Türkler ÅŸampuan seçer gibi lider seçiyor Bir de seni deneyeyim

Financial Times okuma alışkanlığınız yoksa Leyla Boulton'ı tanımıyorsunuz demektir. Bunun da sizin için bir kayıp olduÄŸunu düşünüyorum. Gerçi benim de yoktu ama ben açığımı kapattım ve bir biçimde kendisiyle tanıştım. Durduk yerde Leyla Boulton ismi sizin için pek bir ÅŸey ifade etmiyor olabilir. Ama durum sizin zannettiÄŸiniz gibi deÄŸil, o fevkalade önemli bir isim. Çünkü Boulton, Financial Times'ın Türkiye temsilcisi. Öncelikle Batılılar, sonra da Türkler, yani bizler, bizlerle ilgili bir takım haberleri ondan alıyoruz.Bu karmaşık cümlenin tercümesini şöyle oluyor:Bazı durumlarda Türk gazeteciler bazı haberleri yazamıyor. Ama Leyla Boulton onları Financial Times'da yazıyor. Yazdıktan sonra n'oluyor? Türk gazeteleri o haberleri, Financial Times'ın haberi olarak kullanıyor. Anlayacağınız, haber, yurt dışına çıkıp triptik yaptıktan sonra tekrar yurda giriyor.Dalga geçmeyin, Boulton 4 yıldır Ankara'da yaşıyor ve bu türden ses getiren bir sürü haberin altında imzası var.Örnek mi?Marie Antoinette-RahÅŸan Ecevit benzetmesi.Askerlerin Ecevit döneminde Hüsamettin Özkan'ı istemesi.Türk basını bu haberleri hep Financial Times üzerinden kullandı.*Leyla Boulton aslında sadece bir yabancı gazeteci deÄŸil.Biraz da bizden biri.Çünkü bir kere, yarı Türk.Anne Amerikalı, baba Türk.Dedesi Saim ErtuÄŸrul, KurtuluÅŸ Savaşı'nda yararlılık göstermiÅŸ bir asker. Hayatta ne istediÄŸini bilen biri. EÄŸitime önem veren, ‘‘Donumu bile satar çocuklarımı okuturum’’ diyen biri. Nitekim Leyla Boulton'ın babası Haluk ErtuÄŸrul'u Robert Kolej'de okutuyor. Mezuniyetten sonra genç ErtuÄŸrul, eÄŸitimini tamamlamak üzere Amerika'ya gidiyor. Aynı zamanda bir ampül fabrikasında çalışarak okul masraflarını çıkarıyor. Bütün bu zorlukları aÅŸtıktan sonra da bankacı oluyor. Tabii bu arada bir de Leyla Boulton'ın babası!Yani 50 yıl önce Amerika'ya göç etmiÅŸ bir Türk babayla, Amerikalı bir annenin kızı Leyla Boulton. Anne Türkçe bilmediÄŸi için önceleri Leyla da Türkçe öğrenemiyor. Ama pek çok baÅŸka dil öğreniyor. Çünkü aile 15 yıl boyunca bütün dünyayı dolaşıyor. Leyla Boultan da otomatikman dünya vatandaşı oluyor.Başınız dönmesin, yaÅŸamak, geçmek zorunda kaldığı ülkeler, sınırlar ÅŸunlar: Lübnan, Fransa, Amerika, Ä°ngiltere, arada kısa bir süre Türkiye, tekrar Ä°ngiltere, Belçika, tekrar Fransa, Rusya...Derken yine Türkiye.Böyle bir yaÅŸamın sonucunda ne olur?Ä°nsanın milliyetçi duyguları törpülenir.Hayata bir göçebe gibi bakar.GereÄŸinden fazla objektif olur.Hiçbir kültüre yabancılık duymaz.Çok parçalı düşünebilir.Ve en önemlisi, belli bir yaÅŸtan sonra çocuklarının oradan oraya taşınmasını istemez!*Cambridge Ãœniversitesi'nin Rus Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun Leyla Boulton, ardından gazetecilik eÄŸitimi alıyor ve ÅŸu anda Reuters'in Türkiye temsilci olan Ralph Boulton'la evleniyor. 