Türkiye'nin şöhretleri tescil fakiri
Güncelleme Tarihi:
A.A.
Oluşturulma Tarihi: Ocak 27, 2008 12:37
Türkiye'ye özgü binlerce üründen coğrafi işaret olanlarından sadece 95'inin “Coğrafi İşaret Tescili” bulunuyor.
Ankara Patent'in hazırladığı rapora göre, tescilli olan 95 üründen 25'i el halısı-kilim, 7'si at ve köpek, 51'i yiyecek ve içecek, 12'si de çeşitli ürünlerden oluşuyor.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın “enerjimi borçluyum” dediği Siirt'in Pervari balı da tescil ettirilen şöhretler karmasında yer alıyor.
2 bin 205 meşhur yemeği olan Türkiye'nin coğrafi işaret olanlarından sadece 51'inin tescilli olduğuna dikkat çekilen raporda, baklava ve kahve gibi dünyaca tanınan ürünlerin coğrafi işaret tescilinin bulunmadığı belirtildi.
Raporda, coğrafi işaretlerin, yöreye özgü doğa ya da insan etkenlerinden kaynaklanan özellikler ile söz konusu yöre ürünlerinin diğer yöre ürünlerinden ayırt edilebilmesini sağladığı ve yöreyle özdeşleşmiş bir ürünü belirttiği anlatıldı.
Türkiye'nin tescilli ürünleri arasında fıstıktan, rakıya, peynirden, üzüme, kayısıdan, leblebiye, bibere kadar bölgesel özellik taşıyan yiyecek ve içecek olduğu kaydedilen raporda, bunlar şöyle sıralandı:
“Antep Fıstığı, Kahramanmaraş Biberi, Bozdağ Kestane Şekeri, Erzincan Tulum Peyniri, Giresun Tombul Fındığı, Malatya Kayısısı, Şanlıurfa Biberi, İzmit Pişmaniyesi, Kayseri Sucuğu, Kayseri Pastırması, Çimin Üzümü, Çorum Leblebisi, Mersin Cezeryesi, Ödemiş Patatesi, Mustafa Kemalpaşa Tatlısı, Mustafa Kemal Paşa Peynir Tatlısı, Kemalpaşa Tatlısı, Osmaniye Yer Fıstığı, Anamur Muzu, Siirt Perde Pilavı, Siirt Pervari Balı, Tavşanlı Leblebisi, Ege Sultani Üzümü, Gümüşhane Kömesi, Gümüşhane Dut Pestili, Adana Kebabı, Siirt Büryan Kebabı, Tarsus Beyazı Üzüm Topacık, Zara Balı, Afyon Pastırması, Afyon Sucuğu, Akşehir Kirazı, Gemlik Zeytini, İnegöl Köftesi, Güney Ege Zeytinyağları, Ege İnciri, İsa Bey Çekirdeksiz Üzümü, Maraş Dondurması, Tarsus Şalgamı, Siirt Fıstığı, Ezine Peyniri, Edremit Körfez Bölgesi Zeytinyağları, Ayvalık Zeytinyağı, Ankara'nın Kalecik Karası Üzümü, Aydın İnciri, Çay İlçesi Vişnesi, Mut Kayısısı, Edirne Beyaz Peyniri, Türk Rakısı.”
BAŞBAKAN ERDOĞAN TERCİH ETTİĞİ BAL DA TESCİLLİ
Öte yandan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın bir röportajında “enerjimi Pervari balına borçluyum” dediği balın sırrı da, Siirt'in Pervari ilçesinin Yazlıca Dağı'nın taze çiçeklerinden geliyor.
İlçede 600-3.000 metre arasında değişen yükseltiler çok zengin bir flora kaynağı sunuyor. Üçgül, Yonca, Adaçayı, Kekik, Ballıbaba, Peygamber Çiçeği, Geven, Engerek Otu, Sığır Dili, Fiğ, Kenger gibi yüzlerce çiçek ve bitkilerin oluşturduğu flora çeşitliliği balın kalitesini etkiliyor.
Sigara içenlerin yemek borusunu temizlemek için tercih ettiği balın “afrodizyak etkisi” de bulunuyor.
