Türkiye'nin "yol haritası" Kopenhag'dan geçiyor

AB Komisyonu, Türkiye'nin tam üyelik stratejisini belirleyen ''yol haritası'' nitelikli Katılım Ortaklığı Belgesi'ni (KOB) açıkladı.

AB'nin en yüksek karar organı olan AB Konseyi'nin 20 Kasım veya 5 Aralık toplantısında onaylandıktan sonra resmi geçerlilik kazanacak olan belgede, son anda bir değişiklik yapılarak, Kıbrıs konulu ifadeler giriş bölümünden çıkarılıp, kısa vadeli önlemler bölümüne alındı. Bu değişikliğin Yunanistan'ın isteği üzerine gerçekleştirildiği belirtiliyor.

Belgenin giriş bölümünde, 1999 sonunda yapılan Helsinki zirvesine atıfta bulunularak, ''diğer adaylarla aynı koşullarda'' AB'ye aday olan Türkiye'nin, Kopenhag kriterlerine uymak için gösterdiği çabaların takdirle karşılandığı ifade ediliyor.

Komisyon, belgeyi sunarken, Türkiye'nin, yıl sonunda Ulusal Uyum Programı'nı açıklamasını ve bu çerçevede KOB'da belirtilen öncelikleri dikkate almasını beklediğini vurguluyor.

İLKELER

Kopenhag kriterleri:

KOB'un ''ilkeler'' bölümünde, Türkiye'nin AB'ye tam üye olabilmek için, diğer adaylar gibi, Kopenhag kriterlerini yerine getirmesi gerektiğine dikkat çekerken, ''Aday ülke, demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan hakları ve azınlıkların korunmasını garanti altına alacak kurumların istikrarını sağlamalı; işleyen, AB'nin rekabet ve piyasa güçleriyle yarışabilecek yetenekte bir piyasa ekonomisine sahip olmalı; siyasi, ekonomik ve parasal birlik alanlarında, AB üyesi olmanın gereklerini yerine getirebilmelidir'' ifadelerine yer veriliyor.

Yunanistan ve Kıbrıs:

Belgenin bu bölümünde, Türkiye ile Yunanistan arasında Ege sorunları ima edilerek, uluslar arasındaki sınır uzlaşmazlıklarına, BM Şartı çerçevesinde, ikili görüşmelerle çözüm aranması, 2004 yılı sonuna kadar sonuca ulaşılamaması halinde Lahey'deki Uluslararası Adalet Divanı'na yönelinmesi ilkesine verilen önem vurgulanıyor.

Bu bölümde, Helsinki zirvesi sonuç belgesinin 4 ve 9/a maddeli paragrafları üzerinde durularak, Türkiye'ye, ''Kıbrıs sorununun çözümü konusunda BM Genel Sekreteri'nin çabalarını desteklemeye devam etmesi'' çağrısı bulunuluyor.

Belgede, daha sonra kısa ve orta vadeli beklentilere geçilirken, kısa vadelilerin 2001 sonundan önce gerçekleşmesi arzusu yansıtılıyor.

KISA VADELİ BEKLENTİLER

KOB'un, ''kısa vadeli beklentiler''e ilişkin paragraflarının en önemli bölümünü siyasi unsurlar oluşturuyor.

KOB'un bu bölümünde, Kıbrıs sorununa değiniliyor ve ''siyasi diyalog çerçevesinde'' BM Genel Sekreteri'nin Kıbrıs sorununun başarılı bir sonuca ulaştırılmasını amaçlayan çabalarına açık destek verildiği belirtiliyor.

İfade özgürlüğü:

Türkiye'den, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 10. maddesi çerçevesinde, ifade özgürlüğü için yasal ve anayasal güvencelerin sağlanmasını, bu kapsamda şiddete başvurmayan fikir suçlularının durumunun gözden geirilmesini isteyen AB, sivil toplum kurumlarının gelişmesinin desteklenmesini ve bunların ifade özgürlüğünün daha güçlü bir şekilde, yasal ve anayasal güvence altına alınmasını talep ediyor.