90-94 arası karı-koca Rusya'da gazetecilik yapıyorlar.Sovyetler BirliÄŸi'nin çöktüğü ve komünizmin bittiÄŸi o döneme tanık oldukları için kendilerini çok ÅŸanslı sayıyorlar.Ve derken Türkiye'ye geliyorlar.Dört senedir Ankara'da yaÅŸayan Leyla Boulton, Zonguldak'ta yerin 500 metre altına inerek maden işçileriyle bile konuÅŸmuÅŸ, yani masa başı gazetecilik yapan Batılılara hiç benzemiyor. Türkiye'yi seviyor, pek çok sebepten dolayı. Bir de burası, adının doÄŸru telaffuz edildiÄŸi yegane ülkelerden biri. Burada kendisini evde gibi hissediyor. Yüzünü gören önce onu Türk zannediyor, konuÅŸmaya baÅŸlayınca da soru iÅŸaretleri uyanıyor: Acaba Kıbrıslı mı, Alamancı mı?Bir tarafının Türk olduÄŸunun kanıtı olarak, lafa doÄŸrudan girmesini gösteriyor, ‘‘Siz Türkler bazı açılardan Amerikalılara benziyorsunuz, pratik ve direktsiniz. Ben de size benziyorum. Ayrıca sizin gibi duygusalım. Ama hayatımın büyük bir bölümü Ä°ngiltere'de geçtiÄŸi için bir taraftan da Ä°ngilizim. Gördüğünüz gibi aslında ben tam bir kokteylim.’’*Ankara'da son derece keyifli bir apartman dairesinde yaşıyor. Kapıyı çalarken gülümsüyorsunuz çünkü üç yaşındaki oÄŸlu Max ve yedi yaşındaki kızı Alexandra'nın ‘‘sanat eserleri’’ kapıyı süslüyor. Anladınız çocukları Leyla Boulton için iÅŸi kadar, hatta daha da önemli. Ä°ÅŸte Ankara'da yaÅŸayan Financial Times temsilcisinin Türkiye'de olan biten hakkında düşündükleri...Burada olmanız bir ödül mü ceza mı?- Ödül tabii.Yabancı gazetecilerin çoÄŸundan farklı olarak siz Ankara'da yaşıyorsunuz. Türkiye en iyi nereden izlenir?- Türkiye'nin kalbi Ankara'da atıyor. Financial Times'in temsilciliÄŸi de hep bu ÅŸehirde oldu. Fakat bir ara Reuters, bürosunu Ä°stanbul'a taşımaya niyetlendi, doÄŸal olarak eÅŸim Ralph de gidecekti. Sonra vazgeçtiler. Ve biz Ankara'da kaldık. Verilen kararın ne kadar isabetli olduÄŸunu ÅŸimdi daha iyi anlıyorum. Bu ülkede, herÅŸey Ankara'da ÅŸekilleniyor. Ä°stanbul'dan Türkiye'yi bir Batılı balon içinde görme tehlikeniz var. Bir de Ankara gerçek Türkiye'ye daha yakın...Türkiye'deki olayları Batılı bir gazeteci gibi mi izliyorsunuz yoksa yarı bir Türk gazeteci gibi mi?- Ben objektifim. Olayları hem bir Batılı gibi hem de bir Türk gibi deÄŸerlendirebiliyorum. Tabii ki Türklere ne olacağıyla yakinen ilgiliyim. Londra'daki bazı meslektaÅŸlarım sürekli beni Türk yanlısı olmakla suçluyorlar, buradaki bazı insanlar ise beni Türklere yeteri kadar dostane olmamakla. Ä°ki taraftan da eleÅŸtiri aldığıma göre, demek ki doÄŸru yoldayım.Yarı Türk olmanız, olaylara bakışınızı farkında olmadan etkiliyor mudur?- Hiç zannetmiyorum. Belirleyici unsurun, milliyet olduÄŸunu düşünmüyorum. Zaten o kadar farklı ülkelerde yaÅŸadım ki, geliÅŸmiÅŸ milliyetçi duygulara sahip deÄŸilim. Kıbrıslı Türklere haksızlık yapıldığını düşünmem için onlardan biri olmam gerekmiyor yani. Ama ÅŸu var, pek çok Türk gazetecinin yazamadığı ÅŸeyleri yazabiliyorum, sebebi de kendimi yüzde 100 Türk hissetmemem...Türkiye'yi dünyaya anlatan insanlardan birisiniz. Bu ülkeyi hiç görmemiÅŸ hatta duymamış birine nasıl anlatırdınız?