EL EMEĞİ GÖZ NURU SADECE 25 ÜRÜN TESCİLLİ
Her birinin kendi öyküsü olan, her motifin ayrı bir anlam taşıdığı, özel yöntem ve boyama teknikleri ortaya çıkan halı ve kilim çeşidinden sadece 25'inin tescillinin olduğu kaydedilen raporda, bu tip zenginliklerin değerinin bilinmediği vurgulandı. Bugüne kadar coğrafi işaret tescili olan halı ve kilimler şöyle:
“Hereke İpek El Halısı, Hereke Yün İpek El Halısı, Hereke Yün El Halısı, Simav El Halısı, Bünyan El Halısı, Sivas El Halısı, Taşpınar El Halısı, Kars El Halısı, Türkmen El Halısı, Pazırık El Halısı, Yunt Dağı El Halısı, Sümer Kars El Halısı, Kula El Halısı, Bergama El Halısı, Milas El Halısı, Döşemealtı El Halısı, Yağcıbedir El Halısı, Yahyalı El Halısı, Çanakkale El Halısı, Gördes El Halısı, İnce Isparta (Hasgül) El Halısı, Jirkan Kilimi, Eşme-Yörük Kilimi, Süper İnce Kilim, Bayat Türkmen Kilimi.”
Yağcıbedir, stilize edilmiş bitkisel motifler ve geometrik motiflerin çift taraflı mihrap meydana getirecek şekilde halı yüzeyine dağılımından meydana geliyor. Mihrabın içi, geometrik motiflerle süsleniyor. Lacivert koyu mavi, kırmızı ve tonları, kahverengi ve tonları, fes rengi ana renklerden oluşuyor. Halının lacivert zeminin dokumasının ortasında çizgi şeklinde yol ve bordüründe de su şeklinde beyaz renk süslüyor. İlmek ipi renkleri, meşe kabuğu, palamut tırnağı, nar kabuğu, ceviz kabuğu, kök boya, çömlek boya ve asma yaprağı ile boyanıyor. Bu boyaları sabitlemek için şap, tuz ve yoğurt suyunda paslandırılmış demirden faydalanılıyor. Üç gün süre ile gübreli toprak suyunda bekletiliyor.
Jirkan Kilimi ise yünden yapılıyor. Gördes El Halısı, genelde seccade ebatlarında olup, mihraplı ve köşe göbekli olarak dokunuyor.
Kars El Halısı ise stilize edilmiş bitkisel, kuş ve ejderha motifleriyle geometrik, çengel, ok, koç boynuzu motifleri işleniyor. Koyunun sırtından alınan siyah, kahve, boz, krem renkleri kullanılıyor.
KANGAL'IN KOYUNU DA KÖPEĞİ DE TESCİLLİ ÜNLÜ
Sivas'a özgü bir köpek türü olan Kangal'ın iki kez ayrı ayrı tescillendiği belirtilen raporda, Kangal köpeğinin “Kangal Türk Çoban Köpeği” adıyla Askeri Veteriner Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanlığının ayrıca “Kangal Çoban Köpeği” adıyla da Kangal Kaymakamlığının tescillettiği belirtildi.
Raporda tescilli ve ünlü canlılar şöyle sıralandı:
“Gemlik Türk Atı, Kars Türk Çoban Köpeği, Türk Tazısı, Kangal Koyunu, Kangal Türk Çoban Köpeği, Akbaş Türk Çoban Köpeği, Kangal Çoban Köpeği.”
EL YAPIMI OYUNCAK BEBEKLER DE TESCİLLENDİ
Raporda, Anadolu kadınının yöresel kıyafetleriyle, baş bağlama sitilleriyle kendine özgü özellikleri olan el yapımı “Damal Bebeği” ve “Soğanlı Bebeği”nin tescillendiği belirtildi.
Türkiye'ye özgü olan ve bölgesel kültürü yansıtan çeşitli tesciller arasında kaplıcadan, bakır işlemeciliğine bir çok ürünün de tescillenebileceğine işaret edilen raporda, tescilli olan çeşitli ürünler ise şöyle sıralandı:
“Kangal Balıklı Kaplıcası, Siirt Battaniyesi, Çelikhan Tütünü, Ege Pamuğu, Görece Nazar Boncuğu, Devrek Bastonu, Kütahya Çinisi, Trabzon Telkariye ve Hasırı, Eskişehir Lüle Taşı, Erzincan Bakır İşlemeciliği. Damal Bebeği, Soğanlı Bebeği.”
Bir ziynet eşyası olan “Trabzon Telkariye ve Hasırı”nın en ilginç özelliği dokumasındaki sıklığı. Hasır örgü üzerine su konulduğunda altına su sızdırmaması ve örgü tekniğinin, Fatih Sultan Mehmet'in Trabzon'u fethinden bu yana anadan kızlara öğretilmesi.
