi duymuyor. Çaldığı parayı biriktirip yatırım yapmak gibi mefhumu yok. Gelecekten tamamen umutsuz.

Üç noktalı (görmedim, duymadım, bilmiyorum) dövme yaptırmak kapkaççılar arasında moda. Sıradan kapkaççı ile elebaşı arasındaki ortak özellik ikisinin de vücutlarındaki jilet izleri. ‘Psikopatım’ mesajı vererek karşısındakini korkutmak için kendilerini jiletliyorlar.

Nereden geliyorlar

Diyarbakır

Bingöl

Siirt

Muş

Mardin

Bingöl

Adıyaman

Malatya

ÇETE NASIL ÇALIŞIYOR?

n DAYANIŞMA Grup içi ilişkide ‘Hırsızsın, sabıkan var. Geleceğin bu işte. Memleketinde kalsaydın şimdi dağa çıkmıştın’ inancı telkin ediliyor. Çete elemanı dışlanmaktan korkuyor, çünkü kendi grubundan bağımsız ‘iş’ yapması imkansız. Tüm kapkaççılarda çıkar birliği ve kár-zarar psikolojisi hakim. Çete Anayasası’nın birinci maddesi mutlak itaat. Ödülü ise para getiremediği günlerde karnının doyurulması, hapse girdiğinde bakımının üstlenilmesi. Aralarındaki dayanışma çok güçlü. ‘Bugün bana, yarın sana’ sözleşmesine herkes uyuyor. Hapse girenin her türlü masrafı mutlaka karşılanıyor.

n SİLAH ZORUYLA TRANSFER İstanbul’un birçok semti çeteler arasında paylaşıldığından hiçbir kapkaççı, başka çetenin semtinde icraatta bulunmuyor. Kapkaç şebekeleri ‘kaliteli’ yani gözükara, bacağı sağlam ve iyi kaçan eleman transfer ediyor. Ancak bu transferin ücreti yok. Silah zoru ve tehditle bir başka çeteden kapkaççı alınıyor.

n SIKI BİR HİYERARŞİ Çete lideri kapkaççıya, o gün çalıp getirdiği miktar üzerinden para veriyor. Polis operasyonuna karşı geliştirdikleri tedbir uyarınca sıradan eleman, en tepedeki yöneticiyi tanımıyor, en çok iki kademe üstündekini biliyor. Örgüt hiyerarşisinde aşağıya doğru inildikçe elemanın fiili suçları artıyor. Yükseldikçe fiili suçları bırakıyor. Lider, işleri büyüttükçe, silaha sadece namının hiçe sayıldığı durumlarda başvuruyor. Örgüt; en tepede lider, altında kurmayları ve en altta elemanlardan oluşuyor. Liderin sahiplenmesi ne kadar fazlaysa sadakat o kadar fazla oluyor.

Deli Fırat’ın yarış atları vardı koruması bir polisti Akın Şimşek, Rus sevgilisine milyarlar harcadı

İstanbul Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Şubesi, 4422 Sayılı Organize Suçlarla Mücadele Yasası uyarınca iki büyük kapkaç çetesine operasyon düzenledi. Fatih Küçük Pazar ve Aksaray’da faaliyet gösteren Siirtli Naci Yılmaz ve 300 elemanı 6 Kasım 2003’te, Beyoğlu’nda kapkaç terörü estiren çetenin lideri Fırat Delibaş (lakabı Deli Fırat) ve 150 adamı da 28 Ekim 2003’te yakalandı. Delibaş ve Yılmaz, şimdi Kandıra F Tipi Cezaevi’nde yatıyor. Delibaş’ın 41, Yılmaz’ın 38 adamı çeşitli hapis cezalarına mahkum edildi.

Deli Fırat, 1971 Diyarbakır-Hazro doğumlu. On yıl önce Aksaray’da sıradan bir hırsızdı, Aksaray Karakolu’na sık sık düşerdi. Zamanla Güneydoğu’dan 300 civarında çocuk getirerek kapkaç örgütünün kurucusu ve lideri oldu. Yasal yollara değil, Delibaş’a başvuranların sayısı arttı. Evlenen ya da işleri kötü giden esnafa maddi yardım ve arabuluculuk yapmaya başladı. Robin Hood rolünü iyice benimsedi. At yarışlarına olan tutkusu arttı, yarış atı satın aldı. Deli Fırat zenginleştikçe İstanbul gecelerinde boy gösterdi, sahnelerin tanınmış yüzleriyle dostluk kurdu. Bir yanda legal görünen bir hayat sürerken kurduğu yankesicilik, evden hırsızlık, kapkaç, kasa hırsızlığı ekipleri Beyoğlu civarında son sürat işe çıkıyordu. Polis operasyonunda ‘askeri kanat’ kurduğu da ortaya çıktı.