- Derdim ki, Türkiye, birinci sınıf bir güç olmaya aday bir ülke. Tabii Atatürk'ün 79 yıl önce belirlediÄŸi hedefler doÄŸrultusunda yürürse. Sadece daha iyi yönetilmesi gerekiyor. Türkiye'de yaÅŸayan herkes de bunu hak ediyor. Ama bunu talep eden insanların da, bu ülkenin siyasi hayatında daha aktif rol alması ve belirleyici olması icap ediyor. Ben sivil hareketlerin de günden güne güçlendiÄŸini ve Türk siyasetinde etkili olduÄŸunu düşünüyorum. AÄŸustos'ta meclisten geçen kararlara bakın, sivil hereketlerin etkisi açıkça görülüyor. Gelecek için umutluyum anlayacağınız. ORDUNUN YABANCI GAZETECÄ°LERE DAHA ÇOK SÖYLEŞİ VERMESÄ° Ä°YÄ° OLURAskerlerin söyleÅŸi vermelerini saÄŸlamak çok kolay olmuyor. Bugüne kadar pek az insanla söyleÅŸi yapabildim. Eski MGK Genel Sekreteri Cumhur Asparuk röportaj teklifimi kabul edenlerdendi. Ve anlattıkları son derece ilginçti. Ordunun yabancı gazetecilere daha çok söyleÅŸi vermesi gerektiÄŸini düşünüyorum. Türkiye'de ordunun rolü daha iyi anlaşılır. Yabancılar da Türklerin orduya bakış açısını daha iyi kavrar. Bu ülkede yaÅŸayan pek çok insan için ordu bir güvence. Ordu kendini Batılı gazetecilere ne kadar açarsa, bu ülke için önemi ve konumu daha iyi anlaşılır.MARIE ANTOINETTE HABERÄ°MÄ° TÃœRKÇE'YE YANLIÅž ÇEVÄ°RDÄ°LERBir RahÅŸan Ecevit portresi yazacaktım. Batılı bir insana onu nasıl anlatabilirdim? Kendi kendime hiç tarihte bu kadar eleÅŸtirilen bir lider eÅŸi olmuÅŸ mudur diye sordum. Aklıma Marie Antoinette geldi. Tabii ki birebir kıyaslamak mümkün deÄŸil. Ben de böyle yapmadım zaten. RahÅŸan Ecevit, gerçekte bir Marie Antoinette deÄŸil. Ama pek çok ortak özellikleri var. Ama Türk basınının geneli haberi tercüme ederken aradaki bu nüansı kaçırdı. Sanki ben RahÅŸan Ecevit eÅŸittir Marie Antoinette yazmışım gibi aktardı. Dahası onun en şık giysileriyle fotoÄŸraflarını bastı. Oysa ben tam da ondan farklı olarak hiç de şık giyinmediÄŸini anlatıyordum yazımda ve yine ondan farklı olarak fakir insanlara yardım etme gibi faziletleri, erdemleri olduÄŸunu. Bu açılardan Marie Antoinette'e hiç benzemiyor. Ama benzeyen şöyle bir yanı var: EleÅŸtiriliyor ve kocasının yaptıklarından o sorumlu tutuluyor. Yazımda geçen bu benzetme, Türkiye dışında yaÅŸayan insanlara bir takım ÅŸeyleri anlatabilmenin bir yoluydu. Onların anlayacağı bir dil ve imajla. TÃœRK GAZETELERÄ° NEVÄ° ÅžAHSINA MÃœNHASIRDünyada bir ciddi medya var, bir de ciddi olmayan medya. Ciddi medya skandallarla, özel hayatla ilgilenmez, kameralarıyla insanların tepesine çökmez. Financial Times gibi ciddi bir medya mesela, sadece gerçekler üzerine yoÄŸunlaşır, içinde haber olan yazılara ve analizlere yer verir. Ciddi olmayan medyayı biliyorsunuz zaten. Ä°ÅŸin ilginç tarafı, Türkiye'de ciddi olarak deÄŸerlendirilen pek çok gazetede bu ikisi bir arada. Yani son derece ciddi haberler de var aynı gazetede, daha az ciddi haberler de ama haber olarak deÄŸerlendirilmesi mümkün olmayan skandallar ve dedikodular da. Çok farklı bir kombinasyon. Ben bugüne kadar böyle bir formatın olduÄŸu bir ülkede yaÅŸamadım.NÄ°YE POLÄ°TÄ°KACILAR CEM UZAN'A KARÅžILIK VERMÄ°YORCem Uzan'ın neden asla röportaj vermediÄŸini çok merak ediyorum. DiÄŸer politikacıların onun söylediklerine niye karşılık vermediklerini de anlayabilmiÅŸ deÄŸilim. Åžaşırıyorum da. Bu durum sadece ciddiye almamakla açıklanabilir mi? Türkiye'de ben insanların politikacıları yeni bir ÅŸampuan markası gibi algılamalarına da ÅŸaşırıyorum: Bu markayı henüz denemedik, bir deneyelim bakalım...Â