TESCİL BASAMAĞINDAKİ ŞÖHRETLER
Tescil edilmek istenen 108 çeşitli ürünün sırada beklediği, bunlar arasında yıllarca bekleyenler olduğu kaydedilen raporda, bunlar arasında 4-5 yıldır tescil sırası bekleyenler olduğu kaydedildi. Tescil bekleyen tanınmış ürünlerin bazıları da şöyle:
“Ankara Yaprak Döneri, Antakya Künefesi, Arap Köhnü Üzümü, Belevi Siyahı, Bodrum Guleti, Bodrum Tirhandili, Çal Karası Üzümü, Çengelköy Salatalığı, Çubuk Turşusu, Dalama Domatesi, Denizli Horozu, Develi Cıvıklısı, Eğin Dutu, Fatih Sarması, Karamürsel Sepeti, Kazova, Mardin Sembusek, Tarsus Hummus Yemeği, Ulubey Demir Tatlısı, Ulubey Döndürmesi, Ulubey Ebem Köftesi, Yumula Patlıcanı.”
FERMANLI MEŞHUR “DEVELİ CIVIKLISI”
Kayseri ilinin Develi ilçesine mahsus bir pide türü olan Develi Cıvıklısı da tescil bekleyen şöhretler arasında. Cıvıklı, hamurun üzerine serilen ve özel olarak yapılan et malzemesinin fırında pişirilmesiyle yapılıyor. Günümüzde adına etli pide de deniliyor. Cıvıklı'nın benzerleri ile karışmaması için “Cıvıklı Fermanı” bile çıkarılmıştı.
ANKARA PATENT GENEL MÜDÜRÜ KAAN DERİCİOĞLU
Konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan Ankara Patent Genel Müdürü Kaan Dericioğlu, yöresel ürünlerin coğrafi işaret tescillerinin yapılmasının, yatırımcıların ve girişimcilerin dikkatlerini çektiğini kaydetti.
Coğrafi tescilli ürünlere yapılan yatırımların göçün önlenmesinde ve bölgesel kalkınmada çok önemli rol oynayacağına dikkat çeken Dericioğlu, “Şöhret taçlandırılarak göç önlenebilir. Burnumuzun ucunda, soframızda, üzerinde yürüdüğümüz halı da iyi bir iş fikri ve yerel kalkınma duruyor. Türk girişimcisi uzağa bakmak yerine burnunun ucundaki fırsatı görmeli” dedi.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın “enerjimi borçluyum” dediği Siirt'in Pervari balı da tescil ettirilen şöhretler karmasında yer alıyor.
2 bin 205 meşhur yemeği olan Türkiye'nin coğrafi işaret olanlarından sadece 51'inin tescilli olduğuna dikkat çekilen raporda, baklava ve kahve gibi dünyaca tanınan ürünlerin coğrafi işaret tescilinin bulunmadığı belirtildi.
Raporda, coğrafi işaretlerin, yöreye özgü doğa ya da insan etkenlerinden kaynaklanan özellikler ile söz konusu yöre ürünlerinin diğer yöre ürünlerinden ayırt edilebilmesini sağladığı ve yöreyle özdeşleşmiş bir ürünü belirttiği anlatıldı.
Türkiye'nin tescilli ürünleri arasında fıstıktan, rakıya, peynirden, üzüme, kayısıdan, leblebiye, bibere kadar bölgesel özellik taşıyan yiyecek ve içecek olduğu kaydedilen raporda, bunlar şöyle sıralandı:
“Antep Fıstığı, Kahramanmaraş Biberi, Bozdağ Kestane Şekeri, Erzincan Tulum Peyniri, Giresun Tombul Fındığı, Malatya Kayısısı, Şanlıurfa Biberi, İzmit Pişmaniyesi, Kayseri Sucuğu, Kayseri Pastırması, Çimin Üzümü, Çorum Leblebisi, Mersin Cezeryesi, Ödemiş Patatesi, Mustafa Kemalpaşa Tatlısı, Mustafa Kemal Paşa Peynir Tatlısı, Kemalpaşa Tatlısı, Osmaniye Yer Fıstığı, Anamur Muzu, Siirt Perde Pilavı, Siirt Pervari Balı, Tavşanlı Leblebisi, Ege Sultani Üzümü, Gümüşhane Kömesi, Gümüşhane Dut Pestili, Adana Kebabı, Siirt Büryan Kebabı, Tarsus Beyazı Üzüm Topacık, Zara Balı, Afyon Pastırması, Afyon Sucuğu, Akşehir Kirazı, Gemlik Zeytini, İnegöl Köftesi, Güney Ege Zeytinyağları, Ege İnciri, İsa Bey Çekirdeksiz Üzümü, Maraş Dondurması, Tarsus Şalgamı, Siirt Fıstığı, Ezine Peyniri, Edremit Körfez Bölgesi Zeytinyağları, Ayvalık Zeytinyağı, Ankara'nın Kalecik Karası Üzümü, Aydın İnciri, Çay İlçesi Vişnesi, Mut Kayısısı, Edirne Beyaz Peyniri, Türk Rakısı.”