İdamlar dursun:

Avrupa İşkenceye Karşı Mücadele Sözleşmesi doğrultusunda işkenceye karşı mücadele için yasal ve anayasal önlemlerin alınması, insan hakları ihlallerinin önlenmesi için yasal gereklerin yerine getirilmesi taleplerine de yer verilen KOB'da, idam cezası kaldırılıncaya kadar mevcut moratoryumun sürdürülmesi ve cezaların infaz edilmemesi, yargı öncesi gözaltı koşullarının uluslararası sözleşmelerle uyumlu hale getirilmesi isteniyor.

MGK danışma organı olsun:

MGK'nın uluslararası standartlara uygun bir şekilde danışma işlevi görmesi, yargı gücünün etkinliğinin ve işlevlerinin güçlendirilmesi gibi öneriler de yansıtılıyor.

Ana dilde yayın:

Belgede, Türk vatandaşlarının ana dillerinde televizyon ve radyo yayınları yapmalarını engelleyen yasal düzenlemelerin kaldırılması, özellikle Güneydoğu bölgesi olmak üzere, bölgeler arasındaki sosyal, ekonomik ve kültürel farklılıkların giderilmesi için çaba harcanması da isteniyor.

Enflasyon:

Kısa vadede gerçekleştirilmesi beklenen ekonomik kriterler bölümünde, IMF ve Dünya Bankası'yla varılan anlaşmalar çerçevesinde enflasyonu düşürme çabalarının devam ettirilmesi, kamu harcamalarının kontrol altında tutulması, mali sektör reformunun sürdürülmesi, tarım sektöründe reforma gidilmesi, özelleştirmeye devam edilmesi unsurları bulunuyor.

Ekonomik beklentilere ilişkin maddeler arasında, iç pazar, rekabet, telif hakları, vergilendirme, ulaştırma, istatistik, sosyal işler, enerji, telekomünikasyon, çevre, adalet gibi ara başlıklar yer alıyor.

ORTA VADELİ BEKLENTİLER

AB Komisyonu, 2001 sonuna kadar çözüm beklemediği, ancak geciktirilmeden gerçekleşmesi dileğinde bulunduğu ''orta vadeli'' siyasi beklentileri sıralarken, Türk Anayasası'nın 10. maddesinde yer alan unsurlara değiniyor ve dil, din, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefe farklılıklarına bakılmadan, ayırımcılık yapılmadan tüm insanların temel hak ve özgürlüklerden yararlanmaları için güvenceverilmesini istiyor.

Anayasa gözden geçirilsin:

Bu bölümde, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi çerçevesinde, Türk Anayasası'nın gözden geçirilmesi, idam cezasının kaldırılması ve bu çerçevede Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 6 numaralı protokolünün imzalanıp onaylanması talep ediliyor.

OHAL kalksın:

Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi ile Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi'nin onaylanmasını da isteyen AB, cezaevleri koşullarının iyileştirilmesini, OHAL'in kaldırılmasını, etnik kökenleri ne olursa olsun, tüm vatandaşların, kültürel farklılıkları ve haklarının garanti altına alınmasını, MGK'ya danışma organı rolü verilmesini öneriyor.

Mali reformlar yapılsın:

Orta vadeli beklentilerin ekonomik bölümünde, özelleştirme süreci ile tarım ve mali sektör reformlarının tamamlanması, sosyal sigorta ve emeklilik sistemlerinin güvenceye kavuşturulması, AB müktesebatına çeşitli alanlarda uyum sağlanması gibi talepler yer alıyor.

Belgede ayrıca, Türkiye'nin AB fonlarından yararlanmasına ilişkin çabalar ve komisyonun mali işbirliği konusunu düzene sokmak için çalışmaları sürdürdüğü üzerinde duruluyor.