Kapkaç çetesi yöneticilerinin servetleri hakkında kesin rakam yok. Ancak polis ve adliye kayıtlarına geçen bazı ifadeler, ipucu niteliğinde. Hepsi bonkör ve gece kulüplerinde büyük paralar harcıyor. Rus sevgili, tercih sebebi. Kapkaç çetesi lideri Akın Şimşek yakalandığında Rus sevgilisine 900 milyar lira harcadığı da ortaya çıktı. Fırat Delibaş Çetesi mensubu olmaktan yargılanan M. Şerif Güren ise Delibaş’ın 300 bin dolara Talimhane’de 14 dükkanlı pasaj satın almak için anlaştığını anlattı. Delibaş, yakalandığı günlerde müzik dünyasına girme hazırlığındaydı. Bestecisi de daha sonra kendisine yataklık etmek suçundan hapis yatan Cengiz İmren’di. Evinde ve Beyoğlu’nda ortağı olduğu barda, türkü kayıtları da ele geçti. Delibaş’ın yakın koruması ise açığa alınan bir polis memuru çıktı. Devlet lakaplı polis Efraim Yücel aracılığıyla rüşvet verdiği beş polis memuru da adliyeye sevk edildi.

TAYFUR ERDAL CEREN (Asayişten Sorumlu İstanbul Emniyet Müdür Yardımcısı)

İhbar mekanizması çalışmalı, insanlar tanıklık yapmalı

Bazı önlemler alıyoruz. Devlet Demiryolları kamera sistemleri kuracak. Polis memurlarının trende ücretsiz yolculuk yapması için karar alınacak. Ayrıca Mobil Elektronik Sistem Entegrasyonu (MOBESE) ile İstanbul’un değişik noktalarını 500 kamerayla denetleyeceğiz. Özel sigortanın yaygınlaşması da kapkaç ve gaspın azalmasında etkili rol oynayacak. Suçu kolaylaştıran karanlık sokakları aydınlatma görevi de belediyelere düşüyor.

Vatandaş duyarlı olsun, ihbar mekanizması çalışsın, tanıklık yapsın. Avustralya Sydney’de tanık olduğum bir gasp olayını örnek göstereyim: Sokakta yürüyen 16 yaşındaki kız çocuğunun bıçakla 20 doları gasp ediliyor. Çocuk ağlayarak gidiyor. 75-80 yaşlarında bir kadın yanına yaklaşıp nereye gittiğini soruyor. Kız çocuğu, ‘eve’ diyor. ‘Başına ne geldiğini gördüm. Eve gitmiyorsun. İkimiz birlikte karakola gidiyoruz. Tanıklık yapacağım.’ Kızı ikna ediyor. Karakolda albümlerdeki fotoğraflardan gaspçıyı teşhis edip yakalanmasını sağlıyorlar. Keşke bizde de böyle olsa.

Kapkaç mı, gasp mı?

Kapkaç iki türlü yapılıyor. Birincisi, otomobilden uzanarak ya da yaya olarak yürümekte olan birinin çantasını almak. Her şey çok hızlı olup bittiğinden sanığın teşhis edilmesi güç oluyor. Kapkaç, zor kullanma ve mağdurun yaralanması durumunda gasp haline dönüşüyor. Kapkaççılar kısa süre öncesine kadar TCK’nın 313. Maddesi’ne göre yani ‘Cürüm işlemek için teşekkül oluşturmaktan’ altı aydan bir yıla kadar hapis cezası istemiyle yargılanıyorlardı. Altı ayı aşmayan cezalar paraya çevrildiğinden kapkaççı serbest kalıyordu. Kapkaç çetelerinin fütursuzca cinayet işlemesi, kamuoyunun tepkisi savcıları da harekete geçirdi. Yakalanan kapkaççılar, 313. Madde yerine 4422 Sayılı Kanun’a göre yargılanıyor. Yani, organize suç işledikleri için 20 yıldan başlayan ceza istemiyle haklarında dava açılıyor.