BAŞBAKAN ERDOĞAN TERCİH ETTİĞİ BAL DA TESCİLLİ
Öte yandan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın bir röportajında “enerjimi Pervari balına borçluyum” dediği balın sırrı da, Siirt'in Pervari ilçesinin Yazlıca Dağı'nın taze çiçeklerinden geliyor.
İlçede 600-3.000 metre arasında değişen yükseltiler çok zengin bir flora kaynağı sunuyor. Üçgül, Yonca, Adaçayı, Kekik, Ballıbaba, Peygamber Çiçeği, Geven, Engerek Otu, Sığır Dili, Fiğ, Kenger gibi yüzlerce çiçek ve bitkilerin oluşturduğu flora çeşitliliği balın kalitesini etkiliyor.
Sigara içenlerin yemek borusunu temizlemek için tercih ettiği balın “afrodizyak etkisi” de bulunuyor.
EL EMEĞİ GÖZ NURU SADECE 25 ÜRÜN TESCİLLİ
Her birinin kendi öyküsü olan, her motifin ayrı bir anlam taşıdığı, özel yöntem ve boyama teknikleri ortaya çıkan halı ve kilim çeşidinden sadece 25'inin tescillinin olduğu kaydedilen raporda, bu tip zenginliklerin değerinin bilinmediği vurgulandı. Bugüne kadar coğrafi işaret tescili olan halı ve kilimler şöyle:
“Hereke İpek El Halısı, Hereke Yün İpek El Halısı, Hereke Yün El Halısı, Simav El Halısı, Bünyan El Halısı, Sivas El Halısı, Taşpınar El Halısı, Kars El Halısı, Türkmen El Halısı, Pazırık El Halısı, Yunt Dağı El Halısı, Sümer Kars El Halısı, Kula El Halısı, Bergama El Halısı, Milas El Halısı, Döşemealtı El Halısı, Yağcıbedir El Halısı, Yahyalı El Halısı, Çanakkale El Halısı, Gördes El Halısı, İnce Isparta (Hasgül) El Halısı, Jirkan Kilimi, Eşme-Yörük Kilimi, Süper İnce Kilim, Bayat Türkmen Kilimi.”
Yağcıbedir, stilize edilmiş bitkisel motifler ve geometrik motiflerin çift taraflı mihrap meydana getirecek şekilde halı yüzeyine dağılımından meydana geliyor. Mihrabın içi, geometrik motiflerle süsleniyor. Lacivert koyu mavi, kırmızı ve tonları, kahverengi ve tonları, fes rengi ana renklerden oluşuyor. Halının lacivert zeminin dokumasının ortasında çizgi şeklinde yol ve bordüründe de su şeklinde beyaz renk süslüyor. İlmek ipi renkleri, meşe kabuğu, palamut tırnağı, nar kabuğu, ceviz kabuğu, kök boya, çömlek boya ve asma yaprağı ile boyanıyor. Bu boyaları sabitlemek için şap, tuz ve yoğurt suyunda paslandırılmış demirden faydalanılıyor. Üç gün süre ile gübreli toprak suyunda bekletiliyor.
Jirkan Kilimi ise yünden yapılıyor. Gördes El Halısı, genelde seccade ebatlarında olup, mihraplı ve köşe göbekli olarak dokunuyor.
Kars El Halısı ise stilize edilmiş bitkisel, kuş ve ejderha motifleriyle geometrik, çengel, ok, koç boynuzu motifleri işleniyor. Koyunun sırtından alınan siyah, kahve, boz, krem renkleri kullanılıyor.
KANGAL'IN KOYUNU DA KÖPEĞİ DE TESCİLLİ ÜNLÜ
Sivas'a özgü bir köpek türü olan Kangal'ın iki kez ayrı ayrı tescillendiği belirtilen raporda, Kangal köpeğinin “Kangal Türk Çoban Köpeği” adıyla Askeri Veteriner Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanlığının ayrıca “Kangal Çoban Köpeği” adıyla da Kangal Kaymakamlığının tescillettiği belirtildi.
Raporda tescilli ve ünlü canlılar şöyle sıralandı:
“Gemlik Türk Atı, Kars Türk Çoban Köpeği, Türk Tazısı, Kangal Koyunu, Kangal Türk Çoban Köpeği, Akbaş Türk Çoban Köpeği, Kangal Çoban Köpeği.”
EL YAPIMI OYUNCAK BEBEKLER DE TESCİLLENDİ
Raporda, Anadolu kadınının yöresel kıyafetleriyle, baş bağlama sitilleriyle kendine özgü özellikleri olan el yapımı “Damal Bebeği” ve “Soğanlı Bebeği”nin tescillendiği belirtildi.
Türkiye'ye özgü olan ve bölgesel kültürü yansıtan çeşitli tesciller arasında kaplıcadan, bakır işlemeciliğine bir çok ürünün de tescillenebileceğine işaret edilen raporda, tescilli olan çeşitli ürünler ise şöyle sıralandı:
“Kangal Balıklı Kaplıcası, Siirt Battaniyesi, Çelikhan Tütünü, Ege Pamuğu, Görece Nazar Boncuğu, Devrek Bastonu, Kütahya Çinisi, Trabzon Telkariye ve Hasırı, Eskişehir Lüle Taşı, Erzincan Bakır İşlemeciliği. Damal Bebeği, Soğanlı Bebeği.”
Bir ziynet eşyası olan “Trabzon Telkariye ve Hasırı”nın en ilginç özelliği dokumasındaki sıklığı. Hasır örgü üzerine su konulduğunda altına su sızdırmaması ve örgü tekniğinin, Fatih Sultan Mehmet'in Trabzon'u fethinden bu yana anadan kızlara öğretilmesi.
TESCİL BASAMAĞINDAKİ ŞÖHRETLER
Tescil edilmek istenen 108 çeşitli ürünün sırada beklediği, bunlar arasında yıllarca bekleyenler olduğu kaydedilen raporda, bunlar arasında 4-5 yıldır tescil sırası bekleyenler olduğu kaydedildi. Tescil bekleyen tanınmış ürünlerin bazıları da şöyle:
“Ankara Yaprak Döneri, Antakya Künefesi, Arap Köhnü Üzümü, Belevi Siyahı, Bodrum Guleti, Bodrum Tirhandili, Çal Karası Üzümü, Çengelköy Salatalığı, Çubuk Turşusu, Dalama Domatesi, Denizli Horozu, Develi Cıvıklısı, Eğin Dutu, Fatih Sarması, Karamürsel Sepeti, Kazova, Mardin Sembusek, Tarsus Hummus Yemeği, Ulubey Demir Tatlısı, Ulubey Döndürmesi, Ulubey Ebem Köftesi, Yumula Patlıcanı.”
FERMANLI MEŞHUR “DEVELİ CIVIKLISI”
Kayseri ilinin Develi ilçesine mahsus bir pide türü olan Develi Cıvıklısı da tescil bekleyen şöhretler arasında. Cıvıklı, hamurun üzerine serilen ve özel olarak yapılan et malzemesinin fırında pişirilmesiyle yapılıyor. Günümüzde adına etli pide de deniliyor. Cıvıklı'nın benzerleri ile karışmaması için “Cıvıklı Fermanı” bile çıkarılmıştı.
ANKARA PATENT GENEL MÜDÜRÜ KAAN DERİCİOĞLU
Konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan Ankara Patent Genel Müdürü Kaan Dericioğlu, yöresel ürünlerin coğrafi işaret tescillerinin yapılmasının, yatırımcıların ve girişimcilerin dikkatlerini çektiğini kaydetti.
Coğrafi tescilli ürünlere yapılan yatırımların göçün önlenmesinde ve bölgesel kalkınmada çok önemli rol oynayacağına dikkat çeken Dericioğlu, “Şöhret taçlandırılarak göç önlenebilir. Burnumuzun ucunda, soframızda, üzerinde yürüdüğümüz halı da iyi bir iş fikri ve yerel kalkınma duruyor. Türk girişimcisi uzağa bakmak yerine burnunun ucundaki fırsatı görmeli” dedi.